چکیده ندارد.

در فصل اول متغیر وابسته فرضیه مورد بررسی قرار می گیرد و شاخص های آن تشریح می گردد. برای سهولت کار مطالب فصل اول به سه بخش تقسیم می گردد. به جهت لزوم شناسایی دریای خزر و اهمیت آن به لحاظ تاریخی، اقتصادی و جغرافیایی بخش اول فصل اول به این امر اختصاص خواهد داشت . در بخش دوم که اصلی ترین بخش فصل اول می باشد به بررسی دقیق متغیر وابسته می پردازیم. به این صورت که اهمیت نفت و گاز حوضه دریای خزر در اقتصاد جهانی و کشورهای ساحلی از یکطرف و میزان ذخایر نفت و گاز آن از طرفی دیگر مورد مداقه قرار می گیرد. در بررسی میزان ذخایر دریای خزر سهم هر یک از کشورها در صورت تقسیم بررسی می گردد. البته در بررسی ذخایر دریای خزر سعی می شود موقعیت جغرافیایی این میادین نیز مشخص گردد. در بخش سوم فصل اول خطوط مختلف انتقال انرژی دریای خزر بررسی می گردد، تا بر اساس آن، سیاست امریکا در دریای خزر تشریح گشته و تاثیر آن در تعیین رژیم حقوقی دریای خزر توضیح داده شود. ذخایر دریای خزر سعی می شود موقعیت جغرافیایی این میادین نیز مشخص گردد. در بخش سوم فصل اول خطوط مختلف انتقال انرژی دریای خزر بررسی می گردد. تا براساس آن، سیاست امریکا در دریای خزر تشریح گشته و تاثیر آن در تعیین رژیم حقوقی دریای خزر توضیح داده شود. در فصل دوم پژوهش رژیم حقوقی موجود دریای خزر بررسی می گردد. فصل سوم به سنجش چگونگی ارتباط دو متغیر اصلی پژوهش اختصاص خواهد داشت .

هدف از انجام این پژوهش ، بررسی پیامدهای ناشی از کشف و بهره برداری از منابع نفت ایران بر امنیت ملی ایران در فاصله زمانی بین اشغال ایران در جنگ جهانی دوم (1320 ) تا انقلاب اسلامی ( 1357 ) می باشد. در این خصوص دو مانع بزرگ پیش رو قرار داشت . مشکل اول مربوط به ابهام ذاتی مفهوم امنیت بود که برای حل آن طی یک فصل ، مفهوم امنیت ملی تا حد ممکن به صورت دقیق مورد بررسی قرار گرفت. مشکل دوم مربوط به شیوه انجام تحقیق بود که با انتخاب چهار مقطع مهم و تاثیرگذار بر امنیت ملی ایران ، حل شد. این مقاطع عبارتند از : اشغال ایران در جنگ جهانی دوم ، بحران اشغال آذربایجان ، ملی شدن نفت و کودتای 28 مرداد ، و چهار برابر شدن بهای نفت در سال 1974. با توجه به اصل چند متغیری بودن پدیده ها و تحولات در علوم اجتماعی ، عوامل تاثیر گذار بر امنیت ملی ایران مورد بررسی قرار گرفت و از میان آنها دو عامل مهم موقعیت جغرافیایی راهبردی ایران و رقابت قدرتهای بزرگ بر سر ایران به عنوان فرضیه های جایگزین رقیب این پژوهش انتخاب شدند. بدین ترتیب کانون پژوهش ، بررسی اعتبار این سه فرضیه در مقاطع چهار گانه انتخابی می باشد. براین اساس پژوهش در سه بهره تنظیم شده است . بهره اول شامل طرح پژوهش و فصلی در مورد مفهوم امنیت ملی می باشد. بهره دوم مشتمل بر سه فصل می باشد. در فصل اول شاخص های امنیت ملی و مقاطع چهارگانه بررسی شده است . فصل دوم اختصاص به بررسی اولین فرضیه جایگزین رقیب یعنی پیامدهای موقعیت جغرافیایی راهبردی بر امنیت ملی ایران دارد. در فصل سوم دومین فرضیه جایگزین رقیب ، یعنی رقابت قدرتهای بزرگ بر سر ایران بررسی شده است . بهره سوم نیز شامل سه فصل می باشد. در فصل اول اهمیت نفت به عنوان یک کالای راهبردی و متفاوت از سایر کالاها تشریح شده است . در این رابطه تاریخ بهره برداری از نفت ، اهمیت نفت در راهبردهای نظامی ، در سیاست قدرتها بزرگ و در اقتصاد و تمدن بشری و نیز دلایل افزایش اهمیت نفت پس از جنگ جهانی دوم مورد اشاره قرار گرفته است . در فصل دوم پیامدهای کشف و بهره برداری از نفت بر امنیت ملی ایران تا مقطع شروع پژوهش یعنی جنگ جهانی دوم ، به اختصار مورد بررسی قرار گرفته است . سرانجام در فصل سوم که مهمترین قسمت پژوهش می باشد، پیامدهای امنیتی نفت در هر یک از چهار مقطع مهم بررسی شده است . در آخر از مباحث مطروحه جمع بندی کوتاهی ارائه و با استناد به فصول قبل فرضیه اصلی پژوهش تایید شده است .