ارزیابی بیابانزایی براساس تشخیص و تعیین معیارها و شاخصهای مناسب مربوط به بخش های بیوفیزیکی، اقتصادی و اجتماعی و عوامل موثر در شناسایی فرآیندها و پارامترهای دخیل در تخریب اراضی عملی میگردد. با مشخص شدن معیارها و شاخص های مربوط به هر منطقه و همچنین پایش آنها در طی دورههای زمانی، امکان تجزیه و تحلیل داده های سری زمانی برای پی بردن به عوامل اصلی بیابان زایی و اثرات ناشی از آن، همچنین توسعه و ابداع سیستمهای هشدار اولیه برای بیابانزایی امکان پذیر است. به عبارت دیگر میتوان چنین گفت که معیارها، شاخصها، پایش، ارزیابی و سیستم هشدار اولیه به عنوان اجزای لاینفک یک سیستم جامع بیابانزایی به شمار میروند. علیرغم گذشت سالها از مطرح شدن بحث سیستم هشدار اولیه تاکنون در خصوص سیستم هشدار اولیه بیابانزایی کار چندانی انجام نشده است و به طور محدود برخی کشورها در حال انجام پروژههای پایلوت برای تدوین اصول سیستم هشدار اولیه بیابانزایی میباشند. در این تحقیق سعی شد، روند استقرار مدل پایش و سیستم هشدار اولیه بیابانزایی در سه فاز ارائه شود. در فاز اول در شرایطی که هنوز راه‏اندازی سیستم هشدار اولیه بیابان زایی در فاز مطالعاتی-مقدماتی قرار داشت، جهت بررسی وضعیت و ارائه سیستم هشدار اولیه بیابان زایی از معیارها و شاخص‏های شناسایی شده در طرح کالیبراسیون شاخص ها و معیارهای بیابان زایی استفاده شده است. با توجه به شرایط منطقه دو معیار، شش شاخص مورد ارزیابی قرار گرفت. این دو معیار عبارتند از: معیار اقلیم وآب زیرزمینی، در پایان فاز اول با ارزیابی معیارها و شاخصها مدل طراحی شدهی اطلس بیابان زایی منطقه تهیه شد این اطلس شامل لایه های اطلاعاتی از معیارهای بیابانزایی است که هریک در چهار کلاس (کم، متوسط، شدید، خیلی شدید) طبقه بندی شده و همراه با راهنمای مشخصات شاخص های موثر در تعیین کلاسهای چهارگانه و جداول اندازههای کمی شاخصهای تعیین کننده و تصاویری گویا از اثرات بیابانزایی شاخصهای مورد ارزیابی. در فاز دوم جهت ارائه سیستم هشدار اولیه بیابان زایی، اطلاعات معیارها و شاخص های بیابان زایی (خروجی پایش)، طی یک دوره نه ساله (1389-1381)، به طور سیستماتیک جمع آوری و آنالیز شد و در نهایت با توجه معیار و شاخص های اثر گذار در بیابان زایی، برای هر شاخص آستانه ی قابل تحمل تعریف شد. و مناطق حساس با توجه به کاربری منطقه، به منظور رصد شاخص ها شناسایی شد تا با نصب وسایل و تجهیزات لازم این شاخص ها کنترل شوند و با گذر از آستانه ها هشدار لازم صادر گردد.