نوگرایی نوعی خلاقیت است و این خلاقیت به معنی استعداد یافتن روابط نو، پیدایی روابط نوین و ترکیب های تازه و بازنمایی کیفیت های تازه ی معانی می باشد. نوگرایی در ادبیات، بیانگر گسستن از سنن و قراردادهای حاکم و ایجاد شیوه های تازه در نگرش به جایگاه انسان و نقش او در نظام هستی است. یوسف الخال شاعر، ناقد و روزنامه نگار لبنانی که از شخصیت های پیشگام در جریان نوگرایی شعر معاصر عرب محسوب می شود، خواستار تحول شعر عربی است، از این رو ضمن شورش علیه میراث کهن شعر عربی و تقلید از آن به همسو شدن شعر عربی با تجربه های جهانی فرا می خواند. پژوهش حاضر بر آن است تا ضمن معرفی این شاعر، مضامین نوگرایی را در شعر و اندیشه اش بررسی کند. این مضامین عبارتند از: الف) آزادی: او آزادمردی است که برای انسان آزادی درونی را می خواهد و معتقد است اگر کسی به آزادی و اقناع درونی دست یابد جامعه هم به تبع او آزاد می گردد؛ ب) نماد: وی برای غلبه بر فضای یأس آلودی که بر جامعه حاکم شده بود از نمادهای وسیع زندگی و جاودانگی چون مسیح و صحریانا بهره می گیرد؛ ج) اسطوره: شاعر با به کارگیری اسطوره اودیس و تموز به دنبال بیداری ملت عرب از خواب غفلت است تا چاره ای برای خویش بجویند؛ د) مرگ و زندگی دوباره: او مرگ را راهی برای رسیدن به جاودانگی و زندگی ابدی می داند؛ ه) گناه: وی به مسأله گناه به عنوان عاملی برای تعالی انسان می نگرد، اما به شرط آنکه بر آن آگاهی یابد؛ و) اشارات برگرفته از مضامین کتاب مقدس: شاعر با بهره بردن از اشارات برگرفته از کتاب مقدس به دنبال تغییر وضعیت است که در آن گرفتار شده، گاهی نیز بی انگیزه و ناتوان می شود.

چکیده: داستان اساس همه ی انواع ادبیات داستانی و مصداقی کلی تر برای قصه، داستان کوتاه، داستان بلند و رمان است. داستان یک معنای عام دارد و یک معنای خاص. در معنای عامش تقریباً معادل ادبیات است اما در معنای خاص آن مترادف و هم معنای ادبیاتِ داستانی است؛ زیرا در عرف نقد ادبی امروز به قصه، داستان کوتاه و رمان، ادبیات داستانی می گویند. هر داستان از اجزا و عناصر سازنده ای تشکیل شده که عبارتند از: موضوع، مضمون، پیرنگ، لحن، فضا، زاویه ی دید، صحنه، شخصیت و گفت و گو. این جستار بر آن است تا عنصر پیرنگ، شخصیت و شیوه ی جریان سیال ذهن را در رمان ذاکره الجسد اثر أحلام مستغانمی، نویسنده ی مشهور الجزائری مورد ارزیابی قرار دهد؛ چرا که این رمان از پیرنگی منسجم و قوی برخوردار است و مهم ترین عنصر منتقل کننده ی آن، بهترین تجلی گاه احساسات و اعتقادات نویسنده و محوری تری عنصر در داستان شخصیت می باشد و این که گفت و گو و از جمله تک گویی درونی که از شیوه های روایت در فرایند جریان سیال ذهن است نیز به پرداخت شخصیت کمک می کند و پیش برنده ی داستان می باشد. واژه های کلیدی: پیرنگ، شخصیت، جریان سیال ذهن، أحلام مستغانمی و ذاکره الجسد.

یکی از ویژگیهای ادبیات کشورهای ستمدیده و استبدادزده، رواج طنز، هجو، هزل، شوخی و مسخرگی در میان آنهاست. زیرا مردمی که نمی توانند صریحاً انتقاد کنند از راه سخنان دوپهلو، غیرصریح، خنده آور و گاهی تلخ و گزنده، انتقادهای خود را بیان می کنند. شرایط نابسامان سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هرکشوری سبب می شود که نویسندگان و شاعران طنزپرداز در این سرزمین ظاهر شده و با اشعار خود به محکوم کردن شرایط موجود و بیداری مردم بپردازند. یکی از آنها محمد ماغوط شاعر، نمایشنامه نویس و نویسنده سوری، یکی از بزرگترین طنزپردازان معاصر ادبیات عرب می باشد. او شاعری باریک بین و نکته سنج است و شعرو نثر او همواره طنز آمیز است، البته طنز به کاررفته در نوشته های او به گونه ای است که از شدت اندوه خواننده را به خنده وا می دارد. وی در به کارگیری درون مایه های سیاسی و اجتماعی نوآور بوده و اشعارش از این دو مقوله پربار شده و با مفاسد اجتماعی و سیاست های نابهنجار به چالش برخاسته است، وی در اوضاع خفقان بار سیاسی و اجتماعی پا به عرصه وجود نهاده و با زبان طنز آلود خود، مسائل و مشکلات دنیای عرب را بازگو می کند. ماغوط به عنوان یک مصلح اجتماعی، با زبان طنز و تهکم، موضوعاتی چون مبارزه با استبداد، فقر و فاصله ی طبقاتی، اشغال سرزمین های عربی و بی لیاقتی حاکمان و رهبران عرب را مطرح می کندو تناقضات حاکم بر زندگی آنان را مورد ریشخند قرار می دهد. در نتیجه طنز ماغوط آینه ی تمام نمای شرایط ناگوار کشورهای عرب است، طنز او کاملا روشنگرانه و اصلاحگر است و گامی است در جهت بهبود اوضاع جامعه و دستیابی به حقوق اساسی مردم و زندگی بهتر آنان.

وطن گرایی نمایانگر مهر به وطن است که از عشق و علاقه به سرزمین مادری نشأت گرفته و ریشه در دفاع از آب و خاک و نیاکان داشته و اغلب پدید آورنده ی حسن وفاداری و دلبستگی افراد به فرهنگ و سنت های ملی و حمایت از دین مردم آن سرزمین است. وطن گرایی همواره در نوشته ها و اشعار نویسندگان و شاعران در سرزمین های مختلف نمود داشته است که از جمله این شاعران، یوسف الخال شاعر معاصر عربی و سلمان هراتی شاعر معاصر ادبیات فارسی می باشند؛ این پژوهش بر آن است تا ضمن معرفی دو شاعر، مضامین وطن گرایی را در اشعارشان بررسی کند، چرا که هر دو شاعر به سرزمین مادری-شان عشق می ورزند و با ابراز عشق به میهن، تعهد و پایبندی شان را به وطن نشان می دهند، و یاد و نام بزرگان و کسانی که در راه دفاع از وطن کشته شده اند را گرامی می دارند و بی تفاوتی و غافل ماندن نسبت به ارزش های ملی شان را نکوهش نموده و با ابراز نارضایتی از وضعیت ناگوار کشور خود، خواستار تغییر و توجه بیش از پیش به اهداف و ارزش های ملی اند، اما با وجود همه نقایص به آینده وطن خود امیدوارند و مردم را برای ساختن فردایی بهتر و آینده درخشان ترغیب می کنند تا با همدلی و اتحاد به این هدف برسند. هر دو شاعرانی آزادی خواهند که برای استقلال و آزادی ملت خود مبارزه و تلاش می کنند که این تنها به کشور خودشان محدود نمی شود؛ بلکه برای آزادی تمام مظلومین جهان از چنگال ستمگران تلاش می کنند و فریاد مظلومیت آنان را سر می دهند.

در عصر حاضر ادبیات داستانی، به لحاظ عناصر داستانی موجود در آن (موضوع، مضمون، لحن، فضا، شخصیت، مکان، زمان و گفتگو ) و مسائل مربوط به انسان و نیز میزان تاثیرگذاری و جلب خواننده اعتبار فوق العاده ای بدست آورده است؛ همین امر موجب اقبال و اهتمام جدی ناقدان و صاحب نظران جهت نقد و تحلیل اجزاء و عناصر تشکیل دهنده آن از زوایای مختلف شده است. داستان معاصر بر اساس معیارهای علمی و قواعد معینی به نگارش در آمده و دارای اجزاء و عناصر گوناگونی است و مکان یکی از آنهاست که عناصر دیگر از جمله شخصیت ها و روابط میان آنها را در خود جای داده و موجب تاثیر بر روی شخصیت، روند داستان و نتیجه آن می گردد و نیز گفتگو که از عناصر دیگر داستان به شمار می آید تصویری سریع و روشن از شخصیت های داستان و روابط میان آنان و نگرش آنان را پیرامون محیط اطراف شان نشان می دهد. این پژوهش بر آن است تا عنصر مکان را در داستان ساعت کوکو از مجموعه داستانی کان ما کان و عنصر گفتگو را در نمایشنامه ایوب اثر میخائیل نعیمه، نویسنده برجسته معاصر لبنانی مورد نقد و بررسی قرار داده و تاثیر مکان از بعد فراخ منظر و صحنه نمایشی در نزدیک کردن خواننده به جهان داستان را بیان نماید و این که چه تاثیری بر شکل گیری، منش و عمل شخصیت یا شخصیت های داستان دارد. مکان در این داستان نقش بسیار مهمی در بازگو نمودن تأثیر منفی غرب بر شرق ایفا می کند. هم چنین کاربرد گفتگو را در نمایشنامه ایوب مورد بررسی قرار داده، که مقدمه ای برای طرح داستان می باشد و از طریق آن روابط بین شخصیت ها و خصوصیات آنان را بیان نموده، تصویر سریع و روشنی از شخصیت های داستان به ما می دهد و در نتیجه بر جذابیت و هیجان داستان می افزاید.

رویکردهای متن محور در بررسی متن ادبی در قرن بیستم تحت تأثیر دیدگاه های مبتنی بر زبان شناسی شکل گرفتند. در این میان زبانشناسان روس و مکتب فرمالیسم روسی در تحوّل نقد ادبی قرن بیستم سهم به سزایی داشتند. آن ها در تحلیل متن ادبی معتقد بودند که :تمام چیزهای ارزشمند یک اثر در خودش نهفته است و عواملی مانند ظرف تاریخی ، ساخت اثر یا هدف از آن و زندگی شاعر، در درجات بعدی اهمّیّت قرار دارد. فرمالیسم در ادبیّات ملل گوناگون به خصوص ادبیّات روسی با ظهور بزرگانی چون یاکوبسن ، شکلو فسکی و... جلوه گر است و در ادبیّات عرب وامدار تلاش های لفظ محور بزرگانی چون جاحظ ، قدامه بن جعفر وعبد القاهر جرجانی و... است و نشانه های آن در ادبیّات معاصر عرب در آثا ر بزرگانی چون امین نخله ، صلاح عبدالصّبور و... قابل مشاهده است. ایلیا ابوماضی نیز، از جمله شاعرانی است که به ارتباط بین لفظ و معنا اهمّیّت می دهد. این پژوهش برآن است بر طبق نظریّه ی فرمالیست ها به بررسی اشعار ـ این شاعر نامدار ـ از دو جنبه ی: موسیقایی و زبان شناسی ـ که سهم عمده ای را در فرایند برجسته سازی بر عهده دارد ـ بپردازد و نشان دهد که شاعر با استفاده از عوامل موسیقایی چون موسیقی بیرونی، موسیقی درونی، موسیقی کناری، موسیقی معنوی و عوامل زبان شناسی چون استعاره (از نوع تشخیص و تجسیم)، تشبیه، نماد، مبالغه، متناقض نما خواننده را با زبان تازه ای روبه رو ساخته و حسّ تازگی و طراوت و غرابت را در ذهنش بیدار ساخته است تا مخاطب بتواند با کنار زدن لایه های ظاهری و کشف مناسبات و روابط درونی اجزای شعر، به مقصود شاعر ـ که نگاه خوشبینانه نسبت به مسائل هستی است ـ پی ببرد و از این کشف خود احساس لذّت کند.

اثر ادبی نوشته ای است که گاهی در آن شاعر با استفاده از روش ها و اصولی از زبان معمول خارج شده و زبانی نا آشنا با نظام زبان معمول به وجود می آورد، و این همان چیزی است که از آن به آشنایی-زدایی یاد می شود. آشنایی زدایی در جهان متن، شامل همه ی شگرد هایی می شود که در برجسته سازی یک متن دخیل هستند و معمولاً با نوعی فراهنجاری همراه می باشد و می توان گفت، آشنایی زدایی نتیجه-ی برجسته سازی و فراهنجاری است. فراهنجاری از طریق خارج شدن از قواعد حاکم بر زبان معیار تحقق می یابد. از آنجایی که این فرایند یکی از اصول شعر است، بسیاری از شاعران از آن بهره جسته اند. در ادبیات معاصر عرب نیز در پی تحولات بعد از جنگ جهانی دوم و تأثیراتی که فرهنگ و ادبیات غربی بر عرب ها داشتند شاعران بسیاری برای بیان مفاهیم مورد نظر خود به این شیوه روی آورده اند. عبدالوهاب البیاتی شاعر معروف معاصر عرب است که با تأثیر از فرهنگ و ادبیات غربی گام های موثری در جهت انواع فراهنجاری برداشت و با به کار گیری هنرمندانه آن، به بیان درد های جامعه بشری پرداخت. ضرورت شناخت این فراهنجاری ها سبب شد تا در این پژوهش به تحلیل و بررسی دیوان شعری «الأعمال الشعریه الکامله المجلد الثانی» بیاتی بپردازیم تا مشخص شود وی از کدام یک از انواع فراهنجاری بهره برده است. دستاورد پژوهش مبین این است که وی از فراهنجاری های واژگانی، نحوی، آوایی، معنایی، سبکی و زمانی بهره برده است که فراهنجاری معنایی و واژگانی از پر بسامد ترین و مهم-ترین ویژگی های سبکی شعر بیاتی می باشد.

یکی از موضوعات اساسی شعر معاصر عربی و فارسی توجه به مسائل سیاسی و اجتماعی است. نزار قبانی و ملک الشعراء بهار از جمله¬ی شاعرانی هستند که تحت تأثیر محیط سیاسی و اجتماعی عصر خود بوده و توجه خاصی به اینگونه مضامین داشته اند؛ این مضامین با زیباترین و عمیق¬ترین معانی در شعرشان جلوه می¬کند و بازگو کننده¬ی شرایط جامعه¬شان می¬باشد.این پژوهش در راستای ادبیات تطبیقی به بررسی افکار و اندیشه¬های سیاسی و اجتماعی این دو شاعر در شش مقوله¬ی آزادی، وطن، دعوت به وحدت، زن، استبداد ستیزی و مقاومت و مبارزه و امید به نسل¬های بعد، می پردازد. هر دو شاعر به مسائل سیاسی و اجتماعی توجه ویژ¬ه¬ای دارند.در دیدگاه بهار مهم¬ترین مسائل سیاسی و اجتماعی، آزادی و وطن و در نگاه قبانی مسئله¬ی زن می¬باشد. هر دو شاعر، شاعرانی دردآشنا و در بطن اجتماع هستند و درکنار مردم درصحنه های زندگی بوده ¬¬و با دردها آشنا و از نزدیک آن را لمس کرده¬اند و هیچ وقت نسبت به اجتماع و اوضاع واحوال آن بی تفاوت نیستند. آن¬ها تحت تأثیر محیط خود قرار گرفته و نقشی اساسی در جهت آگاهی و بیداری مردم در برابر ستم و بیداد زمانه¬ی خود داشته و کوس بیداری را به صدا درآوردند تا نغمه¬های تجدد را در روح نسل آینده به ودیعه گذارده باشند.

شاعران از گذشته تا کنون، به عنوان زبان جامعه محسوب می¬شوند که در خلال اشعار خویش به بیان اوضاع جامعه می¬پردازند. شاعران معاصر نیز با توجه به موقعیت سیاسی و اجتماعی عصری که در آن به سر می¬برند، زبانی خاص را برای بیان مطالب خود برمی¬گزینند که یکی از آن¬ها آرکائیسم است. آرکائیسم که از آن با نام هنجارگریزی زمانی نیز یاد می¬شود، عبارت است از این¬که شاعر عناصر زبان گذشته را از بافت تاریخی خود جدا کند و به درون بافت¬های دوره¬های بعد منتقل سازد، تا مقصود خویش را با ابهام درآمیزد. أمل دنقل، یکی از شاعران معاصر مصری است که سراسر زندگی¬اش را در بحران¬های سیاسی و جنگ سپری کرد؛ لذا برای بیان مقصود خود و گریز از حربه¬های دشمنان به هنر آرکائیسم پناه برد. این پژوهش سعی دارد با استفاده از تحلیل محتوا، آرکائیسم واژگانی را در اندیشه¬ی دنقل در حوزه¬های تاریخی، دینی، اسطوره¬ای، قومی و ادبی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهد تا از حقایق خفته در ورای این واژگان پرده بردارد و درک و فهم آن را برای مخاطبان آسان¬تر گرداند.

-1- بیان مساله «صنعت تکرار» یکی از آرایه های لفظی ا‏ست که به عنوان یک صنعت و هنر ادبی شناخته شده است. گاه به گونه یک هنر شگفت ادبی، به سخن، آهنگ و موسیقی ویژه ای می بخشد و واژه ها را به رقصی دل انگیز می کشاند. تکرار در یک عبارت می تواند به شکل یک کلمه، حرف، واژه و یا جمله نمایان شود . در حقیقت تکرار به خاطر اهمیّت آن در عبارت است، که شاعر بیشتر از بقیه به آن توجه می کند. (نازک الملائکه،276:1977). وجود تکرار در تمام نمادهای عالم به گونه های مختلف قابل تشخیص و تبیین است، اصولاً وجود هستی مبتنی بر «تکرار» است، آمد و شد فصول، حرکت سیّارات و ستارگان، و نیز زندگی و مرگ از همین مقوله‏اند (شفیعی کدکنی،39:1385). تعریف معنای تکرار در تعابیر ادبی، به ترتیب آمدن الفاظ و تکرار آن در اسلوب بیان است، به طوری که پدیدآورنده نغمه های موسیقی در شعر و نثر باشد و برای تقویت موسیقی در کلام و مفاهیم آورده شود (هلال، 1980: 239). تکرار اقسام گوناگونی دارد که عبارتند از: تکرار لفظ یا معنی، تکرار مفید یا غیر مفید، تکرار زشت یا زیبا، امّا ابن رشیق تکرار را به سه قسم تقسیم کرده است: تکرار لفظ بدون معنی، تکرار معنی بدون لفظ و تکرار لفظ و معنا باهم. (ابن رشیق،73:1401). هر یک از آن ها به شکل مفید و غیر مفید تقسیم می شوند. در تکرار مفید، لفظ برای معنا می آید یعنی در کلام برای تأکید آورده می شود و آن لفظ دلالت بر توجه چیزی دارد که در کلام تکرار شده و مبالغه در مدح و غیر مدح می باشد؛ اما تکرار غیر مفید آن است که لفظ برای غیر معنا نیاید. (ابن الأثیر، 1420: 146). تکرار، اغلب نشان‎دهنده تکیّه و تأکید و یا توجّه و علاقه شاعر بر موضوع و معنی مکرر است (شاملو،33:1374) که در اشعار شاعران مختلف جلوه‏های گوناگونی داشته و دارای مضامین و مفاهیم مختلفی است که در این جستار به تکرار در اشعار «فوزی المعلوف» از جنبه های مختلفی مانند کثرت تکرار، تکرار فعل، جناس تام، غیرتام، سجع، ردالصدر علی العجز، ردالعجز علی الصدر، و . . . پرداخته است . اکنون به نمونه ای از تکرار در شعر او اشاره می شود. سوفَ یغدو عنّا بعیداً، ونغدو بعدَ حینٍ غریبه و غریباً (المعلوف،2008: 96). از ما دور خواهند شد و ما بعد از مدتی مرد و زن غریب و تنها می شویم. در این بیت شاعر اشاره دارد به زمانی که در غربت می زیسته و این عشق خانمان سوز غربت، برای او عذاب آور بوده است. زیرا برای آرزوهای دست نیافتنی یار و دیار خود را ترک گفته و به سرزمینی بیگانه و دور دست مهاجرت کرده چون زمانی در کنار خویشانش بوده، اکنون همه از وی دور شده اند و او غریب و تنها مانده است که این مسأله باعث شده یأس و نا امیدی در اوبیشتر رخنه کند. در این شعر غدا 2 بار و غریب هم دو بار تکرار شده است و این تکرار کلمات باعث شده شاعر توجه خاصی به این کلمات داشته باشد که این امر به خاطر ناراحتی و حزنی است که بعد از وداع با لبنان دچار آن شده است. 1-2- پیشینه پژوهش 1-آثار و اندیشه های فوزی المعلوف، پایان نامه، از اقدس عرب، ،در این پایان نامه به آثار و اندیشه های وی و به بررسی مفاهیمی چون وصف، غزل، رثا، اشتیاق به وطن و برخی موضوعات اجتماعی و تاریخی پرداخته شده است. 2- اندیشه آرمان شهر در قصیده «علی بساط الریح»، فوزی المعلوف، مقاله، از علی نوروزی، علی اکبر چناری، دانشگاه فردوسی مشهد. این مقاله ابتدا در رابطه با مفهوم آرمان شهر و علّت اوج گیری این اندیشه در مکتب رمانتیسم می پردازد، در ادامه بعد از معرّفی مختصری از قصیده به جهت ساختار روایی آن، عناصری مانند کشمکش، گفتگو و زمان و مکان را مورد بررسی قرار می دهد. 3- بررسی جایگاه فوزی المعلوف در انجمن ادبی (العصبه الاندلسیه)، پایان نامه، از خالد رسول زاده، در این پایان نامه به بررسی جایگاه فوزی معلوف در این انجمن ادبی پرداخته شده و هم چنین روزنامه ها و مجلاتی که برای چاپ آثار وی با هم رقابت داشتند. 4- ظاهره التکرار فی شعر أبی القاسم الشابی (دراسه أسلوبیه)، مقاله، از زهیر أحمد المنصور، از جامعه القری، در این پژوهش به کشف لفظ تکرار در اشعار ابوالقاسم شابی می پردازد، زیرا وی تا حد زیادی در اشعارش از آن استفاده کرده است. در این پژوهش به کیفیت، ساختار، صیاغ و ترکیب تکرار پرداخته می شود. 5-دراسه حول ظاهره التکرار من خلال آراء ابن رشیق فی کتاب العمده، مقاله، از سید رضا سلیمان زاده نجفی و غلام رضا شانقی، از دانشگاه اصفهان، این مقاله به چگونگی تکرار در کتاب العمده از ابن رشیق پرداخته است و به موضوعات ادبی به ویژه بلاغی توجه خاصی داشته است و به بررسی تکرار از دیدگاه دیگر مراجع در زبان و ادب هم بهره می گیرد. 1-3- حدود پژوهش دیوان فوزی المعلوف و مجموعه ای از قصائدش که عبارتند از: علی بساط الریح، لوائج الغربه، احضارهُ و الوطن و الإنسان، خطرات الهوی، شعله العذاب، موشحات أندلس الجدیده، شعله العذاب، موشحات أندلس الجدیده، ابن حامد أو سقوط غرناطه. 1-4- پرسش پژوهش 1-نمودهای تکرار در اشعار فوزی معلوف به چه صورت هایی جلوه گر است و چرا از آن استفاده کرده است؟ 1-5- فرضیه پژوهش با توجه به سوال اصلی تحقیق، فرض بر آن است که: 1- تکرار در اشعار معلوف به شکل های جناس تام، غیرتام، ردالصدر علی العجُز و... جلوه گر است و از تکرار برای اهمیّت و جلب توجه کردن، تأکید بر اغراء و تحذیر و خستگی و... استفاده کرده است. 1-6- هدف پژوهش این پژوهش، هدف، تبیین اندیشه های فوزی در قالب تکرار می باشد. 1-7- روش پژوهش یکی از روش هایی که امروزه در تحقیقات علوم مختلف به ویژه علوم انسانی به کارگرفته می شود، روش تحلیل محتوایی است. در این شیوه پژوهشگر با استفاده از مطالعه ی متن و با استفاده از ابزارهای کمکی به داده هایی دست می یابد و با استفاده از آن به اثبات یا رد فرضیه هایش می پردازد. در این پایان نامه با استفاده از همین روش، نخست تمام مولفه هایی را که به نوعی با مبحث پایان نامه ارتباط داشتند، به عنوان داده های متن گردآوری نموده و سپس به تحلیل آن پرداخته شد. روش جمع آوری مطالب به شیوه-ی اسنادی کتابخانه ای است.

اعیاد یکی از ابزار جشن و شادی مردم و مشخص کننده هویت هر ملت هستند. ایرانیان در دوران باستان مراسم و جشن های بسیاری داشته¬اند که برخی از آنها به دوره ی اسلامی نیز کشیده شده است. یکی از جشن های مهم ایرانیان در عهد باستان که پس از نوروز بزرگترین جشن محسوب می شد، عید مهرگان است. این جشن چهارهزار سال قدمت دارد و دیرینگی این جشن دست کم، به دوران شاهان باستانی و بزرگی چون فریدون باز می گردد. با نفوذ ساسانیان در صدر اسلام عرب ها به نحوی با مهرگان آشنا شدند که تاثیر آن را می توان به خوبی در ادبیات عرب مشاهده کرد. خلفای اموی، عباسی و حاکمان نیمه مستقل قرن های سوم و چهارم، عمدتا با برپایی این مراسم مخالفتی نداشتند. شاعران با فرارسیدن جشن مهرگان فرصت را مغتنم می شمردند و با تبریک گفتن عید و مدح حاکمان و ممدوحان، از طریق سروده های خویش به آنان تقرب می جستند. مهیار دیلمی یکی از شاعران ایرانی بوده ولی به عربی شعر سروده است. او سعی کرده تا از طریق اشعار خود آداب و رسوم ایرانی را به عرب ها معرفی کند و نقش مهمی در حفظ و انعکاس عیدهای ایرانی داشته باشد. ما در این پژوهش برآنیم تا اشعاری از دیوان این شاعر بزرگ را به همگان بنمایانیم و نمونه های گوناگونی از اشعارش را که در ارتباط با مهرگان سروده شده است مورد بررسی قرار دهیم.

نظریه ی کهن الگو که کمتر از یک قرن قبل، توسط یونگ در روان شنا سی تحلیلی مطرح گردید، به بررسی جنبه های ناخودآگاه جمعی در بشر می پردازد و رفتار افراد را بر اساس آن مورد تحلیل قرار می دهد. از بین کهن الگو ها، نقاب و سایه، با مفهوم خاص خود در خور توجه هستند. نقاب، در واقع شخصیت بیرونی فرد است که با آن در اجتماع حضور می یابد و سایه، شامل تمام غرایز بدوی و حیوانی ماست، که سعی در پنهان کردن آن داریم. احمد مطر، جزء شاعرانی است که با توجه به شرایط نابسامان سیاسی و اجتماعی حاکم بر جوامع عربی، به ناخودآگاه جمعی پناه برده و برای بیان دیدگاه های انتقادی اش، بیشتر به بیان جنبه های منفی نقاب و سایه می پردازد. با توجه به نمودی که این کهن الگو ها در انسان های افکار مطر دارند، در این جستار، به بررسی این کهن الگو ها، چگونگی خود نمایی تبعات منفی نقاب و سایه در اشعارش و ارائه ی راه حل مناسب برای گذر از جنبه های منفی آن، از دیدگاه وی پرداخته شد.

آشنایی زدایی نظریه ای جهت بررسی شکل و ساختار کلمات و جملات ادبی است که سخن را از حالت عادی خارج ساخته، با استفاده از مفاهیمی که در غیر معنای اصلی خود به کار می-روند توجه مخاطب را جلب می کند. آشنایی زدایی چنان قدرت گسترده ای به زبان می بخشد که می تواند با هم نشینی غیرعادی واژه های عادی و یا انحراف از عادات و شیوه های معمول تفکر و اندیشه اثری را بیافریند که احساسات و عواطف خواننده و شنونده را تسخیر کند

چکیده نهاد آدمی دربردارنده ی دو قلمرو خودآگاه و ناخودآگاه می باشد و ناخودآگاه خود به دو بخش فردی و جمعی تقسیم می شود. ناخودآگاه جمعی بنیادی ترین یافته ی یونگ است. از نظر یونگ ناخودآگاه جمعی، فطری و همگانی است و از محتویات و رفتارهایی برخوردار است که زمینه ی روانی مشترک را تشکیل می دهد و انواع مختلفی را شامل می شود که یکی از آن ها آنیما است. آنیما، در ژرفای ناخودآگاهی نهفته است که منشأ بسیار دوری دارد و به این مطلب اشاره دارد که، هر فرد در حیات خویش برخی خصوصیات جنس مخالف را از خود بروز می دهد و در واقع به خصایص زنانگی فرد اشاره دارد. در این پژوهش آنیما در اشعار نزار قبانی مورد بررسی قرار می گیرد و اثبات می شود که به عنوان نیمه گمشده ی وجود هر مرد، در اشعار شاعر از جایگاه ویژه ای برخوردار است. با بررسی آنیما در اشعار نزار می توان چنین گفت که ظهور و بروز این کهن الگو به صورت ناخودآگاه، در اشعار وی از طریق نمادها و مفاهیم انتزاعی نمود یافته است و نیز، در قالب درخت زنانگی، چشمان سیاه، آب، چشمه، آنیمای الهام بخش، همذات پنداری و ... ملموس و مشهود می باشد. وی هم چنین از ویژگی خاص زنان مانند باروری، زایش و رشد و ارتباط آن با عناصر طبیعت سخن می گوید که تمامی این ها نمایانگر آن است که تحت تاثیر آنیمای درون خود قرار گرفته و اشعار او بازتاب این ارتباط است. واژه های کلیدی

چکیده : یکی از مباحثی که امروزه توجه منتقدان عرصه ی ادب و شعر معاصر را به خود جلب کرده،بحث نقد روانشناختی است.نقد روانشناختی، اثر ادبی(داستان یا شعر)را به عنوان بیان جریان باطنی و احوال درونی ادیب که در قالب یک داستان یا شعر ارائه شده است، بررسی می کند. فروید به عنوان بنیانگذار نقد روانکاوی،توانست باتوجه به دریافت جدید و نوآورانه خویش از روان انسان و کشف ابعاد جدیدی از وجود آدمی،قرائت تازه ای را از متون ادبی و اساطیری و آثار هنری به مخاطبان ارائه دهد. از نظر وی، بخش ناخودآگاه،جهان گسترده ای از خواسته ها،تمایلات،انگیزه ها و عقاید سرکوب شده است که انسان از آنها آگاهی ندارد. در حقیقت تعیین کننده اصلی رفتارهای بشر،همین عوامل ناخودآگاه او هستند که از سه قسمت عمده تشکیل میشوند:نهاد،خود،فراخود. این پایان نامه سعی بر آن است تا نظریه ناخودآگاه فردی فروید دراشعار بدر شاکر السیاب را بررسی و موقعیت شاعررا در هر بیت مشخص و ساختار شخصیتی و روانشناختی او را نیز بیان نماید؛چرا که وی میخواهد به آرزوهای دست نیافتنی و امیال سرخورده و سرکوب شده اش دست یابد. از این رو سیاب دائماً در مراحل روان شناختی در نوسان بوده و بیشتر ابیات وی نشان از وجود وی در سه بخش دارد و از این طریق توانسته در سایه بستر ناخودآگاه خویش دنیایی رویایی بسازد.