در مطالعه فوق جوجه های گوشتی با نژاد رأس 308 تصادفاً به شش گروه a تا f تقسیم گردیدند (a= کنترل out، b= کنترل in، c= تزریق زیر جلدی، e = اسپری، f = قطره چشمی) . در 14 روزگی واکسن زنده ibdl برای تمامی گروه ها اما به روش متفاوت تجویز گردید و سپس در پنج مرحله (قبل از واکسیناسیون، 21، 28، 35، 42 روزگی) از بافت لنفاوی طحال و تیموس نمونه برداری شد و درجه بندی ضایعات آسیب شناسی روی آن صورت گرفت. نتایج حاصله از بررسی آسیب شناسی در بافت طحال قبل از واکسیناسیون تغییر خاصی نشان نداد. در 21 روزگی بیشترین تغییرات و تخریب بافت لنفاوی مربوط به گروه d آشامیدنی بود و در 28 روزگی بیشترین تغییرات قابل توجه در گروه c (تزریق زیر جلدی) مشاهده گردید. در 35 روزگی بیشترین تغییرات قابل توجه مربوط به گروه f (قطره چشمی) بود و در 42 روزگی گروه های مختلف تغییرات و در نتیجه تفاوت چندانی نشان ندادند. در بافت تیموس قبل از واکسیناسیون تغییر خاصی مشاهده نشد. در 21 روزگی بیشترین تغییرات مربوط به گروه d (آشامیدنی) و f (قطره چشمی) بود و در 28 روزگی هم تغییرات قابل توجه به گروه d (آشامیدنی) تعلق داشت و بقیه گروه ها کمتر دچار تخریب بافت لنفاوی و تکثیر ماکروفاژ شده بودند. در 35 روزگی نتایج با نتایج 28 روزگی مشابهت داشت. در 42 روزگی بین گروه های مختلف، تفاوت چندانی دیده نشد. در کل بافت تیموس نسبت به طحال به تغییرات مقاومت بیشتری نشان داد. در بررسی تغییرات کلی آسیب شناسی تخریب بافت ها از 21 روزگی شروع و در 28 روزگی به اوج خود رسید و در 35 روزگی کاهش یافت تا اینکه در 42 روزگی اثر چندانی از تخریب دیده نشد و برعکس تکثیر سلولی فعال گردید. این یافته را می توان به فرایند ایمن سازی واکسن که از آسیب به ساختارهای لنفاوی تا باز آرایی آن ها را شامل می گردد مربوط دانست. چنین رخدادی در مورد بورس فابریسیوس نشان داده شده است (6 و 11 و 3) .این مسئله زمانی بیشتر ارزش دارد که خسارت وارده موقتی بوده و با سرعت بیشتری به باز آرایی بیانجامد(6).بدین ترتیب ممکن است بتوان فرایند ایمن سازی واکسن با حدت زیاد به کاررفته در این مطالعه را به دنبال استفاده با روش آشامیدنی با بیشترین ضایعات آسیب شناسی در طحال و تیموس همراه دانست. نتیجه گیری: یافته های مطالعه ی حاضر به عنوان بخشی از یک مجموعه مطالعات که تأثیرات مختلف روش دریافت واکسن با حدت بیش از متوسط را ارزیابی نمودند مقبولیت استفاده از روش آشامیدنی را به عنوان متداول ترین روش واکسیناسیون با سوالاتی مواجه نموده است. مطالعات بیشتری لازم است تا صحت این فرضیه را با قاطعیت بیشتری ثابت کند.