فرین راستگار امینی سید حمید میرمحمدی
ارائه ی دروس در یک دانشکده به گونه ای که امکان اخذ آن ها از نظر تلاقی زمان کلاس ها برای دانشجویان در بیشترین سطح وجود داشته باشد علاوه بر ارتقاء برنامه های آموزشی و بهره وری کلاس ها امکان اتمام دوره تحصیل را در مدت مجاز برای آن ها فراهم می آورد. در اکثر مسائل زمانبندی دروس دانشگاهی، جهت تضمین این که دانشجویان دوره ی تحصیل خود را در مدت مجاز به اتمام برسانند یک برنامه ی آموزشی به دانشجویان ارائه می گردد. بطوریکه دانشجویان موظفند در هر نیمسال تحصیلی در دروس متعلق به برنامه آموزشی مربوط به آن نیمسال ثبت نام نمایند. بنابراین در مطالعات انجام شده انعطاف پذیری در انتخاب دروس توسط دانشجویان در نظر گرفته نشده است. این در حالی است که با مکانیزه شدن سیستم های ثبت نام الکترونیکی دروس، امکان دستیابی به آمار ثبت نام مقدماتی و متقاضیان ثبت نام هر درس در اکثر دانشگاه ها وجود دارد. لذا می توان با استفاده از این اطلاعات به گونه ای برنامه ریزی کرد که با کاهش تلاقی کل دروس دانشجویان قادر به ثبت نام در دروس مطلوبشان باشند و بدین ترتیب شرایط برای برنامه ریزی کارآمد فراهم شود. این تحقیق بر اساس مطالعات میدانی از چند دانشگاه معتبر کشورمان و مطالعه ی موردی بر روی دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی اصفهان شکل گرفته است. با استفاده از آمار بدست آمده از عملیات ثبت نام مقدماتی، ابتدا مدلی جامع و کاربردی بر اساس برنامه ریزی اعداد صحیح صفر و یک برای تخصیص استاد - درس- زمان ارائه می دهد. اهداف مورد نظر مسئله علاوه بر افزایش رضایت اساتید در تخصیص دروس و بازه های زمانی مطلوب که در ادبیات موضوع مورد توجه بوده است، افزایش رضایت دانشجویان را از طریق کاهش تلاقی دروس در بر خواهد داشت. به منظور حل مسائل با اندازه بزرگ دو الگوریتم فراابتکاری سیستم اجتماع مورچگان و شبیه سازی تبرید گسترش داده شده است. به منظور بررسی کارایی روش های حل پیشنهادی، از داده های واقعی مطالعه ی موردی و داده های تصادفی بهره گرفته شده است. در ابعاد کوچک میانگین زمان حل دو الگوریتم فراابتکاری بسیار نزدیک به هم است و به طور کلی در تمام دسته های کوچک میانگین درصد انحراف تابع هدف روش سیستم اجتماع مورچگان نسبت به الگوریتم شبیه سازی تبرید کمتر است. در مورد مسائل با ابعاد بزرگ با افزایش ابعاد مسئله زمان حل الگوریتم سیستم اجتماع مورچگان نسبت به الگوریتم شبیه سازی تبرید به طور چشمگیری افزایش می یابد در حالیکه میانگین تابع هدف الگوریتم شبیه سازی تبرید انحراف قابل ملاحظه ای نسبت به الگوریتم سیستم اجتماع مورچگان ندارد.
