چکیده : قرآن کریم، معجزه جاویدان حضرت محمد (ص) - که موجب اسلام آوردن بسیاری از کفار و بت پرستان شد - تأثیر فراوانی بر ادبیات عربی گذاشته است . به طوری که پس از استقرار حکومت اسلامی به عنوان مصدر اصلی فرهنگ مسلمانان مطرح شد . در عصر عباسی اول (232-132 ه.ق) نیز ، با به وجود آمدن یک دولت مرکزی و اسلامی و رشد فکری، فرهنگی و علمی مردم و گسترش مراکز علمی و دینی ، شاهد تأثیر این آیات الهی در ادبیات عرب می باشیم . ابوالعتاهیه نیز یکی از این شاعرانی است که از فصاحت و بلاغت موجود در آیات قرآن به شگفت آمده بود.که با نگاهی به اشعار زهدی او می توان به عمق این تأثیر پی برد. براساس گواهی مورخان تاریخ ادبیات و عقیده ی صاحب نظران ، ابوالعتاهیه ( 210-130 هجری) از شاعران برجسته و نوآور عصر عباسی اول و همچنین قافله سالار شعر زُهد عربی است. نوآوری او در سرودن اشعار زهدی موجب شده است که برخی محققان، او را متأثر از مکاتب فکری و فلسفی؛ برخی از صاحب نظران او را متأثر از فرهنگ های ایرانی ، یونانی و هندی بدانند . در این تحقیق، با مقایسه میان اشعار ابوالعتاهیه و کلام امام علی (ع) نشان می دهیم ؛ که شاعر بعد از پیامبر(ص) علی(ع) را افضل خلق دانسته و از سخنان و ادبیات امام علی(ع) تأثیر به سزایی گرفته ؛ و از نسیم روح افزای کلام امیر المومنین تنفّس کرده است. به گونه ای که در تعدادی از ابیات او حکمت های علی (ع) بدون تغییر واژه ، از قالب نثر به لباس نظم در آمده است. علاوه بر این ، واژگان علی (ع) در جای جای اشعار ابوالعتاهیه نهفته است و شاعر در سرودن اشعار خود از تشبیهات ، مضامین و حکمت های نهج البلاغه در خلق اثر خود بهره برده است. از نتایج این تحقیق، اثبات سیطره و تأثیر فراوان کلام امام (ع) بر ادبیات عربی است. حتی قبل از گردآوری آن توسط شریف رضی در بین شاعران و نکته سنجانی هم چون ابوالعتاهیه معروف بود . کلید واژه ها : قرآن ، نهج البلاغه ،ابوالعتاهیه ، زهدیات

ابوعلی حسن بن احمد بن عبدالغفار بن سلیمان بن ابان یکی از علما و ادبای مشهور عصر عباسی است که با بهره مند شدن از تعالیم اساتید مشهوری مانند ابن سراج، زجاج ، مبرد و سیبویه، توانست استادی بزرگ در زبان و ادبیات عرب گردد و شاگردان نام آوری چون ابن جنی، ربعی، جوهری و ابوالحسین محمد بنحسین بن عبدالوارث را تربیت کند. وی تمام عمر خویش را صرف تعلیم و تعلم علوم مختلف از قبیل صرف، نحو، لغت و قرائت کرد و ایده ها و دیدگاه های زبانی خود را در کتاب هایی که بالغ بر سی اثر است، جمع آوری کرد. الحجه فی علل القرائات السبع، الایضاح و التکمله از مهم ترین آثار وی می باشند. ابوعلی برای تبیین استدلال و قواعد نحوی کتاب ابن مجاهد به تالیف کتاب ( الحجه فی علل قرائات السبع) پرداخت . او در آن قرائات آیاتی که مورد اختلاف قراء هفتگانه است، را ذکر می کند. وی در ادامه به معرفی و شرح مختصری از زندگی قاریان و صفات قاری خوب و قابل اطمینان می پردازد؛ تا قرائت صحیح را برای خواننده اش با توجیهات نحوی بیان نماید. ابوعلی کتاب (الایضاح ) را در پاسخ به پرسش های نحوی عضدالدوله تالیف کرد و در آن تنها به مباحث پرداخته شده است. همچنین برای رفع ابهام شاگردانش در زمینه ی مسائل مختلف، از جمله صرفی، نحوی و لغوی به تالیف آثاری مانند (المسائل البغدادیات)، (المسائل البصریات)، (المسائل الحلبیات) و (المسائل الشیرازیات) پرداخت. وی کتاب (المسائل البغدادیات) خود را در شهر بغداد و در پاسخ مردم آنجا نوشت. این کتاب در بردارنده ی اطلاعات ارزشمند در مورد متون علمای گذشته همچون ابوزید انصاری و ابوالحسن اخفش است که آثارشان از بین رفته است. ابوعلی برای بیان مسائلی که زجاج در کتاب (معانی القرآن و اعرابه ) فراموش کرده، به تالیف کتاب (الاغفال ) پرداخته است. او در آن نظرات علمای مختلفی که آثارشان از بین رفته است را ذکر می کند. کلید واژه: ابوعلی فارسی، الایضاح، الحجه فی علل قرائات السبع، المسائل البغدادیات، الاغفال.

خطبه های حضرت زینب و ام کلثوم(س) و امام سجاد(ع) از تأثیرگذارترین خطبه های پس از واقعه ی عاشورا است. آنان برای انجام رسالت خود، مهم ترین و کارآمدترین وسیله و قالب بیان عصر خویش یعنی خطبه را برگزیدند و با رعایت شرایط مخاطبان «حال و مقتضا»، خطبه هایی در اوج تأثیرگذاری بر مخاطب ایراد نمودند. با تأمل در خطابه ی اسیران کربلا، می توان به ویژگی های بی نظیر خطابی و ادبی آن، پی برد. از ویژگی های بارز این خطبه ها فصاحت و بلاغت آن است که به صورت به کارگیری الفاظ و مفاهیم آشنا و رایج برای مخاطبان، بهره گیری از ویژگی های خطبه و لوازم و فنون مختلف اقناع مانند تأکید، تکرار، سوگند و شورانگیزی، ترغیب و تهدید و بهره گیری از عناصر جالب و جذاب برای جلوگیری از خستگی مخاطبین؛ گزینش واژه های واضح، صریح و فصیح، انتخاب الفاظ مناسب با توجه به موقعیت، تنوع تعابیر در بیان موضوع واحد، تنوّع طلبی برای القاء هر چه بیشتر و بهتر مطالب؛ بیان آهنگین و سجع گونه، تشبیه ها و تمثیل هایی متنوع برای القای هرچه بهتر معانی و استفاده از فنون ادبی معانی و بیان و بدیع به کار رفته است که به زیبایی و تأثیرگذاری این خطبه ها افزوده است و مقدمه ی قیام هایی چون قیام توّابین و مختار ثقفی را پایه-ریزی کرده است. در این مقاله، ضمن اثبات شناخت بالای گوینده ی این خطابه ها با ویژگی های تأثیرگذار خطبه، به تجزیه و تحلیل ادبی آن خواهیم پرداخت.

عبد الرحمن منیف یکی از معروف ترین نویسندگان معاصر جهان عرب و ادبیات عرب است.منیف با داشتن عتم و اگاهی در باره تاریخ ملل , تاریخ را وارد رمان نمود و به تاریخ لباس تخیل پوشید.منیف یکی از فعالان سیاسی بود.او که از قدرت قلم آگاهی داشت به نوشتن رمان سیاسی رو آورد و رنج نامه ای از زندگی تلخ را به تصویر کشید .منیف در باره شکنجه زندانیان سیاسی توسط حکام عرب به افشاگری پرداخت و اسرار آن ها را بر ملا نمود.منیف موضوع نفت را در رمان هایش وارد کرد .