چکیده: جهت بهینه سازی شرایط تولید جنین سوماتیکی به روش غیر مستقیم در سیب زمینی (solanum tuberosum l.)، تحقیقی در آزمایشگاه بیوتکنولوژی دانشگاه شهرکرد در سال 91-1390 به انجام رسید. بذور پنج رقم سیب زمینی مورد کشت در ایران به اسامی اگریا، آریندا، سانته، مارفونا و مارادونا در محیط گلخانه کشت شدند. قسمت های برگ و میان گره بوته های سالم انتخاب شده و تحت تیمارهای مختلف گندزدایی با هپیوکلریت سدیم قرار گرفتند. نتایج نشان دهنده این بود که استفاده از اتانول با غلظت 70درصد و غلظت 1 درصد هیپوکلریت سدیم به مدت 10 دقیقه میزان آلودگی را به میزان زیادی کاهش می دهد. جهت بررسی تأثیر هورمون های مختلف در میزان کالوس دهی و درصد کالوس مورفوژن، غلظت های مختلف هورمون 2,4-d به تنهایی و در ترکیب با kin ، 2,4-d در ترکیب با bap و naa در ترکیب با bap مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان داد که بیشترین طول و وزن کالوس در محیط کشت حاوی 2,4-d به تنهایی، در غلظت 5 میلی گرم در لیتر حاصل از ساقه مارفونا بدست آمد. همچنین مشاهده شد که میزان رشد کالوس ها در ساقه بیشتر از برگ بود. بالاترین میزان تولید کالوس مورفوژن در محیط کشت-های حاوی 2 میلی گرم در لیتر 2,4-d در ترکیب با 1 میلی گرم در لیتر kin، دیده شد. در بین ارقام مورد استفاده بیشترین کالوس مورفوژن در رقم اگریا مشاهده شد. پس از تولید کالوس-های مورفوژن، آنها به محیط کشت باززایی برای تولید جنین های سوماتیکی انتقال داده شدند. هورمون هایی که برای باززایی استفاده شد عبارت بودند از: kin به تنهایی، ga3 در ترکیب با 2,4-d، bap به تنهایی و در ترکیب با 2,4-d در غلظت-های مختلف. بعد از گذشت دو ماه، بیشترین درصد تولید جنین سوماتیکی 50 درصد بود که در میان گره ارقام آریندا و مارفونا، در محیط کشت حاوی 25 میلی گرم در لیتر bap در ترکیب با 5/0 میلی گرم در لیتر 2,4-d بدست آمد. کلمات کلیدی: سیب زمینی، کالوس مورفوژن، جنین سوماتیکی