چکیده هدف : در حدود ?0 % موارد ناتوانی ذهنی، علل ژنتیکی نقش دارند. هدف از این مطالعه بررسی علل ژنتیکی ناتوانی ذهنی در22 خانواده ارجاع داده شده به مرکز تحقیقات ژنتیک بود. روش بررسی: ?? خانواده دارای فرزند مبتلا به ناتوانی ذهنی از شهرستانهای مختلف ایران به مرکز تحقیقات ژنتیک جهت بررسی ژنتیکی ارجاع داده شدند. dna افراد سالم و مبتلای خانواده به روش استاندارد از خون محیطی استخراج شد . یک جدولی از 70str مارکر با استفاده از پایگاه ucsc genome browser انتخاب شد . فرکانس اللی اختصاصی جمعیت برای جمعیت ایرانی بر اساس مطالعات گذشته در دسترس بود. pcr بر اساس پروتکل موجود صورت گرفت و سپس الکتروفورز بر روی ژل پلی آکریل آمید و رنگ آمیزی نیترات نقره برای ارزیابی نتایج انجام شد. در صورتی که یک هاپلوتایپ در یک جایگاه mcph به صورت هموزیگوت در تمام افراد بیمار خانواده تشخیص داده شد، برای تشخیص جهش در آن خانواده غربالگری آغاز گردید. پروباند خانواده هایی که به جایگاههای mcph پیوستگی نشان دادند جهت توالی یابی مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: دو خانواده از 22 خانواده میکروسفال به جایگاههای میکروسفالی اولیه (یک خانواده به جایگاه mcph5 و یک خانواده به mcph7 )پیوستگی نشان دادند. در توالی یابی ژنهای جایگاههای mcph5و mcph7جهش حذفی نوکلئوتید تیمین در ژن aspm جایگاهmcph5 شناسایی شد. 8خانواده دیگر نیز به عنوان میکروسفالی اولیه غیر سندرومی آتوزومی مغلوب شناسایی شدند، اما به هیچ کدام از جایگاههای تا به حال شناخته شده میکروسفالی پیوستگی نشان ندادند. نتیجه گیری: بر اساس نتایج بدست آمده در این بررسی ناتوانی ذهنی یک اختلال بسیار هتروژن می باشد و از میان 10 خانواده دارای فرد مبتلا به ناتوانی ذهنی همراه با میکروسفالی اولیه غیر سندرومی ، فقط دو خانواده به جایگاههای شناخته شده میکروسفالی پیوستگی نشان دادند و 8 خانواده باقیمانده به هیچ کدام از جایگاههای شناخته شده mcph پیوستگی نشان ندادند. لذا جایگاههای دیگری نیز برای میکروسفالی اولیه غیر سندرومی وجود دارند که تا کنون شناسایی نشده اند و خانواده های باقیمانده در نقشه یابی این جایگاهها می توانندکمک کننده باشند.