رضا کافی مشهدی احمد رضا راجی
پرورش شترمرغ صنعت جدیدی است که برای بسیاری از نوآوران صنعت پرورش دام و طیور گام نهادن در این حرفه می تواند با تنوع خاصی همراه باشد. از این رو با توجه به ارزش اقتصادی بالای شترمرغ، برای ارتقای بیشتر صنعت پرورش این پرنده و افزایش بهره وری تولید، داشتن اطلاعات کافی در زمینه های مختلف از جمله ساختارهای بافتی ارگان های شترمرغ ضروری می باشد. دستگاه گوارش از جمله ارگان های مهمی است که در رشد و نمو پرنده حائز اهمیت است لذا ما در این تحقیق بر آن شدیم که به مطالعه دقیق روند تکاملی ساختارهای بافتی و هیستوشیمیایی روده کوچک در جنین و جوجه یک روزه شترمرغ بپردازیم. ابتدا تعداد 12 عدد تخم نطفه دار شترمرغ در سنین 22، 26، 30و36 روزگی و از هر سن 3 عدد و همچنین 3 قطعه جوجه یک روزه شترمرغ را از مزرعه پرورش شترمرغ توس در مشهد تهیه کردیم. سپس نمونه برداری از بخش های مختلف روده کوچک شامل دئودنوم، ژژنوم و ایلئوم انجام گرفت و بعد از انجام مراحل تهیه نمونه بافتی، رنگ آمیزی با هماتوکسیلین و ائوزین، پاس، آلسین بلو و ماسون تریکروم انجام شد و هیستوموفومتری از بخش های مختلف انجام گرفت. نتایج اندازه گیری نشان می دهد که طول و عرض پرزها و ضخامت لایه ماهیچه ای در روده کوچک همبستگی مثبت با افزایش سن دارد. نتایج مطالعه مقاطع بافتی نشان داد که پرزهای روده کوچک در روز 22 دوره جنینی به صورت انگشتی و قارچی مشاهده می گردد. این پرزها در روز 30 به صورت پرزهای کوتاه (اولیه) و بلند (ثانویه) مشاهده گردید. در رو 22 جنینی، اپیلیوم در تمام قسمتهای روده کوچک از نوع مکعبی تا استوانه ای ساده مشاهده شد که در روز 26 این اپیتلیوم کاملاً تبدیل به استوای ساده گردید. سلولهای جامی در روز 22 مشاهده گردیدند. این سلولها تا روز 26 در رنگ آمیزی های اختصاصی، پاس مثبت و آلسین بلو منفی بودند اما از 30 به بعد پاس مثبت و آلسین بلو مثبت شدند. در روز 30 دوره جنینی پارین که از بافت مزانشیمی تشکیل شده است به بافت همبند سست تمایز یافته و ماهیچه مخاطی، شبکه عصبی مایسنر و زیر مخاط در این روز قابل تشخیص می گردد. در روز 22 طبقه ماهیچه ای به صورت دو لایه داخلی حلقوی و خارجی طولی از نوع ماهیچه های صاف به همراه شبکه عصبی آئورباخ در بین این دو لایه مشاهده شد. لایه سروزی در روز 22 جنینی از نوع مزانشیمی و در روز 30 کاملاً به بافت همبند سست تمایز می یابد. واژهای کلیدی: تکامل، بافت شناسی، روده کوچک، جنین، شترمرغ
