نام پژوهشگر: زهرا طالبیان
زهرا طالبیان حسین زینلی
تیره labiatae به تعداد 258 جنس، 6970 گونه در دنیا و در ایران 44 جنس، 13 جنس تک گونه ای ،423 گونه و 127 گونه اندمیک دارد. جنس آویشن ( (thymus l. یکی از جنس های مهم این خانواده و متعلق به طایفه mentheae و زیر خانواده nepetoideae است. آویشن ها گیاهانی چند ساله، بوته ای یا بالشتکی با فرم افراشته، خوابیده یا خیزان و کرکدار هستند. به نظر می رسد منطقه غرب مدیترانه مرکز اصلی و مبدا پیدایش این جنس باشد. از میان گونه های آویشن 18 گونه از ایران شناسایی شده است که از این تعداد قبلا 14 گونه و زیر گونه توسط رشینگر گزارش شده بود. شناسایی گونه های جنس آویشن با مشکل مواجه بوده و به دلایل متعدد از جمله هیبریداسیون و تنوع ریخت شناسی موجود در گونه ها شناسایی و تعیین موقعیت تاکسونومیک گونه ها دشوار است. در این مطالعه سعی شده با بکار گیری صفات کلیدی که دارای ارزش تاکسونومیکی بالایی بوده و ارائه کلید جدید و مناسب تری برای شناسایی این گونه ها مشکلات مربوط به این جنس مرتفع گردد.بر این اساس هدف از این مطالعه تفکیک گونه های جنس thymus و تجزیه و تحلیل صفات مورفولوژیک و مرزبندی میان گونه ها به روش مورفومتریک و آناتومیک است.در این مطالعه 88 نمونه از نمونه های گیاهی موجود در هرباریوم دانشگاه تهران و اصفهان و هرباریوم مرکز تحقیقات منابع طبیعی و کشاورزی اصفهان و نیز گیاهانی که در فصل رویشی سال 90 و 91 جمع آوری گردید مورد بررسی مورفولوژیکی و آناتومیکی قرار گرفتند. قسمت هایی از برگ و ساقه نمونه های تازه را در محلول فیکساتور قرار داده و پس از آن برش گیری و رنگ آمیزی شد و با میکروسکوپ نوری مشاهده شدند. در مجموع 33 صفت ریخت شناسی شامل 20 صفت کمی و 13 صفت کیفی نظیر طول و عرض برگ، وجود یا عدم وجود کرک و غده روی ساقه برگ و گل، حاشیه برگ، تعداد رگبرگ جانبی در برگ، شکل برگ، سطح مقطع ساقه، رنگ گیاه، ارتفاع گیاه، طول گل آذین، طول گل، طول دمگل، طول کاسه گل، شکل کاسه، تعداد رگه در کاسه، شکل دندانه کاسه، طول دندانه لبه بالایی، طول دندانه لبه پایینی و .... در هر نمونه اندازه گیری شد. در مرحله بعد تمام داده های حاصل از اندازه گیری صفات مورفولوژیک به کمک نرم افزار ntsys نسخه 0/2 و تجزیه خوشه ای به روش upgma و معیار فاصله اقلیدسی گروه بندی شدند که تقریبا هر گروه متعلق به یک گونه بود. سپس گروه ها با استفاده از نرم افزار sas مورد تجزیه واریانس قرار گرفته و مقایسه میانگین بین گروه ها به روش دانکن انجام شد.