یکی از مباحث مهم مربوط به معاد و عالم پس از مرگ چگونگی دریافت پاداش و کیفر اعمال است. دیدگاه دانشمندان در این باره بر دوگونه است؛ برخی معتقدند که جزای اعمال در آخرت، نظیر کیفر و پاداش دنیایی از سنخ قرارداد است. این گروه که مخالفان نظری? تجسم اعمال محسوب می شوند در تأیید دیدگاه خود به دلایلی از جمله عرض بودن اعمال و آیات قرآن دالّ بر قراردادی بودن جزای اعمال، استناد کرده اند. برخی دیگر معتقدند که جزای اعمال در آخرت از سنخ خود عمل است لذا نظری? تجسم اعمال را برگزیده اند. مهمترین ادله ای که این گروه اقامه کرده اند؛ یکی بقای نفس و تأثیر متقابل عمل بر روی نفس است و دیگری آیات قرآن و روایات معصومین (ع) دالّ بر تجسم اعمال است. در حدود 95 آیه از قرآن با تعابیر گوناگون به تجسم اعمال اشاره شده است. علامه طباطبایی یکی از برجسته ترین و شاخص ترین مفسران قرآن کریم نظری? تجسم اعمال را اختیارکرده اند. ایشان با استناد به نظری? بقای نفس و با تبیین حقیقت معنایی عمل یعنی هیئتی ملکوتی و نفسانی که بر روی نفس نقش می بندد، نظری? عَرَض بودن اعمال را بی پایه و اساس دانسته است، و با استناد به ادل? نقلی مانند آیات قرآن دالّ بر تجسم اعمال از جمله آیاتی که جزا را عین عمل دانسته اند؛ یا آیاتی که بر حضور اعمال در قیامت دلالت دارند، و غیره، و روایات معصومین (ع)، نظری? تجسم اعمال را به اثبات رسانده اند. عقید? علامه طباطبایی در خصوص آیات دالّ بر قراردادی بودن جزای اعمال این است که این آیات جاری مجرای احکام کلی? عقلائیه است و برای سهولت فهم مردم به این صورت بیان شده اند. نظری? تجسم اعمال از این نظر که اولاً عدالت خداوند در جزای اعمال را به اثبات می رساند و ثانیاً به بسیاری از شبهات وارده بر جزای اعمال از جمله علت خلود در جهنم، پاسخ می گوید، بسیار حائز اهمیت است.

امام حسین(ع) از آغاز قیام خویش در مدینه که با بیعت نکردن با یزیدبن معاویه شروع شد تا لحظه ی شهادت، سعی داشتند تا با ادلّه ی مستحکم، حقّانیّت خود و بطلان یزید را آشکار سازند. امام حسین(ع) و اصحاب در احتجاج های خود از مستحکم ترین صور منطقی، یعنی قیاس، و از باارزش ترین موادّ، یعنی؛ آیات قرآن، احادیث پیامبر(ص) و احکام عقلی، برای اثبات مدّعای خویش بهره برده اند و نیز منابع استدلال های اهلبیت(ع)، بر قاطعترین منابع یعنی؛ قرآن و سنّت و عقل، بنا شده است. موضوع محوری محاجّه های ایشان را می توان اثبات حقّانیّت و شایستگی امام حسین(ع) به عنوان جانشین حقیقی رسول الله (ص) و عدم لیاقت یزید برای تصدی این منصب دانست. اما دشمنان اهل بیت(ع) که در مقابل دلایل روشن و قاطع ایشان جوابی نداشتند، با انواع مغالطه (مانند مغالطه ی پیش فرض نادرست، توسل به احساسات و ...) از پذیرش حقّ، سرباز می زدند. رهبری قیام از شروع جنبش در مدینه تا شهادت امام حسین(ع) به دست خود حضرت(ع) بوده و این رهبری در محاجّه های با دوستان و دشمنان نیز نمودار است لذا بیشترین محاجّه ها در این دوره توسّط خود امام حسین(ع) انجام شده است. امّا با شهادت ایشان، رهبری و امامت به امام سجّاد(ع) منتقل شده و محاجّه با دشمنان و تنویر افکار عمومی و آشکار ساختن ابعاد، اهداف و حقّانیّت نهضت حسینی و نیز رسوا کردن قاتلان و دشمنان امام حسین(ع) بر عهده ی ایشان است. البتّه حضرت زینب(س) نقش برجسته ای در این دوره دارند.

دعای ندبه یکی از دعاهای بسیار پرمحتوا و دارای مضامین عالیه وارد شده از سوی اهل بیت: در زمینه امام شناسی و ولایت می باشد و با وجود بررسی هایس سندی کمترین تحقیق ها در باره محتوای دعاهای معصومین: صورت گرفته است. این پایان نامه با شیوه توصیفی تحلیلی برخی شبهات مطرح در محتوای دعای ندبه ( تعارض روایات در زمینه وجود یا عدم وجود کفر و شرک در دوره ی حضرت مهدی(عج)، تعارض روایات در باره امکان یا عدم امکان رویت امام مهدی(عج) در عصر غیبت، تعارض روایاتدر مورد روایات دال بر وجود یا عدم وجود مکان زیست مشخص برای حضرت در زمان غیبت کبری) را بررسی و تحلیل نموده و به نقد شبهه های یاد شده از طریق استناد به آیات و روایات پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که 1) دلایل دالّ بر ریشه کن شدن کامل کفر و شرک به دلیل مخالفت با آیات مردود است؛ 2) روایات متعارض با دلایل امکان دیدار امام مهدی(عج) در عصر غیبت مردود است و توقیع محمد سمری و سایر روایات، بر دیدارهای اختیاری افراد و نیز دیدارهایی که همراه با ادعای بابیت و سفارت است، دلالت دارند؛ 3) امام مهدی(عج) اقامتگاه مشخصی ندارد؛ بلکه ایشان به شکل ناشناخته در بین مردم و البته به صورت طبیعی زندگی می کنند و حضور ایشان در اماکن خاص به معنای داشتن مکان زیست دائمی نیست.

از سده های نخستین تاریخ اسلام تا کنون تفاسیر فراوانی برای قرآن نگاشته شده است و برای شناخت بیشتر آن ها بررسی مبانی و روش آن ها ضروری است. در این میان تفسیر «من وحی القرآن» از تفاسیر معاصر شیعه است که فضل الله‏ در آن کوشیده است روح قرآنی را در همه زمینه‏های زندگی مادی و معنوی احیا کند. این تفسیر با رویکردی نواندیشانه و انتقادی نگاشته شده و ازاین جهت که بیشتر انتقادات او متوجه مفسران شیعه همچون علامه طباطبایی است بررسی مبانی و روش های آن ضرورت دارد.