جداسازی و پیش تغلیظ بر اساس استخراج نقطه ابری یکی از مهم ترین و کاربردی ترین روش های استفاده از سورفکتانت ها در شیمی تجزیه است. این روش بر اساس توانایی سورفکتانت های غیریونی در محلول های آبی برای تشکیل میسل ها می باشد. این محلول ها وقتی تا دمایی موسوم به دمای نقطه ابری گرم می شوند به یک فاز غنی از سورفکتانت با حجم کوچک و یک فاز آبی رقیق جدا می گردند. این روش اجازه طراحی الگوهای استخراجی را می دهد که ساده، ارزان، سریع، با کارایی بالا و سمیت کم تر نسبت به استخراج هایی که از حلال های آلی استفاده می کنند می باشد. این روش می تواند به عنوان یک مرحله پیش تغلیظ قبل از استفاده از روش های تجزیه ای معمول برای مقادیر ناچیز یون های فلزی در نمونه های گوناگون به کار رود. در ادامه مطالعات انجام شده در آزمایشگاه تحقیقاتی تعادل های فازی بر روی خواص یون گزینی و کاربردهای تجزیه ای لیگاندهای باز شیف نوع nxoy، در بخش اول کار حاضر، کاربرد روش استخراج نقطه ابری را به عنوان روش پیش تغلیظ قبل از اندازه گیری مقادیر ناچیز مس در نمونه های آب به وسیله طیف-سنجی جذب اتمی شعله ای بیان شده است. بعد از تشکیل کمپلکس با لیگاند بیس(2-هیدروکسی نفتالدئید) 1و2-پروپان دی ایمین (l)، آنالیت می تواند به طور کمی به درون فاز غنی از سورفکتانت اکتیل فنوکسی پلی اتوکسی اتانول triton x-114 استخراج و تغلیظ شده و توسط طیف سنج جذب اتمی شعله ای اندازه گیری شود. عوامل موثر بر کارایی استخراج مانند ph محلول، غلظت لیگاند و triton x-114، زمان و دمای تعادل بررسی شدند. ضریب غنی سازی 20 برای پیش تغلیظ یون مس هنگامی که از 10 میلی لیتر محلول استفاده می کنیم به دست آمد. تحت شرایط بهینه منحنی تجزیه ای در محدوده 400-5 نانوگرم بر میلی لیتر خطی بوده، حد تشخیص 2/3 نانوگرم بر میلی لیتر و انحراف استاندارد نسبی روش 99/0 درصد (3 n= و غلظت 50 نانوگرم بر میلی لیتر) می باشد. بخش دوم از مطالعه حاضر تلاشی برای شروع مطالعاتی در آزمایشگاه تحقیقاتی تعادل های فازی است که به استخراج مایع-مایع پراکندگی موسوم است. از سویی با توجه به این که لیگاند مورد استفاده همان لیگاند به کار گرفته شده در بخش پیشین بود لذا کار حاضر و نتایج آن می توانست شیوه مناسبی برای مقایسه این دو تکنیک باشد. در این مطالعه روش استخراج مایع-مایع پراکندگی بر اساس پراکندگی یک حلال استخراج-کننده درون فاز آبی در حضور یک حلال پراکندگی برای پیش تغلیظ یون های مس بررسی شد. از لیگاند بیس(2-هیدروکسی نفتالدئید) 1و2-پروپان دی ایمین (l) به عنوان عامل کی لیت ساز قبل از استخراج استفاده شد. طیف سنجی جذب اتمی شعله ای با شعله استیلن-هوا نیز برای اندازه گیری کمی آنالیت بعد از پیش تغلیظ به کار رفت. اثر عوامل تجربی گوناگون بر روی استخراج بررسی شد. نتایج بهینه سازی به این صورت به-دست آمد: حجم حلال پراکندگی 5/1 میلی لیتر، حلال پراکندگی استون، حلال استخراج کننده دی کلرومتان، حجم حلال استخراج کننده 250 میکرولیتر، غلظت لیگاند 75/0 میلی لیتر از محلول 3-10 مولار لیگاند، مقادیر نمک بر کارایی استخراج اثر محسوسی نداشت. تحت شرایط بهینه منحنی کالیبراسیون در محدوده 103×6-0 نانوگرم بر میلی لیتر خطی بود. انحراف استاندارد نسبی روش 9/1 درصد (9 n= و غلظت 1 میلی گرم بر لیتر) و حد تشخیص 25/5 نانوگرم بر میلی لیتر می باشد.

جداسازی و پیش تغلیظ بر اساس استخراج مایع-مایع پراکندگی یک تکنیک میکرو استخراج نسبتاُ جدید می باشد که در آن حلال استخراج کننده در حد میکرو لیتر استفاده می شود. این روش ساده، سریع، ارزان ودارای کارآیی بازیابی استخراج بالا است که اولین بار در سال 2006 گزارش شده است. این روش می تواند به عنوان یک مرحله پیش تغلیظ قبل از استفاده از روش های تجزیه ای معمول برای مقادیر ناچیز یون های فلزی و ترکیبات آلی در نمونه های گوناگون به کار رود. در ادامه مطالعات انجام شده در آزمایشگاه تحقیقاتی تعادل های فازی بر روی خواص یون گزینی و کاربردهای تجزیه ای لیگاندهای باز شیف نوع nxoy، در بخش اول کار حاضر، کاربرد روش استخراج مایع-مایع پراکندگی بر اساس پراکندگی یک حلال استخراج کننده درون فاز آبی در حضور یک حلال پراکندگی برای پیش تغلیظ یون های مس بررسی شد. از لیگاند بیس (5-برمو 2-هیدروکسی بنزالدهید) 1و2-پروپان دی-ایمین (l1) به عنوان عامل کی لیت ساز قبل از استخراج استفاده شد. طیف سنجی جذب اتمی شعله ای با شعله استیلن-هوا نیز برای اندازه گیری کمی آنالیت بعد از پیش تغلیظ به کار رفت. اثر عوامل تجربی گوناگون بر روی استخراج بررسی شد. نتایج بهینه سازی به این صورت به دست آمد: حجم حلال پراکندگی 5/1 میلی لیتر، حلال پراکندگی استون، حلال استخراج کننده کلروفرم، حجم حلال استخراج کننده 200 میکرولیتر، غلظت لیگاند 75/0 میلی لیتر از محلول 001/0 مولار لیگاند، مقادیر نمک بر کارایی استخراج اثر محسوسی نداشت. تحت شرایط بهینه منحنی درجه بندی در محدوده 6-050/0 میلی گرم بر لیتر خطی بود. انحراف استاندارد نسبی روش 66/1 درصد (7 n= و غلظت 1 میلی گرم بر لیتر) و حد تشخیص 03/6 میکروگرم بر لیتر می باشد. در بخش دوم از مطالعه حاضر از یک لیگاند باز شیف با روش استخراج مایع-مایع پراکندگی برای اندازه گیری مقادیر ناچیز کدئین در نمونه های قرص استامینوفن کدئین استفاده شد. بعد از تشکیل کمپلکس با لیگاند بیس(´1-هیدروکسی، ´2-استونفتون) پروپان دی ایمین (l2) آنالیت می تواند به طور کمی به درون فاز آلی کربن تتراکلریداستخراج و تغلیظ شودو سپس توسط دستگاه طیف سنجی فرابنفش-مرئی مورد اندازه گیری قرار گیرد. تحت شرایط بهینه منحنی درجه بندی در محدوده 2-2/0 میلی گرم بر لیتر خطی بود. انحراف استاندارد نسبی روش 88/4 درصد (6 n= و غلظت 1 میلی گرم بر لیتر) و حد تشخیص 09/0 میکروگرم بر میلی لیتر می باشد.

کشف این موضوع که کاتیون ها و آنیون ها با بزرگ حلقه-ای های پلی اتری کمپلکس های پایداری تشکیل می دهند راه-گشای تحقیقات گسترده ای در شیمی بوده است. آن چه این موضوع را جالب تر می کند این است که بزرگ حلقه ای ها با مولکول های طبیعی در ساختار و واکنش پذیری شباهت بسیار دارند. کارآیی مولکول های بزرگ حلقه ای در فرآیندهای مختلفی هم چون استخراج و انتقال، انحلال نمک ها در حلال های آلی، جداسازی ایزوتوپ ها و تهیه ی الکترودهای یون گزین به اثبات رسیده است. مطالعه هایی مختلفی با روش های هدایت سنجی، پتانسیومتری، پلاروگرافی، پتانسیل سنجی و ... در تعیین ثابت پایداری تشکیل کمپلکس اترتاجی – یون فلزی انجام شده است و نتایج تمامی آن ها نشان می دهد که مقدار ثابت پایداری کمپلکس تشکیل شده علاوه بر شعاع یون فلزی مورد نظر و اندازه ی حفره ی اتر تاجی به نوع حلالی که در آن برهم کنش انجام می شود نیز وابسته است. در این پژوهش اثر حلال در برهم کنش یون سرب - اترهای تاجی با استفاده از روش استخراج حلالی مطالعه شد. متانول، اتانول، دی متیل سولفواکساید، دی متیل فرمامید و استونیتریل از حلال های پرکاربردی هستند که در مطالعه ی تشکیل کمپلکس اترهای تاجی محلول در آب (4c12، 5c15 و 6c18) با یون سرب به کار برده شدند.

یکی از فنّاوری های جذاب خاص، ریز استخراج مایع-مایع پخشی (dllme) است که برای پیش تغلیظ آنالیت های آلی از بافت های آبی ابداع شد. در بخش اول کار حاضر،کاربرد روش ریز استخراج مایع-مایع پخشی به عنوان روش پیش تغلیظ قبل از اندازه گیری مقادیر ناچیز دیازینون در نمونه های آبی بوسیله دستگاه کروماتوگرافی گازی مجهز به آشکارساز یونش شعله ای مورد مطالعه قرار گرفت. عوامل تأثیر گذار بر کارایی استخراج مانند نوع وحجم حلا های استخراج کننده و پخش کننده و... مورد بررسی قرار گرفت و بهینه شد. تحت شرایط بهینه، ضریب پیش تغلیظ، 70 و درصد استخراج، 98% بدست آمد. منحنی تجزیه ای در محدوده 15-06/0 میکروگرم بر میلی لیتر خطی بوده، حد تشخیص 018/0 میکروگرم برمیلی لیتر و انحراف استاندارد نسبی روش 15/6% (6 n= و غلظت 1/0 میکروگرم برمیلی لیتر) بدست آمد. دربخش دوم این مطالعه، کاربرد روش ریز استخراج مایع-مایع پخشی در پیش تغلیظ و اندازه گیری آفت کش دیگری به نام دلتامترین با دستگاه طیف سنج ماوراء بنفش مرئی را مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از بهینه سازی به این صورت به دست آمد: حجم حلال پخش کننده 1میلی لیتر، حلال پخش کننده اتانول، حلال استخراج کننده کلروفرم، حجم حلال استخراج کننده 250 میکرولیتر، زمان استخراج و مقادیر نمک بر کارایی استخراج اثر محسوسی نداشت. تحت شرایط بهینه منحنی کالیبراسیون در محدوده10-1 میکروگرم بر میلی لیتر خطی بود. انحراف استاندارد نسبی روش 85/3% (6 n= و غلظت 5/7 میکرو گرم بر لیتر) و حد تشخیص 17/0 میکروگرم بر میلی لیتر بدست آمد.

چکیده جداسازی و پیش تغلیظ براساس استخراج مایع-مایع پراکندگی یک تکنیک میکرو استخراج نسبتاً جدید می باشد که در آن حلال استخراج کننده در حد میکرولیتر استفاده می شود. این روش ساده، سریع، ارزان و دارای کارآیی بازیابی استخراج بالا است که اولین بار در سال 2006 گزارش شده است. این روش می تواند به عنوان یک مرحله پیش تغلیظ قبل از استفاده از روش های تجزیه ای معمول برای مقادیر ناچیز گونه های فلزی و ترکیبات آلی و دارویی در نمونه های گوناگون به کار رود. در این مطالعه روش میکرواستخراج مایع-مایع پراکندگی براساس پراکندگی یک حلال استخراج-کننده درون فاز آبی در حضور یک حلال پراکندگی برای استخراج و پیش تغلیظ داروهای پنی سیلین جی بنزاتین و پنی سیلین جی پتاسیم بررسی شد. در بخش اول کار حاضر از لیگاند برموتیمول بلو به عنوان عامل کمپلکس دهنده برای استخراج پنی-سیلین جی بنزاتین استفاده شد. دستگاه طیف سنجی فرابنفش-مرئی جهت اندازه گیری جذب محلول پنی سیلین جی بنزاتین بعد از پیش تغلیظ به کار رفت. اثر عوامل تجربی گوناگون بر روی استخراج بررسی شد. نتایج بهینه سازی به این صورت به دست آمد: حلال استخراج کننده کلروفرم، متانول به عنوان حلال پراکندگی، حجم حلال پراکندگی 2/1 میلی لیتر،حجم حلال استخراج کننده 300 میکرولیتر، غلظت لیگاند 8/0 میلی لیتر از محلول 3-10 مولار لیگاند، ph برابر با4، غلظت 8/0 مولار نمک سدیم کلرید. تحت شرایط بهینه منحنی کالیبراسیون در دو محدوده iu/ml750-50 با ضریب همبستگی 9984/0 و دیگری در گستره ی غلظتی iu/ml950-800 باضریب همبستگی 9936/ 0خطی بود. انحراف استاندارد نسبی (rsd%) روش برای محدوده اول (7=n و غلظت iu/ml300) برابر با 53/6 درصد و برای محدوده دوم (10=n و غلظت iu/ml800) برابر 14/6 درصد و حد تشخیص iu/ml101/0 می باشد. در بخش دوم از مطالعه حاضر از لیگاند برموتیمول بلو به عنوان عامل کمپلکس دهنده برای استخراج پنی سیلین جی پتاسیم استفاده شد. دستگاه طیف سنجی فرابنفش-مرئی جهت اندازه گیری جذب محلول پنی سیلین جی پتاسیم بعد از پیش تغلیظ به کار رفت. اثر عوامل تجربی گوناگون بر روی استخراج بررسی شد. نتایج بهینه سازی به این صورت به دست آمد: حلال استخراج کننده کربن تتراکلرید، استون به عنوان حلال پراکندگی، حجم حلال پراکندگی 25/1 میلی لیتر،حجم حلال استخراج کننده 250 میکرولیتر،ph برابر با 3، غلظت لیگاند 9/0 میلی لیتر از محلول 3-10 مولار لیگاند، مقادیر نمک بر کارآیی استخراج تاثیری نداشت. تحت شرایط بهینه منحنی کالیبراسیون در دو محدوده iu/ml1600-800 با ضریب همبستگی 9965/0 و دیگری در گستره ی غلظتی iu/ml6500-1750 باضریب همبستگی 9902/ 0خطی بود. انحراف استاندارد نسبی (rsd%) روش برای محدوده اول (8=n و غلظت iu/ml1000) برابر با 65/4 درصد و برای محدوده دوم (5=n و غلظت iu/ml3330) برابر 47/1 درصد و حد تشخیص iu/ml149/0 می باشد. هم چنین استخراج داروهای پنی سیلین جی بنزاتین و پنی سیلین جی پتاسیم توسط لیگاندهای ddq و tcnq مورد بررسی قرار گرفت که این لیگاندها قابلیت استخراج این داروها را نداشتند.

جداسازی درون گروهی و میان گروهی لانتانیدها و اکتنیدها از فرآیندهای مهم در مدیریت و انبار کردن ضایعات رادیواکتیو صنایع هسته ای محسوب می گردند. در آزمایشگاه های معمولی اغلب جهت مطالعه ی این گونه جداسازی ها، یون یوروپیم(iii) به عنوان الگویی از اکتنیدهای سه ظرفیتی و لانتانیدها و یون توریم(iv) به عنوان الگویی از اکتنیدهای چهار ظرفیتی بررسی می شود. مایع های یونی با داشتن خواص منحصر بفرد، جایگزین مناسبی برای حلال های آلی در فرآیندهای مختلف جداسازی و استخراج هستند. در این مطالعه ابتدا اثر ph در استخراج یون های یوروپیم(iii) و توریم(iv) با استفاده از لیگاند فسفریله جدید با نام بیس(کلروفسفریلات)دکاهیدرو-4،2-دی(2-هیدروکسی-فنیل)بنزو[دسیل][6،3،1]اگزا دی آزپین (dpo) و دو حلال یونی 1-بوتیل-3-متیل ایمیدازولیوم هگزافلوئورو فسفات، [c4mim][pf6] (1il)، و 1-هگزیل-3-متیل ایمیدازولیوم هگزافلوئورو فسفات، [c6mim][pf6] (2il)، از فاز آبی مورد بررسی قرار گرفت. به کمک روش تحلیل داده-های لگاریتمی، کمپلکس های استخراج شونده برای یون های یوروپیم به صورت 1:1 (فلز به لیگاند) با 1il و 2il و برای یون های توریم به صورت 3:1 (فلز به لیگاند) با 1il (در 2ph=) و 2il می-باشد. در ادامه تأثیر پارامترهای موثر در بهبود کارآیی استخراج از قبیل زمان تعادل، غلظت لیگاند، غلظت الکترولیت مورد بررسی قرار گرفت و خواص استخراجی مایع های یونی با حلال های آلی و لیگاند dpo با دیگر لیگاندهای فسفریله مقایسه شد. اثر دما نیز بر فرآیند استخراج مورد مطالعه قرار گرفت. بررسی توابع ترمودینامیکی h،?g،?s? به دست آمده نشان داد فرآیند استخراج هر دو یون فلزی در مایع یونی il2 و یون های یوروپیم در il1 گرماگیر و استخراج یون های توریم به درون فاز il1 گرمازا می باشد. همچنین استخراج رقابتی یون های مورد مطالعه و لانتانیدها به درون فاز آلی مطالعه شد.این بررسی نشان داد که il2 نسبت به یون های توریم کاملا گزینشی عمل می کند.

جداسازی درون گروهی لانتانیدها به دلیل نزدیک بودن خواص شیمیایی و جداسازی بین گروهی لانتانیدها و اکتنیدها با توجه به شرایط حاکم بر مدیریت پساب صنایع انرژی هسته ای از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از آن جا که استفاده از عناصر رادیو اکتیو در آزمایشگاه های معمول امکان پذیر نیست، لذا در راستای اهداف مورد اشاره یون های اروپیم (iii) و توریم (iv) با توجه به خواص آن ها به کار گرفته شده اند. مطالعه حاضر به کاربرد غشاهای پلیمری در جداسازی یون های اروپیم و توریم اختصاص یافته است. این مطالعه در دو بخش انجام شده است. در بخش اول از غشای پلیمری متخلخل پلی پروپیلنی تجاری که آغشته به محلول لیگاند اسیدی بیس(2-اتیل هگزیل)فسفریک اسید (dehpa) در حلال دی بوتیل فتالات است برای انتقال یون اروپیم استفاده شده است. انتقال یون اروپیم (iii) با غلظت اولیه 4-10×1 مولار از فاز آبی دهنده به حجم 85 میلی لیتر و ph برابر 2 به درون فاز آبی گیرنده (50 میلی لیتر نیتریک اسید 1/0 مولار) از درون غشای پلی پروپیلنی حاوی dehpa (4-10×5/1) در حلال دی بوتیل فتالات با کارایی (5±)90 درصد پس از 11 ساعت و با سرعت 1000 دور بر دقیقه در دمای °c 25رخ می دهد. این در حالی است که هیچ مقدار قابل اندازه گیری از یون توریم در شرایط شرح داده شده در فاز آبی گیرنده دیده نشد. بررسی یون گزینی روش انتقال پیشنهادی در مقایسه با برخی یون فلزات عناصر واسطه نیز نشان از مناسب بودن این روش برای جداسازی یون های اروپیم از مخلوط های مختلف نشان داد. در بخش دوم غشای پلیمری تهیه شده از سلولزتری استات برای انتقال یون اروپیم مورد استفاده قرار گرفت. بررسی عوامل مختلف موثر بر کارایی فرآیند انتقال نشان داد که در شرایط بهینه شامل انتقال یون اروپیم با غلظت اولیه 4-10×1 مولار از فاز آبی دهنده (50 میلی لیتر نیتریک اسید 4 مولار) از درون غشای پلیمری سلولز تری استات حاوی dehpa، بنزیل استات و نیترو فنیل اکتیل اتر پس از 9 ساعت و در دمای 25 درجه سانتی گراد برابر (5±)48 درصد بود. اگرچه کماکان به کارگیری این غشا نیز امکان جداسازی اروپیم از توریم را در مرحله عاری سازی ممکن ساخته بود، با این حال کارایی انتقال در این روش کم تر از به کار گیری غشای پلی پروپیلنی بود

بسیاری صنایع مانند رنگرزی، نساجی، کاغذسازی، فرش و صنایع چاپ از رنگ استفاده می کنند. از آن جا که کارخانه ها مواد شیمیایی فرآوانی مصرف می کنند، پسماندهای ناشی از این صنایع به عنوان آلاینده تلقی می شوند. پسآب این صنایع اغلب حاوی روغن، واکس، عناصر فلزی سنگین، سورفاکتانت ها، مواد معلق و رنگ ها (آلی و معدنی) هستند. روش های جذب در محدوده ی وسیعی برای حذف آلاینده ها به کار می روند، به ویژه آن دسته از آلاینده-ها که تجزیه ناپذیرند. در بین این مواد، رنگزاها اولین آلاینده هایی هستند که به راحتی در پسآب تشخیص داده می شوند. این دسته بسیار سخت از بین می روند و بر اساس ساختار مولکولی پیچیده ی خود بسیار دیر تجزیه می شوند. در مطالعه های اخیر جاذب های متعددی جهت حذف رنگزاها مانند کیتین، چیتوسان، چوب، تورب، پوست موز، خاک اره و پسماندهای کشاورزی به عنوان موادی ارزان قیمت و مناسب استفاده شده اند. در این مطالعه، جاذب های ارزان قیمت، دردسترس و تجدیدپذیر؛ خمیر روزنامه، گیاه آزولا و لیف درخت خرما برای حذف رنگزای پایه ردآمین6جی استفاده شده اند. خمیر روزنامه جاذبی سلولزی با عملکرد بالا است. آزولا فیلیکولویدس نیز در دریای خزر در شمال ایران، به ویژه در نواحی جنوبی و در مرداب انزلی به عنوان گونه ای مهاجم شناخته شده است. استفاده از این گیاه هم به فرآیند رنگ زدایی کمک می کند و هم در جهت کاهش مشکلات ناشی از این گیاه در شمال ایران موثر خواهد بود. درخت خرما نیز به عنوان گونه ای بومی در نواحی جنوبی و مرکزی ایران رشد می کند. یکی از پسماندهای ناشی از چیدن خرما، لیف آن است. محلول ردآمین6جی با این جاذب ها به طور قابل توجهی رنگزدایی شد. شرایط بهینه جذب بدست آمد. با در نظر گرفتن اثر غلظت رنگزا (10، 30 و 50 میلی گرم بر لیتر)، ph محلول (3،2،1،...،9)، در زمان های (1 تا 60 دقیقه)، اثر مقادیر مختلف جاذب ( 1/0 تا 5/0گرم) و بررسی اثر نمک های مختلف (nano3، kno3،...) در حدود 75-95% حذف رنگ را شاهد بودیم. ph بهینه برای سه غلظت رنگزا در حدود 5/0±6، زمان مناسب 20 دقیقه، مقدار جاذب 35/0 گرم بر لیتر ارزیابی شد. نتایج حاصل حاکی از حذف موثر و بالای جاذب بودند. مزایای این مطالعه این است که از موادی به عنوان جاذب بهره بردیم که هر کدام مشکلی را در طبیعت به وجود آورده اند.

چکیده دو لیگاند 5،3-دی-ترشیو-بوتیل-2-هیدروکسی-بنزآلدهید اکسیم (l1) و 5-ترشیو-بوتیل-2-هیدروکسی-بنزآلدهید اکسیم (l2) سنتز و با روش های متداول (nmr و ir) شناسایی شدند. این لیگاندها به عنوان عوامل استخراج کننده یون های کبالت، کادمیم، نیکل، روی و منگنز از محیط سولفاتی به فاز آلی (کروزن-دی کلرومتان با نسبت 9-1) مورد آزمون قرار گرفتند. اگر چه هر دو لیگاند توانایی استخراج یون های مورد مطالعه را داشتند، رفتار استخراجی آن ها نسبت به یون های مذکور (یون گزینی و روند تفاوت توانایی در ترتیب استخراج) تا حدودی با یکدیگر تفاوت داشتند. بررسی تاثیر حضور لیگاندهای dehpa،dmso ،tbp ،topo و toa نشان داد که این عوامل اثرات مختلفی (تعاونی و ضد تعاونی) در کنار لیگاندهای اکسیمی در استخراج یون های فلزات مورد مطالعه داشتند.

در کار حاضر تاثیر پلی اتیلن گلیکول محلول در آب بر بهبود جداسازی یون های سرب(ii) و روی(ii) بررسی شد. در گام نخست استخراج یون های سرب(ii) و روی(ii) توسط لیگاند اسیدی بیس(2-اتیل هگزیل) فسفریک اسید (dehpa) مورد مطالعه قرار گرفت. اثرحلال های کلروفرم، تولوئن، دی کلرومتان، 1و2- دی کلرواتان، کربن تتراکلرید، سیکلوهگزان و کروزن بر میزان استخراج بررسی شد. در تمامی این حلال ها یون روی نسبت به سرب در phهای اسید ی تر استخراج می شود و روند استخراج برای هر دو یون در حلال های نام برده به ترتیب زیر مشاهده شد: کلرو فرم >تولوئن> دی کلرومتان > کربن تتراکلرید ? 1و2 -دی کلرو اتان > سیکلوهگزان > کروزن در گام دوم به منظور بهبود جداسازی یون های مورد مطالعه از اثر کمپلکس کنندگی دو پلی اتیلن گلیکول 200peg و 2000peg محلول در آب بر یون های فلزی یا به عبارتی اثر پوشانندگی آن ها استفاده شد. در این کار از برازش رایانه ای برای تعیین ثابت پایداری کمپلکس پلی اتیلن گلیکول با یون سرب در فاز آبی به روش غیر مستقیم استفاده شد. هم چنین اثر غلظت لیگاندdehpa و پلی اتیلن گلیکول بر کارآیی استخراج و جداسازی آزمایش شده است. این مطالعه نشان داد 200peg و 2000peg بر استخراج یون روی بی تاثیر می باشند و از طرفی دیگر با جابجایی منحنی استخراج سرب به سمت phهای بازی تر سبب افزایش جداسازی دو یون می شوند. در بخش دیگری از این کار از پلی اورتان اصلاح شده با لیگاندdehpa برای حذف یون های سرب از نمونه های آلوده استفاده شد.

چکیده قسمت اول بررسی غلظت و پیامد های زیست محیطی فلزهای سنگین در آب های زیرزمینی، خاک ها و گیاهان اطراف شرکت ملی سرب و روی زنجان فعالیت کارخانه های تولید فلز باعث پخش آلودگی فلزهای سنگین در منابع طبیعی گردیده است. در بخش نخست از این مطالعه مقدار فلزهای سنگین آهن، کبالت، نیکل، مس، روی، کادمیم و سرب درآب های زیرزمینی اطراف شرکت ملی سرب و روی ایران به روش پلاروگرافی تپی تفاضلی اندازه گیری شد. داده های به دست آمده با استاندارهای ایران (isiri) و سازمان بهداشت جهانی (who) مقایسه شدند. کبالت در 8/47، مس و روی در 0/100 درصد نمونه ها وجود داشت با این حال مقدار هیچ کدام بیش تر از مقدارهای سفارش شده نبود. کادمیم در 2/65 درصد نمونه ها قابل اندازه گیری و در 4/17 درصد بیش تر از مقدار مجاز بود. سرب و آهن در تمام نمونه ها وجود داشت اما تنها در 7/8 و 0/13 درصد نمونه ها بیش تر از مقدار مجاز بود. نیکل در 3/78 درصد نمونه ها موجود و در 7/8 درصد بیش تر از بیشینه ی مقدار مجاز بود. روش های آماری و تحلیل چند متغیره در بررسی داده ها نشان داد که شیمی منطقه و فعالیت های صنعتی باعث وجود یون های فلزی در آب های زیرزمینی شده است. در بخش دوم از این مطالعه 126 نمونه خاک سطحی، در دو بخش حریم کارخانه و خارج از حریم تا شعاع 5 کیلومتری کارخانه ی سرب و روی برداشت گردید. مقدار کل و غلظت قابل جذب فلزهای آهن، کبالت، نیکل، مس، روی، کادمیم و سرب در نمونه های خاک با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. مقدار کل و قابل جذب فلزهای مورد مطالعه در خاک از روند آهن> روی> سرب> نیکل> مس> کادمیم> کبالت پیروی می کند. هم چنین مقایسه ی داده های به دست آمده با مقدار میانگین جهانی نشان داد که برخی از نمونه های خاک برداشت شده نسبت به سه فلز روی، کادمیم و سرب آلوده می باشد. این آلودگی با افزایش فاصله از حریم شرکت و محل انباشت پسماندهای حاوی فلزهای سنگین مورد مطالعه کاهش می یابد. هم چنین شاخص زمین انباشتگی و فاکتور غنی شدگی نمونه های خاک تعیین گردید و با استفاده از روش های آماری تاثیر دو منبع انسانی و زمین شیمی بر پخش فلزهای سنگین در منطقه مطالعه و در پایان برای نمایش بهتر میزان آلودگی نقشه ی پراکنش مقدار فلزهای سنگین در حریم 5 کیلومتری شرکت سرب و روی ترسیم شد. بخش سوم از فصل حاضر به بررسی وضعیت پراکنش مقدار فلزهای سنگین درگیاهان بومی اطراف شرکت ملی سرب و روی زنجان می پردازد. در این مطالعه نه گیاه با نام های بوی مادران (achillea tenuifolia)، پیاز کوهی (allium rotundum)، اسطوخودوس (lavandula angustifolia)، فرفیون (euphorbia seguieriana)، پونه ی کوهی (mentha longifolia)، گندم خوراکی (triticum sativum)، اسپند (peganum harmala)، خاکشیر (descurainia sophia) و بالش چوپان (verbascum cheiranthifolium) از ایستگاه های مختلف برداشت گردید. اندام های مختلف گیاهان مورد مطالعه از هم جدا و پس از عصاره گیری غلظت فلزهای سنگین مورد مطالعه در هر بخش از آن اندازه گیری شد. از آزمون های آماری مختلفی برای برآورد میزان همبستگی بین فلزهای سنگین در اندام ها، مقایسه ی مقدار آن ها در بخش های مختلف گیاه، تاثیر آلودگی خاک بر مقدار آن و مقایسه مقدار فلزهای سنگین در گیاهان مختلف در سطح اطمینان 95 درصد استفاده شد. قسمت دوم استفاده از جاذب های زیستی در حذف یون های سرب، روی و کادمیم از آب های آلوده در مطالعه ی حاضر دانه های اسپند و کمپوست چای به عنوان زیست جاذب ارزان قیمت برای حذف یون های pb2+، zn2+ و cd2+از محلول های آبی به کار برده شدند. تاثیر پراسنجه های مختلفی نظیر ph، زمان تماس، غلظت اولیه فلز و مقدار جاذب بر فرآیند جذب بررسی و مشاهده شد که کارایی جذب با افزایش ph بیش تر می شود. بالاترین میزان حذف یون ها درمحدوده phهای برابر 6-4 رخ می دهد. جذب یون های فلزی بر روی جاذب در شرایط اسیدی نیز امکان پذیر است. برای هر دو جاذب نشان داده شد که زمان تعادل پس از 30 دقیقه حاصل می شود. بیشینه ظرفیت جذب یون های سرب، روی و کادمیم برای جاذب اسپند به ترتیب 09/90، 46/10 و 55/1؛ برای جاذب کمپوست چای 15/21، 60/19 و 10/13 میلی گرم یون فلزی بر گرم جاذب می باشد. مطالعه ی واجذب درحضور محلول های رقیق سولفوریک اسید، نیتریک اسید و هیدروکلریک اسید و آب (7=ph) انجام شد و نتایج نشان داد که یون های فلزی تحت شرایط اسیدی می توانند بازیافت شوند. بررسی مدل های سینتیکی برای هر دو جاذب مطابقت خوبی را با معادله ی شبه مرتبه دو نشان داد. این مدل سازوکار جذب شیمیایی را برای فرآیند جذب سطحی پیش بینی می کند. برای مطالعه ی تعادل، مدل های لانگ مویر، فروندلیش و تمکین بررسی شدند و نتیجه نشان داد که مدل های لانگ مویر و فروندلیش با داده های تجربی مطابقت بیش تری دارند. هم دمای لانگ مویر فرآیند جذب یون های روی و کادمیم و هم دمای فروندلیش جذب یون ها ی سرب بر روی دانه های اسپند را توصیف می کند که نشان دهنده ی جذب تک لایه برای یون های روی و کادمیم و جذب چند لایه یون های سرب بر روی دانه های اسپند می باشد. داده های به دست آمده برای هر سه یون فلزی برای جاذب کمپوست از مدل فروندلیش پیروی می کنند. قسمت سوم استفاده از اترهای تاجی در تهیه ی الکترودهای یون گزین سرب تشخیص و تعیین سریع و آسان مقدارهای بسیار کم همواره از اهمیت فراوانی در آنالیزهای محیطی و روزمره برخوردار بوده است. استفاده از حس گرهای یون گزین به دلیل سادگی، قیمت ارزان، قابل دسترس بودن تجهیزات مورد نیاز و در عین حال حساسیت و دقت بالا در میان سایر روش ها و ابزارهای اندازه گیری به کار رفته در شیمی تجزیه بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به دنبال مطالعه های پیشین و با درنظر گرفتن توانایی کمپلکس شدن یون سرب توسط اترهای تاجی محلول در آب، در کار حاضر مقایسه سه اترتاجی 6c18، 6c18dc و 6c18db به عنوان یون دوست برای ساخت الکترود یون گزین سرب گزارش شده است. با مطالعه ی تاثیر ترکیب های مختلف اجزای غشا بر پاسخ الکترود سرب گزین ترکیب غشاهای بهینه به دست آمد. ترکیب غشایی الکترود اول 2 درصد اولئیک اسید (oa)، 9 درصد 6c18، 59 درصد دی بوتیل فتالات (dbp)، 30 درصد پلی وینیل کلراید (pvc)؛ ترکیب الکترود دوم 30 درصد pvc، 9 درصد 6c18dc، 5/1 درصد سدیم تترافنیل بورات (natpb) و 5/59 درصد dbp و ترکیب الکترود سوم 7/29 درصد pvc، 9/5 درصد 6c18db، 5/2 درصد natpb و 9/61 درصد dbp می باشد. محدوده ی خطی غلظتی الکترود بر پایه ی یون دوست 6c18، 3-10-6-10 مولار و برای دو یون دوست 6c18dc و 6c18db، 2-10-5-10 مولار به دست آمد. زمان پاسخ دهی هر سه الکترود کم تر از 12 ثانیه و حد تشخیص الکترود های تهیه شده با 6c18، 6c18dc و6c18db به ترتیب 7-10×6/5، 6-10×3/6، 6-10×1/7 مولار حاصل شد. الکترودهای تهیه شده گزینش پذیری خوبی دربرابر یون های فلزهای واسطه، سنگین، قلیایی و قلیایی خاکی نشان می دهند. این الکترود ها با موفقیت به عنوان الکترود شناساگر در حجم سنجی های پتانسیومتری یون سرب با محلول های استاندارد آمونیوم دی کرومات و edta به کار گرفته شدند هم چنین محلول های دو تایی مخلوط آب-متانول و آب-اتانول با نسبت 10:90 درصد تغییر ناچیزی در پاسخ دو الکترود 6c18dc و6c18db نشان داد و طول عمر این الکترودها نیز بیش تر از الکترود بر پایه ی 6c18می باشد.

در کار حاضر دانه های اسپند و کمپوست چای به همراه پوست بادام زمینی به عنوان جاذب های زیستی برای پرکردن فیلترهای ستونی ویژه ی حذف یون های سرب، کبالت، مس و نیکل از محلول-های آبی به کار برده شدند. تاثیر پراسنجه های مختلفی نظیر ph، زمان تماس جاذب با محلول یون-های فلزی، غلظت اولیه یون های فلزی، سرعت عبور محلول از ستون حاوی جاذب، حجم محلول و مقدار جاذب بر روی فرآیند حذف بررسی شدند. مشاهده شد که کارآیی جذب وابسته به ph است و با بالارفتن ph افزایش می یابد. بیش ترین میزان حذف یون ها در 8-4=ph رخ می دهد. زمان تعادل پس از 30 دقیقه حاصل شد. مطالعه ی واجذب یون های فلزی جذب شده در فیلتر پرشده با دانه های اسپند درحضور محلول های یک مولار hno3، h2so4 و hcl انجام شد و واجذب این یون ها از سطح جاذب کمپوست چای در حضور hno3 یک مولار صورت گرفت. نتایج نشان داد که یون های فلزی جذب شده، تحت شرایط اسیدی می توانند از بیوفیلترهای تهیه شده بازیافت شوند و جاذب زیستی می تواند دوباره مورد استفاده قرار گیرد. پیوند قوی بین یون های فلزی و جاذب زیستی نشان دهنده ی پایداری بالای آن تحت شرایط طبیعی است. بررسی مدل های سینتیکی مطابقت خوبی را با معادله های سینتیکی نشان داد. برای مطالعات تعادل، مدل های لانگ مویر، فروندلیچ و تمکین بررسی شدند و نتایج نشان داد که مدل های لانگ مویر و فروندلیچ با داده های تجربی مطابقت بهتری دارند. هم دمای لانگ مویر فرآیند جذب یون های کبالت و مس و هم دمای فروندلیچ جذب یون ها ی سرب و نیکل بر روی دانه های اسپند را توصیف می کند که نشان دهنده ی جذب تک-لایه برای یون های کبالت و مس و جذب چندلایه برای یون های سرب و نیکل می باشد. در جذب زیستی بر روی فیلتر ستونی پرشده با جاذب کمپوست چای، هم دمای فروندلیچ جذب هر چهار یون سرب، کبالت، مس و نیکل را توصیف می کند.

رشد روزافزون جمعیت، گسترش زمین های کشاورزی و صنعت، پراکندگی ناهمگون زمانی و مکانی آب شیرین، محدودیت ها و مشکلات روزافزون کیفی منابع آبی، در بسیاری از کشورها از جمله ایران تامین آب پاک و سالم را به یکی از چالش های اساسی قرن حاضر تبدیل نموده است. به همین دلیل حفظ سلامت آب موضوع حیاتی و ضروری است. نظر به گسترش روزافزون صنایع و بهره برداری زیاد از منابع آب در کشور، آلاینده های مختلفی به آب راه پیدا کرده است. فلز های سنگین از جمله این آلاینده های مهم بوده که به وجود آورنده مسمومیت حاد، کم خونی مزمن، انواع سرطان ها و بسیاری از ناراحتی های گوناگون هستند. در این تحقیق غلظت 6 فلز سنگین در 57 نمونه آب زیرزمینی اطراف شهرک های صنعتی شهر زنجان طی دو فصل اردیبهشت به عنوان فصل پرآبی و شهریورماه، به عنوان فصل کم آبی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که غلظت 4 فلز روی، مس، نیکل و کبالت در نمونه های آبی در هر دو فصل پایین تر از حد استاندارد های موجود هستند. دو فلز سرب و کادمیم به ترتیب در 5/28 و 2/12 درصد نمونه های فصل پرآبی و نیز در 5/31 و 5/17 درصد از کل نمونه های آب زیر زمینی فصل کم آبی بالاتر استاندارد بود. می توان گفت که به احتمال زیاد عامل های طبیعی، در کنار عامل انسانی در حضور و پخش برخی از این فلزها در آب زیرزمینی موثر می باشد. رعایت ملاحظات زیست محیطی از سوی صاحبان صنایع، نظارت لازم از سوی سازمان های مربوطه و پایش مستمر وضعیت کمی و کیفی آب زیرزمینی از راه کارهای مناسب جلوگیری از آلودگی این منابع حیاتی آب زیرزمینی است.

در این تحقیق جذب سرب، نیکل و کروم (vi) توسط پسماند زیتون به صورت ناپیوسته مطالعه شده است. اهداف اصلی این مطالعه شامل بررسی جذب فلزات مذکور از محلول آبی توسط پسماند زیتون، مطالعه ی اثر پارامتر های مهم مانند ph، زمان تماس، غلظت اولیه، دما و مقدار جاذب بر کارایی فرآیند جذب و تعیین ایزوترم جذب مناسب و پارامتر های سینتیکی فرآیند جذب فلزات مورد مطالعه بر روی پسماند زیتون می باشد. نتایج حاصل نشان می دهد که جذب هر سه فلز توسط پسماند زیتون پس از 15 دقیقه به حالت تعادل می رسد و پس از این زمان تغییرات محسوسی در بازدهی حذف این فلزات مشاهده نمی شود. مشاهده شد که کارایی جذب وابسته به phاست و برای یون های سرب و نیکل، با بالا رفتن ph جذب افزایش می یابد و بالاترین میزان حذف این دو فلز در محدوده ی 6-3=ph رخ می دهد، اما حداکثر ظرفیت حذف کروم (61 درصد) در ph برابر با 2 برای غلظت اولیه کرومmg/l 10 به دست آمد. مطالعه ی واجذب درحضور محلول های رقیقhno3 ، h2so4 و hcl (5/0 مولار) و آب (7=ph) بر روی یون های فلزی جذب شده انجام شد. نتایج نشان داد که یون های فلزی جذب شده تحت شرایط اسیدی می توانند بازیافت شوند. نتایج به دست آمده در این تحقیق نشان می دهد که جذب سرب و کروم توسط پسماند زیتون در میان سه ایزوترم مطالعه شده (لانگمیر، فروندلیچ و تمکین) از ایزوترم فروندلیچ و جذب نیکل از ایزوترم لانگمیر پیروی می کند. بررسی مدل های سینتیکی مطابقت خوبی را با معادله شبه مرتبه دو نشان داد. نتایج نشان می دهد که پسماند زیتون می تواند به عنوان جایگزینی ارزان برای جاذب های تجاری موجود، در حذف فلزات سنگین از آب و فاضلاب به کار گرفته شود.

فلزهای سنگین از مهم ترین آلاینده های محیط زیست به شمار می آیند. این عناصر به دو روش طبیعی و انسانی وارد منابع آبی می شوند. استفاده گسترده از لوله های فلزی حاوی سرب در شبکه آب رسانی شهری بخصوص در شبکه های فرسوده باعث آلوده شدن آب شرب شده است. افزایش تعداد مطالعات مختلفی که در چند دهه اخیر در سطح جهان بر روی غلظت فلزهای سنگین در نمونه های آب آشامیدنی صورت گرفته است اهمیت موضوع را نشان می دهد. در این مطالعه به ارزیابی تاثیر لوله های فلزی در شبکه آب رسانی شهری بر غلظت فلزهای سنگین در آب شرب شهر زنجان پرداخته شده است. به این منظور ناحیه ی مورد مطالعه به دو قسمت بافت شهری قدیم با لوله کشی فلزی و بخش جدید شهر با لوله کشی غیر فلزی تقسیم شد. نمونه برداری به سه روش تصادفی در طول روز، نمونه برداری پس از عبور یک جریان کامل آب و نمونه برداری از نخستین جریان آب در لوله ها انجام گرفت. در هر روش 40 نمونه از بافت قدیم و 20 نمونه از بافت جدید و 12 نمونه از منبه تامین آب شرب نمونه برداری شدند. مقدار فلزهای سنگین روی، سرب، کادمیم و مس در 180 نمونه ی تهیه شده به روش ولتامتری برهنه سازی اندازه گیری شد. تحلیل آماری داده های به دست آمده نشان می دهد که مقدار فلزهای روی و سرب در آب شرب در بافت قدیم شهر که دارای لوله های فلزی آب رسانی می باشند پس از مدت زمان ماند هشت ساعته به سبب فرسودگی لوله های فلزی در شبکه آب رسانی شهر کمی افزایش می یابد اما غلظت این فلزهای سمی در تمام نمونه های آب و در هر دو منطقه قدیم و جدید شهری از حداکثر مجاز آنان بیشتر نبوده است.

فرآیندهای غشایی برای جداسازی عنصرهای شیمیایی بسیار مهم بوده و در حال تبدیل شدن به یک روش جای گزین برای فرآیندهای معمول جداسازی هستند. غشای مایع به-صورت بالقوه، روش قدرت مندی را فراهم آورده که عملکرد جداسازی های مختلف را تحت تاثیر قرارداده است. غشای مایع امولسیونی دارای مزیت هایی نسبت به دیگر روش های غشای مایع است که به عنوان مثال می توان به عملکرد ساده، راندمان بالا، وقوع استخراج و دفع در یک مرحله و نسبت سطح به حجم بالا اشاره کرد. روش غشای مایع امولسیونی پتانسیل بالایی برای بازیابی و حذف یون های فلزی مختلف دارد، جایی که روش های معمول راندمان پایین تری را رقم می زنند. در بخش اول از کار حاضر استخراج یون های مس(ii) از محیط آمونیاکی به روش غشای مایع امولسیونی با استفاده از یک حامل بازشیف مورد مطالعه قرار گرفت. تاثیر عامل های مختلف بر میزان استخراج از جمله: سرعت امولسیون کردن، غلظت سورفکتانت، سرعت هم-زدن، غلظت لیگاند، نوع و غلظت فاز داخلی، نسبت حجمی فاز امولسیونی به فاز دهنده و نسبت حجمی فاز روغنی غشا به فاز داخلی بررسی و بهینه شد. در ادامه این کار به منظور اطمینان از انتقال یون های مس(ii) به فاز داخلی از روش انجماد و سانتریفیوژ کردن برای شکستن امولسیون ها استفاده شد. در بخش دوم در شرایطی که تمامی متغیرهای مهم بر جداسازی یون های مس(ii) به روش غشای مایع امولسیونی در مقدار بهینه خود بودند، نتیجه های به دست آمده از آزمایشگاه با سه مدل اساسی که برای بیان چگونگی انتقال جرم در غشای مایع امولسیونی ارایه شده-است، مقایسه شد. نتیجه این بررسی نشان داد که مدل انتقال جرم تحت کنترل هم زمان نفوذ و واکنش شیمیایی بیش ترین تطابق را با نتیجه های تجربی دارد.

در کار حاضر از روش ریزاستخراج فاز مایع با فیبر توخالی برای حذف، اندازه گیری و پیش تغلیظ یون های سرب، روی، کادمیم، مس، کبالت و نیکل از محلول های آبی استفاده شد. برای انجام آزمایشات مربوطه استخراج کننده بیس (2- اتیل هگزیل) فسفریک اسید (dehpa)در داخلفیبر توخالی قرار داده شد.شرایط بهینه برای حذف یون های فلزی به صورت 5ph=، تعداد فیبرهای توخالی به طول 8 سانتی متر= 4، غلظت لیگاند= 5/0 مولار، نوع حلال: زایلن یا اتیل استات، 70 دقیقه استفاده از امواج صوتی با فرکانس 40 کیلو هرتز و 240 دقیقه استفاده از هم زن مغناطیسی با 500rpm=به دست آمد.نتایج آزمایشات نشان داد تابش امواج فراصوتدر شرایط بهینه کارآیی استخراج را افزایش می دهد. از روش بهینه شده برای حذف یون های فلزی از 45 میلی لیتر محلول اولیه استفاده شد و درصدهای حذف برای یون های روی، سرب، کادمیم، مس، کبالت و نیکل به ترتیب مقدارهای 90، 90، 86، 80، 27 و 20 درصد به دست آمد. استخراج برگشتی یون های فلزی به فاز عاری سازی(5 میلی لیتر نیتریک اسید 2 مولار ) انجام شد و درصدهای بازیابی 3/92، 3/96 و 3/93 به ترتیب برای یون های روی، سرب و کادمیم به دست آمد. به منظور تعیین دقت روش،انحراف استاندارد نسبی برای فرایندهای حذف و بازیابی محاسبه شد و مقدار انحراف استاندارد نسبی کمتر از 5 درصد برای 5 بار اندازه گیری نمونه های با غلظت 4-10مولار به دست آمد. در شرایط بهینه، منحنی های کالیبراسیون برای غلظت های روی، سرب و کادمیم به ترتیب با گستره خطی 250-1، 1000-5/0 و 500-10 نانوگرم بر میلی لیتر به دست آمد. حد تشخیص روش برای فلزهای روی، سرب و کادمیم به ترتیب مقدارهای 2/2، 25/0 و 4/0 نانوگرم بر میلی لیتر محاسبه شد.به منظور بررسی کارایی روش، از روش بهینه شده برای حذف یون های فلزی از نمونه های حقیقی استفاده شد

پسماندهای الکترونیکی منبع در حال رشد و سریع ترین منبع تولید پسماندهای خطرناک هستند. در این راستا، مطالعه و شناخت کمی و کیفی این پسماندها در هر منطقه از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در این پایان نامه سعی شده به این مهم پرداخته شود. ابتدا پرسش نامه هایی در کلان شهرهای تهران و مشهد و شهرهای کوچک تر زنجان و سنندج که در کمربند شمالی ایران واقع شده اند، تهیه و تکمیل شد. پرسش نامه ها در چهار بخش خانوار، موسسه ها، تعمیرکنندگان و واردکنندگان کالاهای الکترونیکی نگارش شد. در تمام شهرها بخش خانوار که شامل 150 پرسش نامه در هر شهر است، تکمیل گردید ولی با توجه به عدم مشارکت دستگاه های دولتی، در این بخش با چالش جدی جهت تکمیل پرسش نامه روبه رو شدیم. پس از جمع آوری و طبقه بندی داده ها به کمک نرم افزار spss (نسخه ی 2013) به تجزیه و تحلیل آن ها به تفکیک هر شهر پرداخته و سپس مقایسه ی آماری بین داده های شهرهای مختلف صورت گرفت و برای برآورد این پسماندها در سطح شهرهای ایران، نتیجه ها به کل ایران تعمیم داده شد، جدول ها و نمودارهای لازم از جمع بندی داده ها با نرم افزار excel (نسخه ی 18) تهیه گردید. نتیجه ی پژوهش نشان می دهد که در سطح جامعه ی مورد مطالعه، آگاهی های لازم در خصوص اهمیت و زیان های ناشی از پسماندهای الکترونیک وجود ندارد و هم چنین زیرساخت های لازم در مدیریت این گونه پسماندها ایجاد نشده است. علاوه بر این، قوانین مربوط به پسماندهای خانگی و شهری نیز به درستی اجرا نمی شود. بنابراین لازم است ضمن ایجاد زیرساخت ها و اجرای قوانین کنترل کننده ی کمیت و کیفیت پسماندهای الکترونیک و بازیافت و دفع صحیح آن ها، نسبت به ارتقای سطح آگاهی های افراد جامعه نسبت به عواقب زیست محیطی ناشی از دفع نادرست این پسماندهای خطرناک اقدام جدی به عمل آید.

در کار حاضر فوم پلی اورتان اصلاح شده با بیس(2-اتیل هگزیل) فسفریک اسید (dehpa) 01/0 مولار در متانول به عنوان جاذب برای پر کردن فیلترهای ستونی ویژه ی حذف برخی از فلزهای سنگین، رادیواکتیو و آلاینده های آلی از محلول های آبی به کار برده شدند. تاثیر پراسنجه-های مختلفی نظیر ph، زمان تماس جاذب با محلول یون های فلزی و آلی، غلظت اولیه یون های فلزی و آلی، حجم محلول و مقدار جاذب بر روی فرآیند حذف بررسی شدند. مشاهده شد که کارآیی جذب وابسته به ph است و در ph برابر 5 برای یون های فلزی، در محدوده ph 4 تا 8 برای فنل و برای عنصرهای اکتینیدی در ph برابر 4 بهترین کارایی را دارد. زمان بهینه حذف پس از گذشت 10 دقیقه برای یون های فلزی، 1 دقیقه برای عنصرهای اکتینیدی و 15 دقیقه برای آلاینده های فنلی حاصل شد. بررسی مدل های سینتیکی شامل شبه مرتبه اول، شبه مرتبه دوم، معادله ساده ایلویچ و تابع توان بررسی شده اند که داده ها مطابقت خوبی را با معادله ی سینتیکی شبه مرتبه دوم را نشان داد. برای مطالعات تعادل، مدل های لانگ مویر، فروندلیچ و تمکین بررسی شدند و نتایج نشان داد که مدل های لانگ مویر با داده های تجربی مطابقت بهتری دارند.

از جمله فعالیت های انسانی مهمی که منجر به ورود فلز سنگین کادمیم به خاک می گردد معدنکاری، صنایع ذوب فلزی و استفاده از کودها و سموم شیمیایی کشاورزی می باشند. استان مازندران یکی از مناطق فعال کشاورزی درایران است. اطلاعات موجود در استان مازندران نشان می دهد که قسمت عمده ای از خاک این استان، به دلیل استفاده کشاورزان از کودها وسموم شیمیایی به فلز سمی و خطرناک کادمیم آلوده است. در این پژوهش نخست نمونه های خاک از چهار منطقه رامسر، نوشهر، بابل و بهشهر از عمق 0 تا 30 سانتیمتری برداشت شدند. سپس نانو ذرات آهن صفر ظرفیتی (nzvi) از طریق کاهش آهن (iii) کلرید توسط سدیم بور هیدرید در محیط نیتروژن سنتز شد. نانو ذرات تهیه شده با استفاده از تصاویر میکروسکوپ الکترونی sem و xrd مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دهنده این است که بیش از 80 درصد نانو ذرات سنتز شده اندازه ای بین 70 تا 80 نانومتر دارند. کاربرد نانو ذرات در حذف کادمیم قابل جذب گیاهان (کادمیم یونی) در خاک های آلوده استان مازندران بررسی شد. اثر پارامترهایی نظیر مقدار نانو ذرات آهن صفر ظرفیتی، ph خاک و مدت زمان تماس در کاهش کادمیم قابل جذب گیاه در خاک مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایشگاهی نشان از کارآیی موثر نانو ذرات سنتز شده در حذف کادمیم موجود در نمونه ها دارد به طوریکه با بکارگیری نانو ذرات تهیه شده به نسبت 4 درصد وزنی خاک، درph = 7/07 و در مدت زمان یک هفته بیش از 90 درصد کادمیم قابل جذب موجود در نمونه کاهش یافته است.

در این مطالعه به جداسازی یون¬های فلزی کروم، کبالت، مس و نیکل با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا پرداخته شد. این جداسازی با استفاده از ستون فاز معکوس و با به کار بردن لیگاند 8-هیدروکسی¬کینولین به عنوان عامل کمپلکس¬کننده در فازمتحرکمورد بررسی قرار گرفت. جداسازی یون-های فلزی کروم، کبالت، مس و نیکل در ستونods-c18 با ابعاد 100×6/4 میلی متر با قطر ذره¬های 5 میکرومتری و فازمتحرک حاوی بافرفسفات با 7=ph و لیگاند 8-هیدروکسی¬کینولین با غلظت 0075/0 مولار حل شده در متانول(56:44 حجمی/حجمی)با سرعت جریان 8/0 میلی¬لیتر بر دقیقه در دمای 30 درجه سانتی¬گراد به خوبی صورت می¬گرفت. پس از بهینه شدن عوامل موثر بر کارآیی جداسازی، ارقام شایستگی روش مورد بررسی قرار گرفت که داده¬ها نشان دهنده گستره¬ی خطی مناسب برای هر چها یون فلزی بودکه حدتشخیص بر حسب میلی¬گرم بر لیتر 77/0 برای نیکل، 92/0 برای مس، 52/0 برای کبالت و 68/0 برای کروموحداندازه¬گیری بر حسب میلی¬گرم بر لیتر برای نیکل 59/2، مس 07/3. کبالت 75/1 و کروم 26/2 به¬دست آمد که این نتیجه¬ها قابل مقایسه با سایر روش¬های اندازه¬گیری یون¬های فلزی مانند طیف سنجی جذب اتمی شعله¬ای و طیف سنجی نشر اتمی با پلاسمای جفت شده القایی است.اثر یون¬های مزاحم نیز در اندازه¬گیری یون¬ها نشان-دهنده¬ی این موضوع بود که که در حضور یون¬های مزاحم استفاده شده هیچ¬گونه مزاحمت چشم¬گیری در نتیجه¬ها وجود نداشت. در نهایت به منظور بررسی کارآمدی روش اندازه¬گیری یون¬های فلزی با کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا اندازه¬گیری یون¬های فلزی کروم، کبالت، مس و نیکل در بافت نمونه حقیقی صورت گرفت.

بازهای شیف بیس(2-هیدروکسی¬بنزآلدهید)1‚2- دی¬آمینو¬اتان (1l) و بیس(2-هیدروکسی-بنزآلدهید)1‚3- دی¬آمینو¬پروپان (2l) و بیس(2-هیدروکسی¬بنزآلدهید)1،1- دی¬آمینو¬بی¬فنیل (3l) پس از سنتز توسط روش¬های uv-visو ir،شناسایی شدند و ویژگی¬های استخراجی آن¬ها نسبت به یون-های کبالت(ii)، نیکل(ii) و مس(ii)، به¬صورت تابعی از پارامترهای مختلف مورد بررسی قرار گرفت. متغیرهای موثر بر کارایی فرآیند از قبیل phفاز آبی، نوع حلال، غلظت لیگاند و الکترولیت و اثر زمان بر روی میزان استخراج فلزات ارزیابی شد. نتایج بهینه سازی عوامل تجربی بر روی استخراج یون¬های فلزی کبالت(ii)، نیکل(ii) و مس(ii) از محلول آبی حاوی مخلوط آن¬ها با غلظت 4-10 ?00/1 مولار به این¬صورت به¬دست آمد: حلال استخراج¬کننده دی¬کلرومتان، 9ph=، غلظت لیگاند2-10?00/1 مولار از لیگاند 1lو 2lو 3-10?5/2 مولار از لیگاند 3l، غلظت نمک آمونیوم¬کلرید 2-10?00/1 مولار، زمان بهینه 40 دقیقه. استخراج مایع-مایع یون¬های کبالت(ii)، نیکل(ii) و مس(ii)، از محلول آمونیاکی توسط بازهای شیف سنتز شده در حلال دی¬کلرو¬متان نشان داد که هر سه لیگاند در ph¬های پایین نسبت به یون مس(ii) انتخابی عمل کرده¬اند. استخراج رقابتی یون¬های اشاره شده، نشان داد که لیگاند 1 lیون¬های مس و نیکل، لیگاند2lهر سه یون و لیگاند 3lیون¬های مس و کبالت را با کارایی بیشتر استخراج می¬کنند. در قسمت بعد از باز شیف 3lبه¬عنوان حامل در غشای مایع توده¬ای جهت انتقال یون¬های فلزی کبالت(ii)، نیکل(ii) و مس(ii) از محلول آبی حاوی مخلوط این یون¬هابا غلظت 4-10 ?00/1 مولار، در شرایط بهینه¬ی به¬دست آمده از مرحله¬ی استخراج استفاده¬شد و زمان 24 ساعت برای انتقال به¬دست آمد. هم¬چنین از محلول آبی 01/0 مولار edtaبا 5/10ph= به¬عنوان فاز آبی گیرنده در آزمایش انتقال استفاده شد. در قسمت سوم جداسازی یون¬های فلزی کبالت(ii)، نیکل(ii) و مس(ii) از مخلوط آن¬ها با به-کارگیری باز¬شیف (3l) با استفاده از تغییر phو نوع حلال طراحی و انجام شد.

چکیده در کار حاضر سیلیکا¬مزوپروس¬های sba-15 عامل¬دار شده با گروه¬های سولفونیک اسید و سولفوریک اسید برای حذف آنتی¬بیوتیک¬های سیپروفلوکساسین (cpx) و افلوکساسین (ofx) از محلول¬های آبی به¬کار برده شدند. تأثیر پارامترهای مختلفی نظیر ph، مقدار جاذب، غلظت اولیه محلول، زمان تماس و دما بر روی فرایند حذف بررسی شدند. مشاهده شد که کارایی حذف وابسته به ph است. حذف این داروها از محلولی با غلظت اولیه 5 میلی¬گرم بر لیتر با مقدار 06/0 گرم از جاذب¬های مطالعه شده نتایج زیر را حاصل نمود: درصد حذف ph آنالیت مزوپروس 6/92 4 cpx sba-15-so3h 100 4 ofx 7/86 10 cpx sba-15-oso3h 7/86 8 ofx زمان تماس تأثیری در فرایند حذف نداشت. مطالعه واجذب در حضور محلول¬های h2so4 و hcl انجام گرفت. واجذب 100% داروها از مزوپروس sba-15-so3h توسط محلول 4 مولار h2so4و واجذب از سطح مزوپروس sba-15-oso3h توسط محلول 2 مولار h2so4 طی چهار مرحله به دست آمد. نتایج نشان داد که مزوپروس sba-15-so3h را می¬توان پنج بار برای cpx و سه بار برای ofx بدون کاهش چشمگیر در میزان حذف مورد استفاده قرار داد. هم¬دماهای لانگ-مویر و فروندلیچ جهت مطالعات تعادل بررسی شد و برای فرایند جذب با مزوپروس sba-15-so3h مدل لانگ¬مویر و تمکین و برای sba-15-oso3h مدل فروندلیچ با داده¬های تجربی مطابقت بیش¬تری نشان داد. واژگان کلیدی: سیلیکای مزوپروس، جاذب، حذف، ترکیب¬های دارویی.

مطالعه حاضر دربردارنده ی بررسی انتقال یون های لانتانیم، ساماریم، اروپیم، اربیم و توریم از محیط سدیم نیترات از درون غشای مایع توده ای حاوی حامل اسیدی بیس(2-اتیل-هگزیل)فسفریک اسید (dehpa) به درون فاز پذیرنده ی اسیدی است. عاری سازی انتخابی یون-های مورد مطالعه با به کارگیری نوع اسید و غلظت مناسب از آن در فاز پذیرنده امکان جداسازی آن ها را مهیا می سازد. مطالعه انتقال یون های توریم و اروپیم در شرایط بهینه هر یک از آن ها از درون نمونه های دوتایی با برخی فلزات عناصر واسطه بیان کننده یون گزینی قابل توجه و مناسب فرآیندهای ارایه شده است. بررسی تاثیر اتر تاجی 6c18 در فاز آبی دهنده نشان داد که به هنگام استفاده از حلال های کربن تتراکلرید و سیکلوهگزان این لیگاند اثر استتار قابل توجه بر انتقال یون لانتانیم دارد در حالی که این اثر برای یون اروپیم کوچک تر است. چنین تاثیری به هیچ عنوان برای یون توریم دیده نشد. به هر حال این اثرها موجب شد تا به توان از آن در جداسازی بهتر یون های مورد اشاره بهره گرفت. اثر حلال 6c18 تابع حلال مورد استفاده بود، به طوری که به هنگام استفاده از حلال دی-کلرومتان اثر استتار بر یون لانتانیم کوچک تر شده و در عین حال اثر تعاونی را شاهد بودیم. این پدیده به امکان توزیع 6c18 بین دو فاز آبی و آلی دی کلرومتان نسبت داده شد. تایید این موضوع با بررسی حضور لیگاند 6c18dc و اثر تعاونی آن بر یون لانتانیم نشان داده شده است.

در این تحقیق کامپوزیتی از پلی¬آنیلین /نانوآلومینا panبه روش شیمیایی و الکترو شیمیایی سنتز شد. به این صورت که برای تهیه فیلم پلی¬آنیلین، مونومر آنیلین در اتانول با نانو¬آلومینیوم¬اکسید دیسپرس شد. آنالیزsem نشان داد که نانو آلومینیوم اکسید با ابعاد مختلف درون آن وجود دارد. خصوصیات زنجیره ای pan با استفاده از روش پتانسیل چرخه¬ای مورد مطالعه قرار گرفت. جذب سرب، کادمیم، نیکل، مس، کبالت و روی در محلول آبی با پلی¬آنیلین آلومینا مورد تحقیق گرفت. اثر زمان تماس، غلظت یون های فلزی، دما،ph محیط آبی و مقدار جاذب روی حذف یون¬های فلزی مورد مطالعه قرار گرفت. در بررسی مدل¬های سینتیکی هر دو جاذب، فرآیند جذب از سینتیک مرتبه دوم تبعیت می¬کنند.برای جاذب پلی¬آنیلین سنتز شده به روش شیمیایی برای یون¬های سرب از هم¬دمای تمکین و یون مس ازهم دمای فروندلیش تبعیت می¬کند. در مورد جاذب جاذب پلی¬آنیلین سنتز شده به روش الکتروشیمیایی برای هر دو یون مس و سرب هم¬دمای تمکین مطابقت بیش¬تری با داده¬های تجربی دارد.اثر دما بر روی جاذب پلی¬آنیلین سنتز شده به روش شیمیایی مطالعه شد وبررسی توابع ترمودینامیکی ?h?،?s? و ?g?، به دست آمده نشان داد که فرآیند جذب یون¬های فلزیروی جاذب گرمازا می¬باشد.

استخراج یون هایلانتانیم(iii)، اروپیم(iii) و اربیم(iii)توسط لیگاند اسیدی بیس(2-اتیل هگزیل) فسفریک اسید در حلال های دی کلرومتان، کربن تتراکلرید و اتیل استات مطالعه شد. نتایج نشان داد که گزینش پذیری فرآیند استخراج متأثر از حلال بکار گرفته شده است، به گونه ای که این گزینش پذیری در حلال دی کلرومتان از ترتیب eu>er>la،در حلال اتیل استات er?eu>laو در حلال کربن تتراکلرید از روند er>eu>la تبعیت می کند. حضور پلی اتیلن گلیکول های مختلف در فاز آبی بر فرآیند استخراج مورد بررسی قرار گرفت، این بررسی امکان برآورد ثابت پایداری کمپلکس یون های فلزی مورد مطالعه و پلی اتیلن گلیکول ها را در فاز آبی امکان پذیر نمود. پلی اتیلن گلیکول های با جرم مولکولی 200(200peg)، 400(400peg) و 2000(2000peg) در این مطالعه بکار گرفته شدند. حضور پلی اتیلن گلیکول های مذکور در فاز آبی در استخراج یون های لانتانیدی توسط dehpa حل شده در حلال آلی حاکی از برهم کنش بین یون های فلزی و پلی اتیلن گلیکول ها به ترتیب زیر است: ccl4 la: peg2000> peg400 >peg200 eu: peg400> peg2000 >peg200 er: peg200> peg2000>peg400 c4h8o2 la: peg200> peg400 >peg2000 eu: peg200> peg400 >peg2000 er: peg400> peg200 >peg2000 ch2cl2 la: peg200> peg400 >peg2000 eu:peg200> peg2000 >peg400 er: peg2000> peg200 >peg400 نتایج نشان داد که ترکیب ویژگی های شلاته کنندهdehpa با پلی اتیلن گلیکول های مختلف سبب بهبود جداسازی یون های مورد مطالعه خواهد شد.

توجه ویژه جوامع امروزی به حفاظت از محیط زیست، کنترل و جداسازی گونه های سمی و مضر موجود در پساب ها و پسماندهای صنعتی وارد شده به محیط زیست، که اغلب دارای ارزش اقتصادی نیز می باشند، موجب شده است تا مطالعات مرتبط با موضوع جداسازی و بازیابی این گونه ها از محورهای پژوهشی روز دنیا در بسیاری از مراکز علمی و صنعتی باشد. بدون شک روش های استخراج مایع- مایع (استخراج حلالی) از پرکاربردترین روش های مورد توجه در راستای این اهداف هستند. کارآیی این روش ها به طور مستقیم به نوع استخراج کننده مورد استفاده بستگی دارد. در مطالعه ی حاضر ضمن سنتز لیگاندهای جدید کربوکسیلیک اسیدی 2-(دی بوتیل کربامویل) بنزوئیک اسید (1hl) و 4-دی بوتیل آمینو-4-اکسوبوت-2-انوئیک اسید(2hl)، توانایی آن ها برای استخراج یون های کبالت(ii)، نیکل(ii)، کادمیم(ii)، روی(ii) و سرب(ii) که عمده فلزهای موجود درپسماندهای تولید شده کارخانجات تولیدی روی واقع در شهرک صنعتی تخصصی روی می باشد مورد بررسی قرار گرفت.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

کار حاضر از دو بخش تشکیل شده است. در بخش اول لیگاند بازشیف بیس(2-هیدروکسی پروپیوفنون)1و2-پروپان دی ایمین (l1) از واکنش کتون 2-هیدروکسی پروپیوفنون با آمین 1و2-پروپان دی ایمین تهیه و از این لیگاند به عنوان اصلاح کننده دیسک اکتادسیل به منظور پیش تغلیظ یون های مس(ii) با غلظت اولیه 0/5 میکروگرم در0/100 میلی لیتر محلول بافری شده با بافر استات در 6=ph استفاده شد. حد تشخیص روش ng /ml 1/5(بر اساس 3?) و ظرفیت نگهداری دیسک (7/1±) 8/245 میکروگرم توسط دیسک اصلاح شده با 0/6 میلی گرم لیگاند ذکر شده به دست آمد. در بخش دوم کار از لیگاند باز شیف بیس(2-هیدروکسی پروپیوفنون )3و´3- دی ایمینودی پروپیل آمین (l2) که از واکنش کتون 2-هیدروکسی پروپیوفنون با آمین 3و´3-دی ایمینودی پروپیل آمین تهیه شده بود، به عنوان اصلاح کننده ستون فوم پلی اورتان به عنوان بستر جاذب در روش استخراج فاز جامد به منظور پیش تغلیظ یون های مس(ii) با غلظت اولیه 0/5 میکروگرم در 0/100 میلی لیتر محلول بافری شده با بافر استات در 0/5=ph استفاده شد. حد تشخیص روش ng /ml 1/5 (بر اساس 3?) و ظرفیت نگهداری دیسک (3/1±) 8/203 میکروگرم توسط ستونی به ارتفاع 3سانتی متر معادل 0/6 گرم فوم پلی اورتان بارگذاری شده با لیگاند به دست آمد. در هر دو بخش از کار حاضر عوامل موثر بر میزان استخراج شامل ph محلول آبی، سرعت عبور محلول های اولیه و شوینده، نوع، غلظت و مقدار محلول شوینده، مقدار لیگاند به کار رفته برای اصلاح بستر جاذب و …بررسی شدند و مقادیر بهینه در هر مورد برای ادامه کار استفاده شدند. در نهایت هر دو بخش کار حاضر با موفقیت برای استخراج و اندازه گیری یون مس(ii) در نمونه های مختلف آبی مورد استفاده قرار گرفتند.

از مهمترین وظایف شیمی تجزیه تعیین دقیق و صحیح مواد سمی، بویژه فلزات سنگین است که در میان آنها جیوه از جایگاه ویژه ای برخوردار است .شاید عمده تری دلیل این ویژگی اثرات نامطلوبی است که این عنصر بر سلامت انسان دارد و لذا برای نیل به این هدف می بایست تحقیقات گسترده ای صورت گیرد. روشهای مختلفی برای تعیین و اندازه گیری جیوه در منابع و مراجع عنوان شده است . یک شاخه از روشهای اندازه گیری جیوه روشهای سینتیکی است .هرگاه عنصر یاترکیبی بتواند بطریقی در پروسه انجام یک واکنش شرکت کند بطوریکه میزان این مشارکت تابعی از غلظت بوده و باآن رابطه ای خطی داشته باشد،این امکان وجود خواهدداشت تا بتوانیم بادنبال کردن تغییر غلظت یکی از واکنش دهنده ها یا محصولات به اندازه گیری کمی آن عنصر یا ترکیب بپردازیم . طی آزمایشات مختلف انجام شده دیده شد که جیوه برروی واکنش اکسیداسیون یون یدید توسط دی بنزیل سولفوکسید در محیط اسیدکلریدریکی اثر سینتیکی دارد و موجب افزایش جذب ید حاصل از واکنش (در طی یک زمان مشخص) میگردد و این تاث بطور مستقیم با غلظت جیوه ارتباط دارد . شرایط آزمایش نظیر غلظت دی بنزیل سولفوکسید،حلال، غلظت یون یدید، نوع وغلظت اسید،زمان و سایر پارامترها مورد بررسی قرار گرفته و بهینه شدند . روش پیشنهادی با روش اندازه گیری جیوه توسط دی تیزون و بااستفاده از سیستم فتومتری مورد مقایسه قرارگرفت .اثر مزاحمتهای کاتیونی و آنیونی و چگونگی امکان حذف برخی از آنها بررسی شد.همچنین جیوه موجود در یک نمونه واقعی با دوروش افزایش استاندارد و منحنی استاندارد تعیین شد که نتایج بریکدیگر منطبق بودند.دربخش انتهایی فصل مربوط به بخش تجربی مکانیسم احتمالی تاثیر جیوه بر این واکنش گزارش شده است .

از مهمترین وظایف شیمی تجزیه تعیین دقیق و صحیح مواد سمی، بویژه فلزات سنگین است که در میان آنها جیوه از جایگاه ویژه ای برخوردار است . شاید عمده ترین دلیل این ویژگی اثرات نامطلوبی است که این عنصر بر سلامت انسان دارد و لذا برای نیل به این هدف می بایست تحقیقات گسترده ای صورت گیرد. روشهای مختلف برای تعیین واندازه گیری جیوه در منابع و مراجع عنوان شده است . یک شاخه از روشهای اندازه گیری جیوه روشهای سینتیکی است . هرگاه عنصر یا ترکیبی بتواند بطریقی در پروسه انجام یک واکنش شرکت کند بطوریکه میزان این مشارکت تابعی از غلظت بوده و با آن رابطه ای خطی داشته باشد، این امکان وجود خواهد داشت تابتوانیم با دنبال کردن تغییر غلظت یکی از واکنش دهنده ها یا محصولات به اندازه گیری کمی آن عنصر یا ترکیب بپردازیم.