در دهه های اخیر عرضه ی نیروی کار تحصیل کرده به بازار کار افزایش یافته است که باعث پدیدار شدن تحصیلات بیش از اندازه شده است. تحصیلات بیش از اندازه به حالتی اطلاق می شود که، افراد نسبت به نیاز شغل هایشان از تحصیلات بیشتری برخوردار هستند. در نقطه ی مقابل آن تحصیلات کمتر از اندازه وجود دارد که افراد تحصیلاتی کمتر از نیاز های شغل هایشان خواهند داشت. تحصیلات کمتر از اندازه و بیش از اندازه، بالقوه پدیده ای هزینه بر برای اقتصاد محسوب می شود و این ضرورت بررسی این موضوع را نمایان می سازد. در این مطالعه سعی شده است که با روش میانگین تطابق تحقق یافته(rm) و به کمک کدهای طبقه بندی مشاغل (isco) و با استفاده از داده های طرح آمارگیری از ویژگی های اجتماعی و اقتصادی خانوار سال1382 و با استفاده از مدل لاجیت، معادلات مینسر، (oru) و وردوگو- وردوگو به بررسی عوامل موثر بر تحصیلات بیش ازاندازه و کمتراز اندازه و بازده سال های تحصیل، تحصیلات بیش ازاندازه و کمترازاندازه بپردازیم. در این راستا متغیرهای دیگری هم چون جنسیت، تأهل و مالکیت به لحاظ دولتی و خصوصی بودن نیز مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج تحقیق در بخش بررسی عوامل موثر بر تحصیلات بیش از اندازه وکمتر از اندازه، با استفاده از مدل لاجیت، نشان می دهد که، افراد دارایِ تجربه ی کمتر، مردان و افراد شاغل دربخش خصوصی با احتمال بیشتری در گروه تحصیلات بیش از اندازه قرار می گیرند و افراد با تجربه بیشتر، زنان، متأهلین و افراد شاغل در بخش دولتی و اشخاصی که به زبان فارسی تسلط ندارند، با احتمال بیشتری نسبت به سایرین، در گروه تحصیلات کمتر از اندازه قرار می گیرند. نتایج تحقیق در بخش بررسی بازده تحصیلات و با استفاده از مدل مینسر نشان دهنده ی نرخ بازده 8.5% به ازای هر سال آموزش است. همچنین بازده تحصیلاتِ به اندازه در مدل (oru) 11.5% ؛ بازده هر سال تحصیلات بیش ازاندازه برابر با 9.9% و بازده هر سال تحصیلات کمترازاندازه منفی 3.5% بدست می آید. بازده هر سال آموزش رسمی با استفاده از مدل وردوگو- وردوگو به طورمتوسط9.3% بدست می آید و نتایج این مدل بیان می دارد که، در صورتِ برابر بودن تحصیلاتِ افراد، افرادی که تحصیلات بیش ازاندازه دارند در مقایسه با افرادی که تحصیلاتشان بیش ازاندازه نیست، درآمد کمتری کسب می کنند و افراد دارایِ تحصیلات کمترازاندازه، نسبت به کسانی که تحصیلاتشان کمترازاندازه نیست، درآمد بیشتری کسب می کنند. همچنین باید بیان داشت که در تمامی مدل ها مردان و متأهلین به صورت معنی داری درآمد بیشتری نسبت به سایرین کسب می کنند.