پژوهش حاضر به تبیین سه رابطه؛ الف: «تناسب آیات با اسباب نزول»، ب: «تناسب آیات با ترتیب نزول»، و ج: «تناسب آیات با ترتیب و اسباب نزول»، پرداخته است. تناسب آیات، اسباب نزول و ترتیب نزول سه مقوله علوم قرآنی و به عنوان ابزارارهای فهم متن قرآن بسیار حائز اهمیت هستند. این سه علم، رابطه های تنگاتنگی با یکدیگر دارند. فهم چگونگی این رابطه ها و توجه به آن ها، فهم صحیح قرآن را در پی خواهد داشت. قرآن دارای دو بعد، تناسب درون متنی و تناسب موقعیتی است. فهم این مناسبت ها، فهم ابعاد مختلف و آشکار شدن ویژگی های متن را نتیجه می دهد. براساس آن ویژگی ها، می توان به تعریف قواعد و شرایط فهم قرآن دست یافت. یکی از آن قواعد ارائه دور هرمنوتیکی متناسب قرآن سات که در پژوهش حاضر به ان مبادرت شده است. در آن دور، چگونگی تعامل سیاق متنی با سیاق حالی، تبیین گردید. حاصل این تعامل، تکامل فهم مناسبت های متن و نیز دستیابی به میزان درستی اسباب نزول است. اساس برقراری این تعامل، قراین موجود در متن قرآن، روایت ها و موقعیت نزول است. این قراین دال بر مضمون، و اقتضائات تعیین کننده در تعلق و یا عدم تعلق آن ها به یکدیگر می باشد. در پژوهش حاضر ذیل بررسی "ارتباط تناسب آیات با اسباب نزول" و "ارتباط تناسب آیات با ترتیب نزول" چگونگی ارتباط های این دو مقوله به طور کامل و از همه ابعاد تبیین گردید(از جمله، چگونگی فهم موقعیت نزول با توجه به مناسبت ها و قراین درون متنی؛ نحوه ارتباط تناسب آیات با اسباب نزول و شناسایی مولفات موثر در ارتباط بین این دو مقوله.) و در عین حال "چگونگی وجود سیاق های متفاوت در عین پیوستگی"، در قرآن، و نیز قاعده "تبدیل هر آیه به موقعیت نزول برای آیات بعد خود"، عرضه گردیده است. با توجه به قاعده اخیر، اهمیت توجه به رعایت ترتیب نزول در تعامل سیاق متنی و سیاق حالی، در دور هرمنوتیکی و ورود به آن، و نیز اهمیت رعایت آن در دستیابی به تناسب متنی، حاصل و تبیین گردید. و "ارتباط تناسب آیات با ترتیب نزول" به طور کلی در بین چند گروه سوره متوالی النزول بررسی شده که یکی از نتایج آن فهم چگونگی هدف قرآن است.