احساس شرم و احساس گناه به عنوان هیجانات خودآگاه اجتماعی و اخلاقی دو مفهوم کلیدی درروان شناسی رشد، اجتماعی، شخصیت و تربیتی هستند. در این پژوهش نقش واسطه گری این هیجانات در رابطه باورهای شناخت شناسی و صداقت تحصیلی مورد آزمون قرار گرفت. نقش جنسیت نیز به عنوان متغیر تعدیل گر مورد آزمون قرار گرفت. مشارکت کنندگان 370 دانشجوی کارشناسی دانشگاه شیراز بودند (276 دختر و94 پسر). مشارکت کنندگان مقیاس شرم و گناه تحصیلی تامپسون، شارپ و الکساندر(2008)، مقیاس باورهای شناخت-شناسی شراو، بندیکسن و دانکل (2002) و مقیاس صداقت تحصیلی خامسان و امیری (1389) را تکمیل نمودند. از تحلیل عامل برای سنجش و تعیین روایی ابزارها و از ضریب آلفای کرونباخ برای آزمون پایایی استفاده شد. از روش تحلیل مسیر با توجه به مراحل بارون و کنی برای تأیید مدل پیشنهادی استفاده شد. نتایج نشان داد مدل نهایی پژوهش با واسطه گری احساس شرم و نه احساس گناه در جمعیت مورد تحقیق برقرار است. همچنین آزمون نقش جنسیت نشان داد مدل پژوهش حاضر بسیار وابسته به تفاوت های جنسیتی است. در مدل دختران شرم تعیین گری بیشتری دارد با این حال به صورت واسطه ای عمل نمی کند در حالیکه در مدل پسران احساس گناه تعیین گری بیشتری دارد و می تواند به صورت واسطه عمل کند. درمدل پسران هیجانات بسته به باورهای شناخت شناسی عمل می کنند ولی در دختران هیجانات نابسته به این باورها بود. نتایج بیانگر نقش خود، فرهنگ و جنسیت در کارکردهای هیجانات خود آگاه اخلاقی به ویژه شرم و گناه بود. دلالت های پژوهش برای خانواده، معلمان و اساتید و فعالیت های مشاوره ای مورد بحث قرار گرفت.