به منظور بررسی اثر پودر خشک علف چشمه بر عملکرد و پاسخ های ایمنی، آزمایشی با 200 قطعه جوجه گوشتی یک روزه سویه راس 308 با میانگین وزن 40 گرم در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. جوجه ها به چهار گروه (تیمارها) و هر گروه به 5 دسته (تکرارها) 10 قطعه ای تقسیم شدند. مقادیر صفر (n0)، 1 درصد (n1)، 2 درصد (n2) و 3 درصد (n3) پودر خشک علف چشمه حاوی mg/kg 82 کوئرستین به جیره پایه هر گروه به طور مستمر از روز 4 تا 42 اضافه شد. ارزیابی پاسخ های ایمنی سلولی به کمک تزریق داخل پوستی فیتوهماگلوتینین p (pha-p) در چین پوستی بال در روز 16 و اندازه-گیری ضخامت پوست بعد از 24 و 48 ساعت انجام شد. ارزیابی پاسخ های ایمنی هومورال با استفاده از تزریق عضلانی محلول 25 درصد گلبول قرمز گوسفند (srbc) در روزهای 8 و 22 و تعیین عیار پادتن تام، igg و igm ضدگلبول قرمز گوسفند در روزهای 21، 28، 35 و 42 از طریق آزمایش هماگلوتیناسیون انجام شد. نتایج نشان داد مصرف خوراک و افزایش وزن روزانه تیمار n2 و n3 بیشتر از شاهد بود (p<0.05). تیمار n3 ضریب تبدیل خوراک کمتری نسبت به شاهد نشان داد (p<0.05). عیار پادتن igm روز 21 در تیمار n2 و n3 بیشتر از شاهد بود (p<0.05). در روزهای 28، 35 و 42، عیار پادتن igg تیمار n3بیشتر از شاهد بود (p<0.05). 24 ساعت بعد از تزریق فیتوهماگلوتینین، تیمار n3 پاسخ های ایمنی سلولی بیشتری نسبت به شاهد نشان داد (p<0.05). وزن بورس و تیموس با مصرف 2 و 3 درصد پودر خشک علف چشمه افزایش یافت (p<0.05)، اما سایر خصوصیات لاشه تحت تأثیر قرار نگرفت (0.05<p). نتایج کلی نشان داد مصرف 3 درصد پودر خشک علف چشمه در جیره جوجه های گوشتی به صورت مستمر باعث بهبود عملکرد و پاسخ های ایمنی می شود.

در این تحقیق اثر عصاره گیاه سرخارگل بر عملکرد و پاسخ های ایمنی در شرایط تضعیف ایمنی با استفاده از240 قطعه جوجه گوشتی یک روزه (راس 308) بررسی شد. عصاره سرخارگل (حاوی 2/99 میلی گرم اسید کافئیک در میلی لیتر عصاره) به مقدار صفر e0) 0 1(e1 و 2.5 (e2.5) میلی لیتر در لیتر آب آشامیدنی در 6 تیمار و 4 تکرار و در هر تکرار 10 قطعه جوجه با آزمون فاکتوریل در قالب طرح کاملآ تصادفی از روز 6 تا 42 پرورش در اختیار جوجه ها قرار داده شد. در روزهای 14، 15، 16، 34، 36، 38و 40 دوره پرورش به نیمی از جوجه ها در هر سطح عصاره سرخارگل جهت تضعیف ایمنی، سیکلوسپورین به مقدار 9 میلی گرم بر کیلوگرم (c9) خورانده شد و نیمی از جوجه ها هیچ درمانی (c0) دریافت نکردند. تیمارهای آزمایشی شامل e0c0، e0c9 ، e1c0، e1c9، e2.5c0 و e2.5c9 بودند. پاسخ های سیستم ایمنی سلولی از طریق واکنش پوستی نسبت به تزریق فیتوهماگلوتینین (pha-p) و پاسخ های سیستم ایمنی هومورال از طریق اندازه گیری عیار آنتی بادی تام و igg سرم در واکنش به تزریق گلبول قرمز گوسفندی (srbc) تعیین شد. نتایج نشان داد که مصرف خوراک در دوره های پرورش تحت تآثیر عصاره سرخارگل و سیکلوسپورین قرار نگرفت (0.05<p). افزایش وزن روزانه و ضریب تبدیل در دوره پایانی و کل تحت تاثیر عصاره سرخارگل قرار گرفت و اختلاف نسبت به شاهد معنی دار بود (0.05>p). مقدار1 میلی لیتر عصاره در لیتر آب آشامیدنی، افزایش وزن روزانه بیشتری (17/62) نسبت به سطح صفر میلی لیتر در لیتر آب آشامیدنی عصاره (84/55) داشت (0.05>p). ضریب تبدیل خوراک در مقدار 1 میلی لیتر عصاره (46/1) در لیتر آب آشامیدنی کمتر از مقدار آن در صفر میلی لیتر در لیتر آب آشامیدنی عصاره (58/1) بود (0/05>p). عیار آنتی بادی تام و igg در روزهای 39 و 42، پاسخ های ایمنی سلولی و درصد وزنی بورس فابریسیوس و تیموس در تیمار e2.5c9 بیشتر از تیمار e0c0 و e1c9 و کمتر از تیمار e1c0 و e2.5c0 بود (0.05>p). سایر اجزای لاشه تحت تآثیر عصاره سرخارگل و سیکلوسپورین قرار نگرفتند (0.05<p). بطور کلی می توان بیان کرد که 5/2 میلی لیتر عصاره سرخارگل در هر لیتر آب آشامیدنی جوجه های گوشتی سبب تحریک پاسخ های ایمنی سلولی و هومورال در شرایط تضعیف ایمنی شد.