نام پژوهشگر: اسداله صفری
یاسین دیوان علی اکبر حسن نژاد
منطقه دگرگونی کوه کفتری واقع در بخش مرکزی ایران در 342000 تا 348000 طول شرقی و 3950000تا 3966000 عرض شمالی واقع شده است. که دگرگونی این منطقه از نوع دگرگونی ناحیه ای در حد بالاتر از رخساره شیست سبز است. این پژوهش در دو بخش جداگانه انجام گرفت. بخش اول مطالعه به منظور پی جویی مقدماتی جهت بررسی پتانسیل اقتصادی و تهیه نقشه های ژئوشیمیایی کانی های که می توانند نشانگر کانسار سازی در منطقه باشند بر روی کانی های سنگین در13 شاخه از آبراهه های اصلی منطقه انجام گرفت. مطالعه و بررسی برروی13 نمونه برداشت شده از رسوبات آبراهه ها به روش مایعات سنگین (بروموفرم)، برای 44 کانی انجام پذیرفت، که نتایج حاصل از مطالعه کانی سنگین بصورت کیفی(quality) بوده، به منظور انجام داده پردازی با استفاده از فرمول: [ =s.b.y.d.10000/a.c.(2.5) (ppm) مقدار گرم درتن]، توسط نرم افزار excel نتایج حاصل به داده های کمی(quantity) تبدیل و سپس با استفاده از نرم افزار arcview نقشه های آنومالی ژئوشیمیایی کانی های امید بخش مگنتیت، مالاکیت، پیریت -لیمونیت، پیریت- اکسید، پیریت، شیلیت، هماتیت، آپاتیت، باریت، گارنت، گالن و لیمونیت در منطقه کوه کفتری تهیه گردید. بخش دوم مطالعه به منظورپی بردن به عناصر اصلی و فرعی موجود در منطقه و بررسی توان اقتصادی آن ها انجام گرفت. 15 نمونه تهیه شده به محل آزمایشگاه labwest در کشور استرالیا ارسال گردید. نتایج حاصل به منظور بررسی از نظر اهمیت اقتصادی با مقدار کلارک پوسته زمین و کلارک پوسته فوقانی زمین و همچنین با مقادیر میانگین عناصر فرعی در شیل ها، کلارک سنگ های رسوبی، شیل های کربناته، شیل های چرتی و شیل های تخریبی- آتش فشانی- رسوبی مقایسه شد. در نهایت عناصری مانند cr, ba غنی شدگی مثبت و عناصری مانند u, zr تهی شدگی از خود نشان داده اند، که نشان دهنده عدم کانی زایی مناسب u, zr در سنگ های دگرگونی کوه کفتری می باشد.
مهدیه مصدق فرج الله فردوست
کانسار منگنز هلالان در 122 کیلومتری جنوب دامغان، 16 کیلومتری غرب روستای رشم، بر روی نوار ولکانیکی- رسوبی ترود – چاه شیرین و بخش شمالی پهنه ساختاری ایران مرکزی واقع شده است. سنگ های رخنمون یافته در منطقه شامل مجموعه دگرگونی با ترکیب سنگ شناسی اسلیت، فیلیت، شیست، مرمر، آهک، دولومیت و ماسه سنگ های کمی دگرگون شده با سن ژوراسیک زیرین می باشند. کانه زائی منگنز در منطقه هلالان در یک افق اصلی، به شکل چینه سان و هم روند با لایه بندی رخ داده است. کانی های تشکیل دهنده ماده معدنی بر اساس مطالعات میکروسکوپی، پراش اشعه ایکس (xrd) و الکترون میکروپروب (epma) به طور عمده شامل پیرولوزیت، پسیلوملان، هولاندیت، براونیت و هماتیت می باشند. کانی هایی نظیر اسپسارتین، ولاستونیت و کانی های رسی نیز در مواردی همراه با کانی های منگنز مشاهده شدند. اما باطله اصلی کانسار کوارتز، کلسیت و ژیپس هستند. مهم ترین ساخت های ماده معدنی شامل لایه ای، عدسی، توده ای، رگه ای و مهم ترین بافت ها، توده ای، نواری، رگه- رگچه ای، دانه پراکنده، پرکننده فضای خالی، جانشینی و کلوفرمی هستند. دگرسانی های موجود در منطقه شامل دگرسانی های کلریتی، اپیدوتی، آرژیلیتی، سیلیسی و کربناتی می باشند. بر اساس مطالعات ژئوشیمیایی، سنگ های دگرگونی منطقه دارای ماهیت متاپلیتی و متابازالتی هستند و در حد اواخر رخساره شیست سبز تا آغاز رخساره آمفیبولیت متحمل دگرگونی شده اند. بالا بودن نسبت های mn/fe و si/al، پایین بودن مقادیر فلزات کمیاب و به ویژه عناصر co, ni و cu و بالا بودن مقادیر mn, sio2 و fe به عنوان شواهدی از غنی شدگی و تخلیه mn از سیالات گرمابی زیردریایی (بروندمی) در این نهشته هستند و نقش فرایندهای آبزاد را در نهشت کانه ها و پیدایش این کانسار منتفی می کنند. بنابراین همه شواهد گویای این است که کانسار منگنز هلالان تحت دو مکانیزم؛ غنی شدگی در آب دریا توسط سیالات گرمابی- بروندمی و ته نشینی در شرایط رسوبی تحت تأثیر تغییرات eh و ph در محیط تشکیل شده و یک کانسار ولکانیکی – رسوبی است.