چکیده پایان نامه(شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج بدست آمده) این رساله به بررسی رویا و خیال در مثنوی اختصاص دارد و در مقدمه ی آن دو موضوع رویا و خیال به طور کلی تعریف شدهاند. در کنار آن به دو اصطلاح مرتبط وحی و الهام نیز پرداخته شده است. در فصل اول کلّیات طرح ارائه شده است. فصل دوم به بررسی پیشینه ی بحث رویا وخیال نزد متفکّران اسلامی اختصاص دارد. در این فصل ابتدا قرآن و احادیث به عنوان متون دست اول دینی مورد بررسی قرار گرفتند. سپس به آراء مهم فیلسوفان و عارفان مسلمان در این باب پرداخته شد و به ترتیب نظریات فارابی، اخوان الصفا و ابن سینا از میان فلاسفه ی مشایی بیان گردید. پس از آن ضمن اشاره به اهمیت رویا درمتون صوفیه تجلی دو موضوع رویا و خیال درآثار محمد غزالی، سهروردی، ابن عربی و عزالدّین کاشانی نیز بررسی شد. در ادامه نگاهی مختصر به رویا و خیال در دیدگاه متفکران غربی شده است. بخش اول این قسمت به رویا اختصاص دارد و پس از درآمدی تاریخی بیشتر به بیان نظرات روانشناسان مطرحی چون فروید، یونگ و اریک فروم پرداخته شده است در بخش دوم دو روایت متفاوت اندیشمندان غربی از خیال بیان شده که اولی مبتنی بر عقل و تجربه و دومی بر اساس ذهن و احساس است. در فصل سوم، رویا وخواب را در مثنوی بررسی نموده ایم. در ابتدای فصل به اهمیت رویا در مثنوی پرداخته شده است. سپس انواع رویا(صادقه و کاذبه) در مثنوی مورد بررسی قرار گرفته است. دعوت به ترک خواب، تعبیر خواب و تشبیه زندگی به خواب موضوعات دیگری هستند که در این فصل به آن ها پرداخته شده است. در فصل چهارم، خیال در مثنوی مولانا مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل به مباحثی چون اهمیت خیال، انواع خیال، علت شکل گیری خیال، تأثیرات خیال و راه رهایی از خیالات باطل در مثنوی پرداخته شده و در هر مورد شواهدی از ابیات مثنوی ذکر گردیده است. در پایان به تصاویر شاعرانه ی خیال و مقایسه آن در مثنوی و آراء افلاطون نیز اشاره شده است. دربخش پایانی این فصل، حکایات مربوط به خواب و رویا از شش دفترمثنوی-گردآوری و بیان شده اند. درنهایت خلاصه و نتیجه ی رساله درجمع بندی و نتیجه گیری انتهای رساله مطرح شده است. واژگان کلیدی: رویا، خیال، مثنوی مولوی، عرفان.