سرب از جمله ی فلزّات سنگین است که هیچ کارکرد فیزیولوژیکی نداشته و حتّی در غلظت های پایین نیز سمّی است. استان زنجان دارای معادن فراوان سرب می باشد به این جهت اهالی این استان ممکن است در طول زندگی خود در معرض سرب قرار گیرند. سرب جانشین کلسیم موجود در هیدروآپاتیت مینای دندان شده و مدت طولانی در آن باقی می ماند. از این رو دندان ها می توانند به عنوان شاخص های پایش آلودگی محیط زیست به سرب مورد استفاده قرار گیرند. هدف از این مطالعه برآورد میزان تجمع سرب در دندان ها جهت ارزیابی و تعیین ریسک آلودگی به سرب است. 44 نمونه دندان شیری و 51 نمونه دندان دایمی غیر پرشده و عاری از پوسیدگی زیاد، از شهر زنجان به عنوان گروه مطالعه 1، روستاهای واقع در جنوب این شهر به عنوان گروه مطالعه 2 و روستاهای واقع در غرب زنجان به عنوان گروه شاهد به طور تصادفی جمع آوری شدند. مقادیر سرب نمونه ها پس از آماده سازی اولیه و هضم اسیدی، با استفاده از دستگاه icp-oes تعیین گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از بسته های نرم افزاری excel (2010) و spss (نسخه 19) انجام گردید. در دندان های شیری، هیچ رابطه ی معنی داری بین میانگین غلظت سرب دندان های گروه های مطالعه و شاهد به دست نیامد. میانگین غلظت سرب در دندان های دایمی، در گروه های مطالعه ی 1 و 2 به طور معنی داری از گروه شاهد بیشتر بود. در گروه مطالعه 1، میانگین سرب دندا ن های دایمی به طور معنی داری از دندان های شیری بیشتر بود. میانگین غلظت سرب دندان، در هر دو جنس، در هیچ یک از گروه های مذکور، از نظر آماری معنی دار نبود. معادن، صنایع فرآوری سرب و ترافیک از مهمترین منابع سرب می باشند. با افزایش سن، میزان سرب تجمع یافته در دندان ها نیز افزایش می یابد.

دیازینون از حشره کش های ارگانوفسفره غیر سیستماتیک است که در گذشته در ساختمان های مسکونی برای کنترل سوسک، بید، مورچه، کک استفاده شده است. اگرچه کاربرد خانگی آن ممنوع شده است اما در حال حاضر از این سم برای کاربردهای کشاورزی استفاده می شود. کاربرد گسترده آن در زمین های کشاورزی سبب آلودگی محیط زیست شده است. مطالعه حاضر با هدف شناسایی باکتری های تجزیه کننده ی سم دیازینون انجام شد. از 50 نمونه خاک آلوده به این سم نمونه برداری شد. پس از آماده سازی نمونه های خاک و کشت آن ها، باکتری های رشد یافته خالص سازی گردید.و بر اساس ویژگی های فنوتیپی مطابق با مرجع برگی و شباهت های فیلو ژنتیکی ژن 16srrna شناسایی شدند بررسی رشد باکتری در حضور مقدارهای مختلفی از سم دیازینون نشان داد که با افزایش مقدار سم دیازینون تا ppm 350 رشد باکتری افزایش پیدا می کند و غلظت های بیش تر از آن سبب کاهش رشد باکتری می شود. نتایج آزمایش های بیوشیمیایی و بررسی توالی یابی ایزوله های باکتریایی a12,a9,a7,a2 نشان می دهد که این باکتری ها گونه و یا سویه هایی از pseudomonas sp ،xanthomonas sp ،stenotrophomonas maltophilia، enterobacter sp می باشند. بررسی کاهش مقدار سم دیازینون از محیط کشت آلوده به روش اسپکتروسکوپی (uv-vis) انجام شد. افزایش مدت زمان رشد باکتری حذف مقدار دیازینون از محیط کشت را افزایش داد. باکتری های شناسایی شده می توانند در پاکسازی خاک های آلوده به این سم مورد استفاده قرار گیرند.