ادبیات کودک و نوجوان از نظر سبک شناسی در ادبیات فارسی بی سابقه است و با این که در ماهیت خود آموزشی است ،ولی درداشتن ارزش هنری ، با ادبیات بزرگسال تفاوتی ندارد . زمینه های رویش شعر کودک معاصر در زمان مشروطه فراهم و در زمان نیما یوشیج رویش آن آغاز شد . نوآوریهای نیما در شعر فارسی ، انعطافی را که شعر کودک نیاز داشت ، پدید آورد . بعد از او تلاشهای نظری محمود کیانوش و عوامل موثر دیگر موجب بالندگی شعر کودک شد . تا این که در عصر حاضر، شعر کودک در حیطه های زبانی ، تخیل و موسیقی سبک منحصر به فردی دارد . در ادبیات فارسی تعاریف پراکنده ای از شعر کودک شده است . ولی ظاهراً تعریف اسد الله شعبانی از بقیه جامعتر است . به نظر او « شعر کودک در درجه اول شعر است ، به اعتبار ابزار شعر ؛ یعنی کلام و عناصر تشکیل دهنده آن . سپس در درجه دوم ، متناسب با سطح نیازها و امکانات کودک .» تعریف مذکور محور پژوهش در این پایان نامه قرار گرفته است . شعر کودک مانند شعر بزرگسال از عناصر شعری خیال ، فرم ، زبان ، وزن و درونمایه خلق می شود و در سطوح مختلف زبانهای ادبی قابل بررسی است . دربرسی علمی بهتر است ، زبان شعر کودک در دو حوزه مطرح شود ؛ زبان به عنوان ابزار کار و زبان ویژه در سطح کل شعر . در این پژوهش زبان ابزاری به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای تصویر آفرین ، نمادگرا و هنجارگریز مطرح و زبان کلی به انواع زبان روایت ، تصویرگرا ، زبان ایجاز و زبان گفتار تقسیم بندی و بررسی شده است . توجه به امکانات زبانی و نیازهای عاطفی کودک ، اصلیترین عامل محدودیت شعر کودک و موجب تقویت جنبه هنری آن می شود و این مختصات و فراهنجاریهای زبانی به عنوان تفکر کودکانه تفسیر می شود و شامل تک گوییهای طولانی ، لذت ازتکرار کلام ، تفکر شهودی و ... است . مباحث نظری فوق در بعضی اشعار برجسته مصطفی رحماندوست و اسد الله شعبانی بررسی شد . دلیل انتخاب این دو شاعر این بود که رحماندوست از شخصیتهای چندوجهی و از ستونهای اصلی شعر کودک در ایران به حساب می آید و شعبانی هم از شاعران فعال و صاحب سبک شعر کودک معاصر است . هر دو بر اساس رویکرد نظری خود ، شاخصهای سبکی خاصی در زبان شعرکودک دارند . با توجه به بررسیها معلوم شد رحماندوست در خلق زبان روایت اول شخص ، وصفهای زنده و رئال و خلق زبان مناسب برای اشعار آیینی کودک مهارت دارد و شعبانی در آفرینش تصاویر زنده مطابق با گروههای سنی، طبیعتگرایی ، کاربرد واژگان بومی و کاربرد بعضی شگردهای شعر کوتاه تبحّر دارد . فراوانی بعضی از مختصات زبانی و آثار دو شاعر به صورت جدول تنظیم شده است . کلید واژه : شعر معاصر کودک ، زبان شعر کودک ، امکانات زبانی کودک ،زبان شعر رحماندوست ، زبان شعر شعبانی .

میرزا محمد نصیرالحسینی ملقب به «میرزا آقا» که در شعر «فرصت» تخلص می کرد و بیشتر به فرصت شیرازی معروف است شاعر، نقاش، موسیقی دان و ادیب ایرانی بود. او فرزند جعفر بود و در سال ????ه.ق. در شیراز متولد شد. علاوه بر علوم فقه و اصول و کلام و فلسفه و منطق به علم حدیث نیز روی آورد. فرصت الدوله در بنیان فرهنگ نوین در ایران نقش مهمی داشت. وی به اروپا نیز مسافرت کرد و از کسانی بود که برای مشروطیت فعالیت زیاد داشت. فرصت الدوله نه فقط زبان انگلیسی را فرا گرفت بلکه از دانشمندی آلمانی خط میخی را هم آموخت و احتمالا اولین ایرانی است که خط میخی را می دانست. از جمله موضوعات برجسته در شعر ادبیات فارسی، انواع متعدد و متنوع تشبیه و استعاره است، فرصت شیرازی نیز با مهارت خود این دو مقوله را در غزلیات خود گنجانده است. نگارنده در این پژوهش ضمن بررسی انواع گوناگون تشبیه به بررسی بسامد هریک از این تشبیهات پرداخته است. البته محدوده ی استعاره در این اشعار بسیار کمتر از تشبیه می باشد. مهم ترین نتیجه ای که از این پژوهش حاصل می شود آنکه، فرصت در به کاربردن انواع تشبیه مهارت داشته و با تصویر سازی های زیبای خود، عنصر خیال ر ابه خوبی در شعر خود گنجانده است. کلمات کلیدی: فرصت شیرازی، استعاره، تشبیه.

چکیده کلیدر، از آثار برجسته ی ایران در زمینه ی داستان می باشد و بررسی آن چه از نظر محتوا و چه از نظر عناصر داستانی حائز اهم?ی?ت می باشد. دراین پایان نامه، انواع رمان از آغاز تا به اکنون آورده شده و برای هر نوع رمان، مثالی از آثار برجسته ی جهان برای کمک به فهم بهتر آورده شده است. هم چنین درباره ی انواع مکتب های ادبی و چگونگی پیدایش و تاریخ به وجود آمدن توض یح داده شده است. مراحل زندگی و سیر تکاملی داستان نویسی نویسنده، که ازنوشتن داستان کوتاه ت ا نوشتن رمانی ده جلدی شرح داده شده است و استفاده هایی که نویسنده از تجرب ه های گذشته ی خود نموده و تأثیراتی که نویسنده از محیط پیرامون خود گرفته است، شرح داده شده است. مهم ترین نتیجه ی این تحقیق را می توان هد ایت داستان نویسان نوقلم در نگارش صح یح و اصولی داستان با به کار بردن درست و به جا، عناصر داستانی در رمان دانست . درای ن پای ان نامه ، تمامی عناصر داستان به طور کامل ابتدا توضیح داده شده است و بعد عناصر، جداگانه با توج? ه به جایگاهشان در رمان، به طور کامل تجزیه و تحلیل شده است و درای ن ب ین به عناصر ی که از درجه ی اهم?ی?ت بیشتری برخورداربوده اند و در رمان کلیدر نمود بیشتری داشته اند، به ای بی شتری داده شده و تعداد صفحات بیشتری به بررسی آن اختصاص داده شده است. از جمله می توان به عنصر شخصی?ت پردازی اشاره نمود. کلیدر به دلیل حجم زیاد خود ، شخص ی?ت های مختلف ی را در خود گنجانده است که نویسنده به خوبی آن ها را در دل داستان قرار داده است. به هم ین منظور ، در تقسیم بندی های انواع شخصی?ت پردازی، مثال های خوبی از متن کتاب آورده شده و متناسب ب ا آن، عنصر مورد نظر نقد شده و درباره ی آن توضیح داده شده است. عنصر صحنه نیز موشکافی شده و درباره ی مکان هایی که در آن اتّفاقات داستان روی داده، با توج?ه به اهم?ی?ت آن در رمان توضیح داده شده است و مواردی را که در آن ها پیرنگ و شخصی?ت پردازی دچار مشکل شده است، مشخ ص گردی ده است . هم چنین عنصر گفتگو که دولت آبادی به صورت گسترده در جای جای رمان از آن بهره برده است، بررسی شده و نشان داده شده است که داستان نویس چگونه باید این عنصر با اهم?ی?ت را در جای مناسب به کار ببرد.

سید حبیب الله زیتونی متخلّص به جدّی متولّد سال 1292ه.ش. از شاعران توانا در سرودن شعر سنتی با موضوع دینی ومذهبی است. ازاین شاعر معاصرعلاوه بر دیوان جدّی یا شبنم گل ها آثاری چون نسیم احساسات یا مسابقه ی نیّر با سعدی وحافظ، گردآوری اشعار لغت نامه دهخدا،گردآوری اشعار نوشته شده روی سنگ های حرم امام رضا(ع) وجلّد دوم دیوان به یادگارمانده که به چاپ نرسیده است. نگارنده در این پژوهش به نقد و تحلیل اشعار دیوان این شاعرمعاصر می پردازد.با بررسی اشعار جدّی مشخص گردید که مدایح دینی ومذهبی بخش زیادی از اشعار وی را در بر می گیرد.وعلاوه بر مضامین دینی ،نصایح اخلاقی ومضامین عارفانه نیز در دیوان وی به چشم می خورد ولی اشعار توصیفی وعاشقانه در شعر اوجایگاه چندانی ندارد وبه ندرت دیده می شود . جدّی در اشعارش از انواع آرایه های لفظی ومعنوی وصورخیال مانند تشبیه ،استعاره،کنایه ومجاز استفاده کرده است. در بین بحورعروضی به کار رفته دردیوانش ،بحررمل،هزج ومضارع از بسامد بالایی برخورداراست. کلمات واصطلاحات دشوار درشعر جدّی جایگاه چندانی ندارد وهمین باعث روانی وقابل فهم بودن اشعار وی شده است. عمده ترین قالب های شعری او غزل وقصیده وچند مسمّط است.

میرزا احمد وقار شیرازی (متخلص به وقار) از شاعران بزرگ قرن سیزدهم هجری است. اشعارش بسیار مشهور است و همچنین اشعار او بیشتر به لحاظ ویژگی های ادبی قابل تحقیق و بررسی است. از این رو سبک هندی در نیمه دوم قرن دوازدهم کاملا رو به انقراض نهاد و از نیمه دوم قرن دوازدهم یعنی از اواخر دوره سلطنت افشاریه شعر بازگشت به وجود آمد و در عهد کریم خان رواج کلی یافت. زمان اوج این نهضت از عهد قاجاریه است.مساله اصلی این پایان نامه نقد و تحلیل غزلیات وقار شیرازی از دیوان شاعر می باشد که بیشتر به صورت کتابخانه ای انجام شده است.بدین منظور ابتدا زندگی و آثار شاعر با استفاده از منابع مربوط- نظیر تذکره ها، کتب تاریخی ادبیات و مقامات ادبی، مسافرتها و معرفی آثار تحلیل ویژگی های سبکی او بحث و بررسی و سپس به اصلی ترین ویژگی های زبانی، ادبی و فکری او پرداخته شده است. غزل در عهد وقار شیرازی کلاً مبتنی بر عشق و عاشقی است و مضامین عارفانه در مرحله بعدی است. اصلی ترین نتیجه این تحقیق که وقار شیرازی از پیشروان سبک بازگشت است. کلید واژه ها: غزل- میرزا احمد وقار شیرازی- سبک بازگشت- شعر قرن سیزدهم

فصیحی هروی از شاعران نام آور سده ی یازدهم هجری است که مراحل زندگی و سبک اشعارش از ویژگی های خاصی برخوردار است. با بررسی غزّلیات فصیحی هروی در می یابیم که غزل هایش چنان که از شاعران هم عهدش انتظار می رود، لطیف تر وبا حال تر از دیگر انواع سخن اوست ودر آن ها همان نازک خیالی ها وظرافت ها که در غزل های شاعران گذشته پیدا شده بود ادامه دارد.جدا ازخصوصّیات سبک شخصی که شاعر داشت، بعضی از سخن شناسان درباره ی او مبالغه کرده اند شعر فصیحی روان و سالم و بسیار متمایل به شیوه ی استادان خراسان است.غور درمضمون های دقیق وفدا کردن الفاظ در راه بیان آن ها در سخن اومشهود نیست واو هرمعنی ونکته ای که انتخاب می کرد دربیان صریح وروان خود به سادگی وبی آن که به ترکیب های استعاری پیچیده ودشوار نظر داشته باشد به شعر در می آورد.به گونه ای که در دیوانش انواع آرایه های لفظی ومعنوی و...مشاهده می گردد. مسئله ی اصلی این پژوهش شرح و تحلیل نکات بلاغی فصیحی هرویاست. از این رو ابتدا با استفاده از منابع تاریخ ادبیّات و تذکره ها، درباره ی زندگی، اعتقادات، مسافرت ها و معرفی آثار و تحلیل مهم ترین ویژگی های سبک او بحث و بررسی و سپس به شرح و تحلیل نکات بلاغی اشعار وی پرداخته شده است.

چکیده: امروزه پیشرفت در زمینه علم و فناوری تا حد زیادی برشیوه زندگی ما ، تاثیر می گذارداین تحولات در روش های تدریس و یادگیری نیز، تغییراتی ایجاد کرده است. در نتیجه ی این نوآوری ها، نسل جدیدی از ابزار آموزشی طراحی شده است که در روش های غیر سنتی به دانش آموزان در فرایند یادگیری کمک می کند پژوهش حاضر با هدف ،تعین اثربخشی آموز به روش بازی های آموزشی محقق ساخته و رایانه ای بر یادگیری مفاهیم ولغات عربی اجرا گردید . روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل وپیگیری بوده است جامعه آماری، این پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر سال سوم راهنمایی مدارس منطقه یک شهر یزد درسال 92-91تشکیل داده است .در ابتدا در بین مدارس دختر ناحیه یک مدارس دولتی و بعد مدرسه مورد مطالعه انتخاب شد . از نمونه ی در دسترس به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای دوگروه 15 نفره از دانش آموزان انتخاب شدند. برای سنجش یادگیری وانگیزه ، از آزمون پیشرفت تحصیلی محقق ساخته وآزمون انگیزه محقق ساخته استفاده شد.به طوری که در ابتدا از کلیه افراد دو گروه پیش آزمون گرفته شد بعد آموزش به مدت شش جلسه به روش نرم افزار برای گروه آزمایش وشش جلسه آموزش به روش سنتی برای گروه کنترل آغاز شد پس از پایان دوره آموزشی پس آزمون انجام گرفت به منظور تحلیل آماری داده ها ،از آزمون آماریt وابسته استفاده شد. مطالعات نتایج نشان داد که بین بازی های آموزشی محقق ساخته و رایانه ای نسبت به روش سنتی بریادگیری فراگیران،تفاوت معنا دار وجود دارد؛ وهمچنین این روش بر افزایش انگیزه ی یادگیری در این درس اثر داشت به رو ش آموزش با نرم افزار یا همان بازی آموزشی که در این پژوهش مورد نظر است ، یادگیری مفاهیم انتزاعی برای دانش آموزان لذت بخش تر شد، درک مفاهیم و به خاطر سپردن لغات عربی با شور و اشتیاق زیادی همراه بود، همیاری و اشتراک تجارب باهمسالان خود باعث شد یادگیری موثرتری صورت گیرد. واژه های کلیدی : بازی های آموزشی محقق ساخته، ، یادگیری ولغات عربی

چکیده یزد از دیر باز مهد ادیبان وسخنوران برجسته و مشهوری بوده که هر کدام به نوعی به سرودن اشعار شعر و پر محتوا پرداخته اند. شاعران یزد نیز آثار ارزشمندی در زمینه شعر ولایی و بخصوص شعر عاشورایی از خود برجای نهاده اند . شعر امروز نیز از تاثیر حادثه بزرگ و حماسی عاشورا بر کنار نمانده است. در میان شاعران این استان کمتر شاعری را می توان سراغ گرفت که سرایش سوگ سروده ای را در انبان تجربه شعری خویش نداشته باشد. با توجه به بافت مذهبی و ریشه های محبت به اهل بیت که در رگ وخون مردم این سرزمین دوانده شده مرثیه اهل بیت(ع) جایگاه والایی در بین شاعران یزد داشته است. شعر عاشورایی استان نسبت به گذشته هم از نظر کیمت قابل اعتناست و هم فرم ، زبان ، تصویر ، احساس ، مضمون و معنا، افق های تازه تری را به تماشا نشسته است. در دوره معاصر نیز بسیاری از شاعران این دیاردرمرثیه سرایی طبع آزمایی نموده اند و مرثیه های سوزناک خود را بویژه باموضوع رثای اهل بیت (ع) ارائه کرده اند. در این پژوهش ضمن معرفی مرثیه سرایان معاصر یزد به شرح و تحلیل اشعار آنان پرداخته شده و ویژگیهای ادبی (صور خیال، آرایه های لفظی. معنوی چشم گیر) مورد کنکاش قرار می گیرد شاعران در اکثرقالب های عمده شعری طبع آزمایی کرده اندکه بیشتر از قالب های شعری غزل، ترکیب بند، ترجیع بند، مسمّط بهره گرفته اند. سبک شاعران فوق «سبک بازگشت» تلفیقی از گرایش به سبک عراقی و خراسانی است. استفاده از اصطلاحات ساده و امروزی از شیوه های شاعری این شاعران است. لفظ و معنی در حدّ «توازن و متعادل» است، آرایه های ادبی در حدّ اعتدال است و در بین آنها آرایه های تضاد، تشبیه، کنایه و استعاره از بسامد بیشتری برخوردار است. کلید واژه: شعر عاشواریی ،جلوه های ادبی، ویژگیهای ادبی، یزد.

هنر جندقی از شاعران برجسته ی قرن سیزده هجری است که در انواع مختلف شعری به هنر نمایی پرداخته است. وی فرزند شاعر بزرگ خطّه ی کویر، یغمای جندقی است. شعر هنر، در استحکام و استواری کلام و الفاظ شاید بر آثار پدرش یغما نیز ترجیح داشته باشد. دیوان او شامل غزلیات، قصاید، قطعات، ترکیب بند، رباعیات و چند مستزاد است. قصاید او غالباً به سبک کمال الدین اسماعیل ( خلّاق المعانی) است. تسلط هنر بر زبان و ادبیات عربی باعث شده است به آسانی بتواند از اصطلاحات خاص آن زبان بهره برده و در جای جای اشعار خود آنها را به کار برد. در دیوان وی علاوه بر موارد ذکر شده، مکتوباتی نیز وجود دارد که شامل نامه هایی است که به پدر و دوستان خود نوشته ، که از نظر ادبی قابل توجه است. با بررسی هایی که نگارنده در اشعار هنر انجام داده است، مشخص گردید که با وجود تأثراتی که از پیشینیان داشته، نمی توان وی را شاعر سبک بازگشت به حساب آورد.

چکیده علّامه حسن حسن زاده آملی یکی از فرهیختگان مکتب اسلام، به سال 1307 ه‍ . ش. در روستای ایرای آمل متولّد شد. وی در کلام اسلامی، فقه و اصول، حکمت و عرفان، ریاضیات، ادبیات و شعر، نجوم، هیئت و علوم غریبه و... تسلّط دارد و در مقام استادی در سطوح مختلف حوزه ی علمیّه تدریس می کند و در برخی خود صاحب سبک و نو آوری می باشد. علّامه حسن زاده با سرودن اشعار عرفانی اخلاقی در قالب های متنوّع شعر کلاسیک، اشعار عربی و ابیات طبری (ابیاتی با لهجه ی مازنی) که مجموع آن در دیوان اشعار، مدوّن و گردآوری شده است؛ و غالب اشعار وی با الهام از قرآن کریم و احادیث معصومین سروده شده که به حق استادی خویش را در این زمینه به اثبات رسانیده و از تکنیک های شعری و عناصر بلاغی که نشانگر روح لطیف و پردازش عارفانه و سالکانه در قالب شعری می باشد بهره گرفته است. رساله ی حاضر گزارشی از احوال و آثار علّامه و شرح و تحلیل اصطلاحات عرفانی، کلامی و فلسفی، هیئت و نجوم و سایر علومی که درون مایه ی اصلی اشعار علّامه را تشکیل می دهد، می باشد. کلید واژه ها حسن زاده آملی، غزلیّات، قصاید، عرفان، شرح و تحلیل.

عشّاق نامه یا دَه نامه گونه ای از ادبیات غنایی است که معمولاً در وصف عشق و حالات عاشق و معشوق بوده و معمولاً تغزّلاتی نیز از زبان عاشق و معشوق در لابلای مثنوی می آید. در بین بزرگان ادب فارسی شاعران معدودی به این نوع شعر اقبال نشان داده اند از جمله: فخرالدّین عراقی، عبید زاکانی، اوحدی مراغه ای. فخرالدّین عراقی از بزرگان تصوّف و شاعران بلند پای? ایران در قرن هفتم هجری است از این شاعر بزرگ آثار ارزنده ای برجای مانده است. عشّاق نام? او در قالب غزل و مثنوی است و او بیشتر به مضامین عرفانی و معنوی توجّه دارد و در بند لفّاظی و تصویرگری و تکلّف نیست. در بیشتر شعرهایش شور و شوقی بی مانند که نشان? التهاب درونی است دیده می شود. مثنوی و قصیده هایش بیشتر رنگ تحقیق دارد و فاقد لطافت غزل های اوست. عبید زاکانی شاعر و نویسند? مشهور در قرن هشتم هجری است. نیروی ابتکار در عبید زیاد است چنانکه برخی از اثرهای او به کلّی درادب فارسی تازگی دارد. مثل مثنوی عشّاق نام?. این رساله به مقایس? دو عشّاق نام? عراقی و عشّاق نام? عبید پرداخته و به سه ساحت دایر? واژگانی، عناصر بلاغی (لفظی ومعنوی) و بنیادهای محتوایی آنها می پردازد.

نهج البلاغه بی تردید همچون قرآن کریم کتابی است جاودانه و نه تنها راه روشن بلاغت که راه روشن هدایت است این کتاب منشور انسان سازی است و دریچه ای به نور و راهی از ملک تا ملکوت . نگرش در نهج البلاغه، به عنوان یک راهنمای زندگی انسانی به ما نشان می دهد که علی (ع) محور اساسی در حکومت را بر اعتقاد، اخلاق و عدالت قرار داده است بنابراین با بررسی کتب ادبی که با موضوع و تبیین اخلاق عملی تدوین شده است می توان به مضامین مشترک بین این کتب و رهنودهای علی (ع) پی برد. کتاب نصیحه الملوک و سیاستنامه به عنوان دو کتاب حکمت عملی در حکومت و جامعه نمونه ای بارز از کتب ادبی است که سعی نموده با تکیه بر معارف اسلامی و سیره عملی پیامبر و صحابه پیامبر به تدوین یک منشور سیاسی در راستای تحقق مدینه فاضله-به زعم نویسنده- بپردازد در این پژوهش تلاش بر آن است تا میزان تأثیر پذیری امام محمد غزالی و خواجه نظام الملک طوسی از سیاست عملی علی (ع) و مضامین مشترک بین نهج البلاغه و نصیحه الملوک و سیاستنامه را بررسی نماییم

ادبیات تعلیمی به عنوان یکی از شاخه های تنومند ادبیات فارسی، در کنار دیگر شاخه های این درخت پربار، یکی از وسیع ترین و سودمند ترین حوزه ها را دربرمی گیرد. این حوزه تمام شاعران ادب فارسی را در خود جای داده است. در واقع تمام شاعران خواه، ناخواه در این موضوع وارد شده اند و نمود و برجستگی آنان در حوزه براساس حجم آثارشان در این موضوع است. انوری نیز یکی از شاعران برجسته قرن ششم هجری قمری، اگرچه به عنوان شاعری مداح شناخت می شود، امّا در حوزه ادبیات تعلیمی نیز به نوبه خود، پررنگ و برجسته است. انوری در ادبیات تعلیمی دارای حجم کمی از ابیات و اشعار است امّا همین حجم کم آثار برای نشان دادن مهارت و چیرگی وی در این حوزه کافی است.

میرزاحسن آتش اصفهانی از شاعران بزرگ قرن سیزدهم و اوایل چهاردهم هـ..ش است که در اصفهان زاده شد. آتش شاعری را وسیله امرار معاش قرار نداد، در جوانی به هنرهای دستی و بعد به تجارت اشتغال ورزید. از او که شاعر سبک هندی است دیوانی به یادگار مانده که شامل انواع قوالب شعری است. در این پایان نامه پس از ارائه چشمه ای از شرح حال آتش به موسیقی شعر و انواع آن در دیوان شاعر پرداخته شده به طوری که پس از ارائه توضیحاتی راجع به موسیقی شعر و انواع آن مثال های متنوعی در رابطه با هرکدام بیان گردیده است. در موسیقی بیرونی وزن های به کار رفته توسط شاعر، متنوع بوده. اکثر اشعار او مردف است، ردیف ها بیشتر یک کلمه ای هستند، در بخش موسیقی درونی انواع جناس ها، تکرار و ... با بسامد نسبتاً بالایی وجود دارند. در بخش موسیقی معنوی نیز انواع آرایه معنوی نظیر ایهام، مراعات نظیر، تنسیق الصفات و ... با بسامد بالایی اشعار شاعر زینت بخشیده اند.

عرفی شیرازی، از شاعران برجسته ی قرن دهم است که در شیراز متولّد شد. این نابغه ی عصر، که از گویندگان زبان فارسی به شمار می رود، آثاری به نظم و نثر دارد که با لحن حکیمانه ی نوشته های خویش، دیگران را متأثّر می کرد و در مدّت بسیار کوتاه، از زندگانی خود آنقدر گوهرهای شعری را به نمایش گذاشت، که چشم همه ی نویسندگان معاصر را خیره کرد و میان بزرگ ترین قصیده گویان و اعلی ترین غزلسرایان، جای خویش را برگزید. در این پژوهش، میزان هنرمندی شاعر خوش قریحه عرفی شیرازی در به کارگیری انواع تشبیه در غزلیّاتش مورد ارزیابی و تحلیل قرار می گیرد. بدین منظور، توجّه به عواملی چون شرح احوال و آثار او، ابعاد شخصیّتی و سبک و شیوه ی بیان و تأثیرپذیری او، از عوامل مختلف ضروری است. بنابراین، پس از اختصاص دادن فصلی به موارد فوق، به عنصر تشبیه که از علم بیان می باشد، به نظریّات پیرامون آن و فواید آن پرداخته است و در فصل دیگری به بررسی و تحلیل انواع تشبیه پرداخته با ذکر تعریفی مطابق با آنچه که در میان علمای علم بیان متداول بود و بر آن اتّفاق نظر داشته اند و سپس نمونه ی اشعاری از عروض و دیگر شاعران، به عنوان شواهد آورده است و در فصل پنجم نیز، به نتیجه گیری و پیشنهادها پرداخته است. حاصل این پژوهش، حاکی از ظرافت طبع او در سرودن غزل و قصیده و دیگر قالب های شعری است که شهرت او بیشتر در سرودن غزل است. آوردن مضامین و توصیفات دلنشین، تشبیهات به صورت مضمر و اغراق آمیز، کاربرد استعارات و کنایات زیبا، خلق تصاویر خیالی که بدیع و نو است، از ویژگی های شعری اوست و استفاده از تشبیه در شعر عرفی شیرازی، از بسامد بالاتری برخوردار است.

شخصیت از عناصر اصلی داستان محسوب می شود که حوادث وکنش های داستان را به پیش می برد ودر تحلیل و بررسی آثار داستانی از اهمیّت بسیاری برخوردار است. رمان پنجره از فهیمه رحیمی یکی از رمان های عاشقانه ی امروزی به شمار می رود که از نظر شخصیّت پردازی زن قابل توجه و بررسی است. هدف اصلی این پایان نامه ، شناخت، تشخیص و تعیین عناصر و ویژگی های داستان به ویژه انواع و شیوه های شخصیّت پردازی زن در رمان یاد شده است. از این رو ابتدا به تحلیل زندگی نامه و شیوه ی داستان نویسی و توصیف پردازی و بیان خلاصه فصول مختلف و سپس به شیوه توصیفی ، تحلیلی وکمّی به شخصیّت پردازی در داستان و شیوه های شخصیّت پردازی در رمان پنجره پرداخته شده است. در مبحث انواع توصیف وداستانی به انواع توصیف کاربردی و هدفمند ،آرایشی ، کاربردی ، درونی و بیرونی و نیز به لحن ، قیافه ی ظاهری اندیشه و شخصیت ها و شیوه های روایت ، انواع تک گویی ، تعیین نام برای شخصیت ها و تصویر پردازی توجه شده است. پس از آن در تحلیل عناصر داستان، انواع زاویه ی دید و چگونگی بیان محتوا و موضوع ، ارائه ی درون مایه ها و پیام ها ، همچنین ، مضامین اخلاقی و تربیتی و استغنا، تواضع و تهذیب نفس و مضامین اجتماعی و فرهنگی و همچنین رسوم و آیین های ملّی بررسی شده است. در فصول بعدی ، به جایگاه و موقعیت اجتماعی زن در رمان پنجره توجّه وطبقه بندی جایگاه های اجتماعی و اعتباری زنان در فرهنگ و ادبیات ایران و نیز نقش زنان در جامعه از زندگی و خانواده، جنسیت و رمان، تصویر زن منفعل ،سنتی، مدرن و چگونگی ازدواج به همراه بازنمایی نقش مردان و دیگر اعضای خانواده با دیدگاه اسلام در این زمینه با ذکر نمونه هایی از رمان تحلیل و بررسی شده است. در پایان این مباحث بحث عنوان زن و مکاتب ادبی به تحلیل رئالیسم ، رمانتیسم ، کلاسیسم و زن و اصالت خانوادگی ، زن و مادر سالاری ، زن و همسر سالاری ، زن به عنوان یک مشوّق وحامی پرداخته شده است. در فصل نتیجه گیری با استفاده از جدول ها ونمودارها یافته های تحقیق نتیجه گیری صورت گرفته است. فهیمه رحیمی به عنوان نویسنده ی زن در باز ساخت شخصیّت زن، واقع بینانه عمل نموده و تصوّرات ذهنی خود را در دوران کودکی به زبانی شیوا بیان کرده است. او در کتاب پنجره شرح وقایع روزهای زندگی دختری کوشا را با بیانی زیبا و دل نشین روایت کرده به طوری که در کنار سایر اتّفاقات روزمره زندگی، عشق و دلدادگی را در برگ برگ آن به گونه ای پر نقش و نگار و پر سوز و گداز به خود اختصاص داده است. چنان که خواننده با خواندن این اثر به راز عشق که همچون اختری پر فروغ و تابناک بر آسمان دل انسان درخشیدن گرفته، پی خواهد برد. رمان پنجره دو تصویر متفاوت از زن را آشکار می کند.یکی تصویر زن سنتی و دیگر تصویر زن جدید.زن سنتی با مفاهیمی همچون خانه، سکون، مصرف و خواندن بازنمایی می شود و زن جدید با مفاهیمی همچون تحرّک، تولید، استقلال وآینده.

میرزا جلا الدّین اسیر شهرستانی در نیمه ی اوّل قرن یازدهم ظهور کـرد.اسیر از شعرای معروف سبک هندی به شمارمی آید. ضمن عاشقانه بودن غــزل های او، در خلق معانی پیچیده و خیال پردازی های بدیع ، کاربرد استعارات دور از ذهن، استفاده از اوزان کوتاه ، توجه به وحدت موضوع، آوردن پارادوکس، تمثیل و تناظر تمثیلی از خود مهارت و استادی نشان داده است ، که شواهد متعدَد ی در اشعارش است. اطلاعات سودمندی درباره ی احوال، آثار و ویژگی های عمومی سبک او در تعدادی از منابع و مآخذاست ولی تاکنون تحقیقی کامل وجامع درباره ی این شاعروشرح وتحلیل اشعارش صورت نگرفته وبه ارزش واقعی او وکار ارزشمندش درپایه گذاری سبک هندی پی برده نشده است. در این پایان نـامه از طریق پژوهش و مطالعه کتابخانه ای منابع ومآخذ مورد نظر شناسایی شده، که پس از بیان کلیات و مبادی تحقیق، به شرح حال،ویژگی های شخصیتی، آثار، سبک شعر،مذهب اسیر ودیـدگاه دیگران نسبت به او و هم چنین مطالبی در رابطه با تاریخچه، مضامین، قالب های رایج، علت افول و ویژگی های آن در غــزلیات اسیرارائه گردیده،وسپس به نقد و تحلیل تعداد سیصد غزل از غزلیات او در دو سطح:« الف:نقد محتوا؛ شامل چکیده و بررسی ویـژگی های سبک هندی در آن غــزل .ب) تــوضیحات؛ بیان معانی لغات و تــرکیبات دشوار وآرایه های شاخص در هربیت» پرداخته شده است .هــدف اصلی نگارنده، نقد و تحلیل غزلیات،شناساندن شخصیت شاعـــر و میزان توانایی اش درسرودن اشعاربه ویژه غـزل، بیان ویژگی ها، اندیشه ها و پیام ها ی اشعارش و معرفی جایگاه او درمیان شاعرانهم عصر و پیروان سبک هندی به ادب دوستان وعــلاقه مندان به شعر و ادب فارسی می باشد . تا با مراجعه به آن، ضمن شناخت این شاعر و نحوه ی سبک شعری او،با سیر تدریجی تکامل شعر فارسی نیز بهتر و بیشتر آشنا شوند.

زندگی و مرگ به عنوان واقعیتی انکارناپذیر توجه مکاتب و مذاهب و ادیان مختلف را به خود جذب کرده است و هر کدام براساس درک و شناختی که از ماهیّت و حقیقت انسان دارند، نسبت به آن قضاوت کردهاند. نویسندگان، شاعران و دانشمندان نیز در طول تاریخ به مسئله زندگی و مرگ پرداخته و دغدغهها و دلمشغولیهای خود را درباره آن به نثر و نظم بیان داشتهاند، شاعران معاصر هم از زندگی و مرگ سخن گفتهاند. در این میان حکیم مهدی الهی قمشه ای ، در دیوان خود نگاه تازه ای به موضوع مرگ و زندگی داشته است. نتایج تحقیق نشان داد که از دیدگاه حکیم الهی قمشه ای ، زندگی دروازه ای به سوی معاد و دستیابی به معشوق واقعی و حقیقی است. از دیدگاه حکیم مهدی الهی قمشه ای مرگ برای انسان خلقتی دوباره است و نه پایان خلقت. به نظر او انسانی که به آگاهی کامل رسیده و خود را باور داشته باشد، به پرندهای پاک میماند که جهان با همه زیباییها و جذابیتهایش برای او مانند دامی است. مرگ برای چنین انسانی پایان اسارت و آغاز پرواز دوباره است. از دید وی، مرگ پایان نیست بلکه مژده وصال عاشق و معشوق است.

به نام آفریدگاری که بشر را آفرید و راهنماییِ او را وجهه همّتِ خود قرار داد، و رسولانی برای این کار گسیل داشت و پس از آنها ائمه و اولیاء ، انسانهای قدرشناس بر آن شدند تا خداوند را – بر این موهبت- ارج نهند، پس ناگزیر مواهب او را –یعنی رسولانش را- گرامی داشتند و هر گروهی به واسطه ای به این رسولانِ الهی تقرب جُستند؛ اما صاحبانِ ذوق و قریحه، شعر را واسطه این تقرّب قرار دادند، از جمله کسانی که رسولِ خاتم را به شعر ستوده اند؛ حَسّان بن ثابت، کعب بن زهیر، کعب بن مالک، و عبدالله بن رواحه بوده اند . از جمله کسانی هم که ائمه پس از او را به شعر ستایش کرده اند عبارتند از: "فرزدق" در مدح امام سجاد و امام باقر(ع) "کُمیت بن زید" و "سید حمیری" در مدح امام صادق(ع)، "دعبلِ خزاعی" در مدح امام رضا(ع) و دیگران اما هر یک از این شاعرانِ بزرگوار، سعادتِ درکِ ائمه پس از خود را نداشته اند و از این رو بخشی از مدایحِ ناگفته را بر جا گذاشته اند. اما بزرگترین سعادت برای بشرِ امروز، آن است که تمامیِ رسولان و ائمه را درک نموده و به دوران غیبتِ کبری رسیده است، پس اگر امروز مداحی بسزا یافت شود که مدحِ رسول(ع) و ائمه اطهار را وجهه عملِ خویش سازد؛ قطعاً مجموعه ای کامل و کم نظیر را بدست خواهد داد. البته در این دوره این دست شاعران کم نیستند، اما آنکس که وجهه توجهِ این تحقیق است؛ حبیب الله چایچیان متخلص به (حِسان) است؛ که به حق عُمری را در مدایحِ رسول و اهل بیت صرف کرده و محصول این عمر سه مجموعه دیوانِ گران سنگ به نام های: ("ای اشکها بریزید"، "خلوتگه راز" و "زمزمه های قلب من") می باشد. تحقیق حاضر به بررسی محتوایی این سه مجموعه و استناداتِ تاریخی روایی و دینی در آنها می پردازد. اما ترتیب کار در این تحقیق بدین شیوه است که: ابتدا به زندگینامه "حسان" و آنچه که به او مربوط می شود (اعم از آثار، همکاری با رسانه های نوشتاری و تصویری، حضور در جلسات و همایش ها و . . .) پرداخته می شود. و سپس در راستای آزمایش فرضیه تحقیق – (که اولاً موضوعِ مدایحِ حسان را صرفاً "چهارده معصوم" دانسته و ثانیاً محتوای اشعار حسان را در برگیرنده مستندات قرآنی و روایی و تاریخی (تلمیحی) می داند)- مدایحِ حسان برای هر یک از معصومین بطور جداگانه و به تفکیک، مورد واکاوی و کنکاشتِ محتوایی قرار می گیرد (البته این بررسی تا حد مقدور – برای این تحقیق- ادامه می یابد.) و در نهایت نتیجه گیری صورت گرفته و منابعِ مورد رجوع ذکر می گردد. در مورد استناد و ارجاعات در این تحقیق؛ ارجاعاتِ این تحقیق به روش درون متنی می باشد. نکته: در اولین ارجاع به یک منبع، مشخصات کامل منبع ذکر گردیده، اما در ارجاعات بعدی به همان منبع – به جهت اختصار- صرفاً به ذکر نام منبع و شماره صفحه اکتفا گردیده است، پر واضح است که مشخصات کامل منابع در ارجاعات اولیه یا در بخش منابع و مآخذ قابل دسترسی است. اما در مورد ارجاعاتِ ابیاتِ خود "حسان"؛ از آنجا که فهرست بندی دیوانِ حسان براساس نام اشعار بوده، اقتضا می کند که در ارجاعات، به جای ذکرِ صفحه، نام اشعار بدین گونه می شود: (نام مجموعه/ نام شعر)، مثلاً (خلوتگه راز/ سیمرغِ عشق) که سیمرغِ عشق نامِ شعری است از "مجموعه خلوتگه راز" (حسان) نکته: اما اگر بیتی از حسان را بدون ارجاع یافتید بدانید که – مطالعه را از میانه متن آغاز کرده ایدـ آن بیت جزئی از قصیده در حال ِ بررس است که مشخصات و ارجاع آن در اول متن ذکر گردیده و ما را از ذکر اِرجاع برای تک تک ابیات ِ متوالیِ بعدی- در حین بررسی- بی نیاز ساخته است.

شادی و غم از خصوصیات روانی انسانی است که در برابر حوادث و رویداد های اطراف او بروز می کند درواقع شادی و غم خروجی هایی هستند برای اثر پذیری و اثر بخشی نسبت به محیط پیرامونی به عنوان یک موجود زنده. آدمی در تعامل با سایر انسان ها و در گذر زمان این واکنش های روحی و جسمی را در گروه های انسانی به اشتراک گذاشت و پاره ای از آداب و سنن مربوط به سور و شادی و سوگ و عزاداری را خلق نمود.در این میان نظامی گنجوی به عنوان یکی از بزرگترین شاعران شعر غنایی ، بیشترین تاثیر را در گسترش مولفه های فرهنگی داشته است ، چراکه حوزه نفوذ شعر او تمام منطقه غرب آسیا را درنوردیده است و امروزه شعر او مقیاسی جهانی به خود گرفته است . نظامی که اهل گنجه بود داستان ها و نامه های باستان را با زبانی شیوا تر و لطیف تر بازخوانی کرد و چنان این کار را با مهارت انجام داد که در اذهان آن اثر را به نام خود به ثبت رسانیده است .نظامی با دقت نظر فراوانی که در پرداخت جزئیات داستان ها داشته است ، توانسته بازتاب عوامل فرهنگی زمان خود را به خوبی منعکس کند. در این رساله که با موضوع سور و سوگ در خمسه نظامی ، می باشد با بررسی اشعار نظامی گنجوی به عنوان شاعر نامی قرن ششم ، پدیده سور و سوگ را در معرض مطالعه قرار می دهیم .جهت ارتقای سطح راستی نتایج ، روش انجام کار با توجه به حجم بالای جامعه ی پژوهش ، بررسی کل جامعه آماری می باشد . ابتدا مفاهیم سور و سوگ مورد مطالعه قرار گرفت و سپس با مطالعه این مفاهیم در متن خمسه نظامی ، نظیره های آن استخراج گردیدو به همراه توضیح و تفسیر هر یک نگاشته شد. به طور کلی می توان داستان خسرو و شیرین را به عنوان مجموعه ی کامل داستانی ، غنی ترین داستان در میان داستان های خمسه نظامی از بعد فرهنگ عامه (فولکلور) ودر گروه سور به شمار آورد و بعد از آن هفت پیکر نظامی این عنوان را کسب خواهد نمود.در گروه مربوط به سوگ نیز می توان داستان خسرو و شیرین را غنی ترین داستان از بعد این فرهنگ و بعد از آن لیلی و مجنون را به عنوان اثر بعدی در میان خمسه نظامی از دیدگاه فرهنگ عامه به شمار آورد.امید است مطالب مندرج در این رساله بتواند راهگشای سایر دانش پژوهان این عرصه باشد. کلمات کلیدی: نظامی گنجوی ، سور ، سوگ ، خمسه