نام پژوهشگر: علی اصغر فیروزنیا

تصحیح و تحقیق دیوان طغرای مشهدی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور مرکز - دانشکده ادبیات 1391
  علی اصغر فیروزنیا   مجید سرمدی

شبه قاره هندوستان در عهد سلطنت خاندان تیموری، مهد پرورش شاعران فارسی بوده است. گروهی از شاعران، در همان روزگار از ایران به آن دیار رفته و همان جا مانده و درگذشته اند. شهرت برخی فراگیر است امّا جمعی نیز هستند که کمتر شناخته شده اند. طغرای مشهدی یکی از این شاعران است که تقریباً گمنام مانده است. او از شعرای توانا در قرن یازدهم هجری است که در عهد جهانگیر به هند رفته و در روزگار سلطنت شاهْ جهان، در ملازمت شاهزاده مراد بخش بوده است. اواخر عمر را در کشمیر گذرانده و در همان جا فوت کرده و به خاک سپرده شده است. طغرا شاعری مضمون آفرین است ولی با این همه بلندپروازی، به آوازه ای که سزاوار بوده ، نرسیده است. هدف نگارنده ، تحقیق و تصحیح دیوان طغرای مشهدی بوده و به این منظور، دو نسخه موجود از دیوان طغرا را با هم در امر تصحیح پیش چشم گذاشته و همراه با آن، پژوهش در زندگی و شعر وی را مد نظر داشته است. بررسی شعرِ طغرای مشهدی از جنبه های گوناگون، ما را به نتایج زیر رهنمون می گردد: این شاعر در سبک هندی شعر می گفته و حجم زیاد اشعارش نشان می دهد که او شاعری پرکار بوده است. خلاقیت فوق العاده او در ساخت لغات و ترکیباتِ نو بسیار چشم گیر است به طوری که کلمات زیادی از او در فرهنگ های لغت با ذکر ابیات وی به صورت شاهد مثال آمده است. کثرت اصطلاحات گوناگون نیز فهم شعرش را با دشواری همراه می سازد. همچنین او در استعمال لغات هندی تعمّد داشته است. آشنایی با فرهنگ و تاریخ و محیط شبه قاره هندوستان، در شناخت شعرش ضرورتی تام دارد. مطالعه دیوان این شاعر به منظور شناخت شعر سبک هندی، و نیز موقعیت شعر فارسی در عهد تیموریان هند بسیار ارزشمند است. کلیدواژه ها: نسخه خطی، طغرای مشهدی، سبک هندی، دیوان.