شیخ بهایی از متألهین و دانشمندان قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری قمری است که علاوه بر اقداماتش در زمینه علم و فرهنگ و بجا گذاشتن آثار بسیار ارزشمندی در زمینه علوم مختلف و همچنین برخی از آثار معماری آن زمان ، توانسته بود از لحاظ سیاسی نقش بسزایی در مشروعیت بخشی به حکام صفوی ایفا کند و به همین دلیل بود که مورد توجه شاه عباس قرار گرفت و توانست به منصب شیخ الاسلامی آن زمان نائل گردد . شیخ بهایی چندان با حکومت صفوی موافق نبود ولی تنگناهای شدید شیعیان در قلمروهای تحت امپراطوری عثمانی شیخ بهایی را به اندیشه ضرورت برقراری وحمایت از یک حکومت مقتدر شیعی که بتواند حامی مذهب تشیع و عالمان شیعی باشد سوق داد و به همین دلیل علی رغم ناخشنودی از تقرب و نزدیکی به شاهان صفوی و فقدان مشروعیت سلاطین صفوی در اندیشه سیاسی او ، سعی در تقویت اقتدار سیاسی شاهان صفوی و مشروع نشان دادن این حکومت نمود . این تحقیق که با روش کتابخانه ای و با بررسی مهمترین منابع دست اول و منابع فرعی انجام گرفته است با شیوه توصیفی – تحلیلی و با هدف شناخت حیات اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی شیخ بهایی به این نتایج دست یافته است که شیخ بهایی در زمان شاه عباس اول توانست به بالاترین منصب روحانی و سیاسی آن زمان دست پیدا کند . نقش سیاسی وی در مشروعیت بخشی به حکام صفوی در مقابل حکومت های مجاور و جایگاه فرهنگی و تأثیر او در فرهنگ و هنر ایران دوره صفوی در زمینه علم و فرهنگ برجسته است . هرچند وی خالق آثار بسیار ارزشمندی در زمینه علوم مختلف است اما در پاره ای از موارد درباره او اغراق شده و بسیاری از کارهای عجیب و غریب مانند حمام شیخ بهایی که گفته شده پاتیل آن مدت زیادی تنها با شمعی گرم می شده است و بسیاری از آثار معماری دوره صفوی همچون طراحی گنبد مسجد شاه اصفهان را به اشتباه از او دانسته اند .