نام پژوهشگر: سید جمال الدین اکبرزاده جهرمی

بازنمایی غرب در سریال های سیمای جمهوری اسلامی: تحلیل گفتمان انتقادی سریال های کیف انگلیسی و مدار صفر درجه
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده علوم اجتماعی 1391
  سید جمال الدین اکبرزاده جهرمی   محمد مهدی فرقانی

در سد? اخیر غرب مفهومی پرمناقشه در فضای فکری کشور بوده است. گفتمان های هویتی مختلف کوشیده اند تا دلالت های متفاوتی را برای غرب تولید و تثبیت کنند که هژمونیک شدن هر یک، پیامدهای اجتماعی متفاوتی به دنبال داشته است. با توجه به موقعیت منحصربفرد تلویزیون در ایران، نحو? بازنمایی غرب در آن می تواند گفتمان های معینی را تضعیف و یا تقویت کند. همچنین با توجه به مدل مالکیتی تلویزیون، بررسی تصویر غرب در آن می تواند جایگاه مفهوم کلیدی غرب را در سیاست هویتی گفتمان مسلّط نشان دهد. این پژوهش نحو? بازنمایی غرب در دو سریال «الف» کیف انگلیسی و مدار صفر درجه را بررسی می‎کند. تحلیل سریال ها با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی و با توجه به سه فرانقش بازنمایی، تعاملی و متنی انجام شده است. در بررسی فرانقش بازنمایی «عناصر» و «موضوعات» مرتبط با غرب مورد توجه قرار گرفته اند. نتایج نشان می دهد صورت بندی هر دو سریال، متأثر از نگاه گفتمان مسلّط به غرب است، با این حال گفتمان های غرب ستا نیز در صورت بندی حضور دارند. هر دو سریال در کار تولید یک «جامع? متصور» و نوعی هویت جمعی اند و این کار با استفاده از «غرب» به مثابه «دیگری»، ممکن می گردد. کیف انگلیسی هویت جمعی مورد نظر خود را با تقویت گفتمان هویت اسلامی و تضعیف گفتمان هویت ایرانی تولید می کند. در مقابل مدار صفر درجه تأکید آشکاری بر هویت اسلامی نمی کند و به تقویت هویت ایرانی می پردازد، با این حال این تقویت در چارچوب الزامات گزاره های گفتمان مسلّط انجام می شود. در حالی که کیف انگلیسی گزاره های بیشتری از غرب را پروبلماتیزه می کند، مدار صفر درجه گزاره های بیشتری را طبیعی می کند. این تحقیق نشان می دهد «دیگری» غربی در گفتمان غرب شناسی سریال ها، بر خلاف گفتمان شرق شناسی، نه یک «دیگری» پست و مادون بلکه یک «دیگری» مهم است، که «خود» در مقابل نگاه خیر? وی شکل می گیرد.