نام پژوهشگر: محمدعلی رضایی اصفهانی

بررسی تطبیقی آیات تبلیغ و اکمال از دیدگاه فریقین [با تاکید بر پاسخگویی به شبهات جدید]
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1384
  ارشدحسین کاظمی   ناصر رفیعی محمدی

رساله ای که پیش رو داریم مبنی بر چهار بخش است:بخش اول:تفسیر و تبیین اجمالی آیات تبلیغ و اکمال و این بخش یک مقدمه و چهار فصل دارد.در فصل اول بررسی مهمترین واژه های آیات مورد بحث انجام گرفته است.در فصل دوم نقاط مشترک فریقین در آیات تبلیغ و اکمال بیان شده است. در فصل سوم سیاق آیه تبلیغ ذکر و بحث شده است. و در فصل چهارم سیاق آیه اکمال و نتیجه بیان شده است. بخش دوم:آیات تبلیغ و اکمال از دیدگاه روایات.بخش دوم دارای 7 فصل است. در فصل اول دیدگاه ها و اجتهادها درباره آیه تبلیغ که همه روایات و شأن نزول اصلی آن (بر اساس عقیده شیعه و اکثریت اهل سنت)بیان شده است. در فصل سوم روایاتی که شأن نزول این آیه را بیان می کنند از مصادر فریقین آورده شده است. در فصل چهارم روایات تسلیم بر امیر المومنین ذکر گردیده است. در فصل ششم روایاتی که تاجگذاری امیرالمومنین را در غدیر خم بعنوان جانشین رسول خدا بیان می کنند ذکر شده است.فصل هفتم هم بر احتجاجات مشتمل است. روایاتی که بیان می دارند که در طول تاریخ ائمه اطهار و یارانشان و حتی دشمنان اهل بیت به این روایات تمسک می کردند که حضرت علی جانشین برحق رسول خدا بوده اند. بخش سوم: آیات تبلیغ و اکمال از دیدگاه مفسران، این بخش هم دو فصل دارد. در فصل اول دیدگاه مفسران درباره آیه تبلیغ ذکر شده و در آن هم دیدگاه مفسران اهل بیت و دیدگاه مفسران اهل سنت بیان شده است. در فصل دوم هم، همین دیدگاه فریقین در مورد آیه اکمال بطور مستقل ذکر شده است.البته در هر دو فصل مفسران اهل سنت آنهایی که شأن نزول این آیات را در مورد غدیر ذکر کرده اند و آنهایی که ذکر نکرده اند بطور مستقل بحث شده است. بخش چهارم:شبهات، اشکالات و ابهامات: این بخش هم سه فصل دارد که در آن جمعا به 39 شبهه و اشکال و ابهام در مورد آیات تبلیغ و اکمال و حدیث غدیر پاسخ داده می شود. در فصل اول پاسخ به شبهات آیه تبلیغ. در فصل دوم پاسخ به شبهات آیه اکمال. در فصل سوم پاسخ به شبهات حدیث غدیر آمده است. علاوه بر آن خاتمه سخن و منابع این تحقیق در آن بیان شده است. نکته ای که قابل ذکر است، باید بگویم که همه ابحاث را در مورد این آیات نتوانستم انجام بدهم و هنوز هم این موضوع تشنه است و تحقیق بیشتری می خواهد. و همین طور جریان غدیر و روایات مربوط به آن (که ده ها روایت دارد)بررسی سندی می طلبد، پس محققان و دانشمندان بیایند و این بحثها را انجام دهند خصوصا کسانی که قرار است پایان نامه بنویسند بیایند و موضوع تحقیق شان را بحث امامت، روایات غدیر، جایگاه اهل بیت و ... قرار بدهند تا انشاء الله روزی این بشر بتواند از امر حقیقت و جوهره امامت و مصادیق واقعی آن یعنی اهل بیت آشنا گردد.

تفسیر تطبیقی آیه تطهیر از دیدگاه فریقین (با تأکید بر پاسخگوئی به شبهات جدید)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 0
  ایلقار اسماعیل زاده   محمدهادی معرفت

این پایان نامه در یک مقدمه چهار بخش و یک خاتمه تنظیم شده است و عنوان آن تفسیر تطبیقی آیه تطهیر از دیدگاه فریقین می باشد در مقدمه کتاب در مورد موضوع اهداف کتاب پیش فرضها روش و پیشینه تحقیق سخت گفته و پس خلاصه ای از بخشهای کتاب را ارائه نموده ایم. بخش اول: تفسیر و تبیین اجمالی آیه تطهیر در این بخش پس از مقدمه مختصر در چهار فصل جداگانه از مهمترین الفاظ آیه تطهیر سیاق آن و دیدگاههای مختلف در مورد آن و نیز شأن نزول آیه تطهیر بحث شده است. بخش دوم: آیه تطهیر از دیدگاه روایات: در این بخش پس از ذکر مطالب مقدماتی در پنج فصل جداگانه از روایات شأن نزول احتیاج کنندگان به آیه تطهیر روایات تسلیم و سائر روایات مربوط به آیه تطهیر از دیدگاه مذهب اهل بیت (ع) و اهل سنت بحث شده است. بخش سوم: آیه تطهیر از دیدگاه مفسران: در این بخش نیز پس از ذکر مقدمه آیه تطهیر را از دیدگاه چند تن از برجسته ترین مفسران مذهب اهل بیت (ع) و اهل سنت مورد بررسی قرار داده و به نقد اجمالی و مختصر برخی از آنها پرداخته ایم. بخش چهارم: نقد و بررسی شبهات ابهامات و سوالات مربوط به آیه تطهیر: در این بخش سیزده شبه ابهام و سوال جدید و قدیم که مربوط به آیه تطهیر می باشد ذکر شده و سپس به نقد و بررسی آنها پرداخته ایم. سخن پایانی: و بالاخره در این قسمت در مورد نتایج کلی به دست آمده از مباحث گذشته مثل منظور از اهل بیت (ع) عصمت آنها تداوم و استمرار عصمت اهل بیت و برتری آنها در مورد رهبری همه جانبه امت اسلامی بحث شده است.

نقش سیاق در تفسیر قرآن با تاکید بر تفسیر المیزان و تفسیر مفاتیح الغیب
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1385
  مراد عابد اف   محمدعلی رضایی اصفهانی

در این پایان نامه «نقش سیاق در تفسیر قرآن با تأکید تفسیر «المیزان فی تفسیر القرآن» (علامه طباطبایی) و تفسیر «مفاتیح الغیب» (فخررازی) مورد بحث و بررسی قرار داده شده است.این پایان نامه از یک مقدمه و چهار فصل تشکیل شده است. در ابتدای این نوشته مقدمه و سپس طرح تحقیق، در طرح تحقیق اهمیت و ضرورت تحقیق، پیشینه بحث، تبیین موضوع، سوالات اصلی و فرعی، فرضیه های تحقیق، روش تحقیق و محدودیت ها و مشکلات تحقیق آمده است. در فصل اول معنای لغوی و اصطلاحی سیاق، مشتقات سیاق در قرآن، سیاق از نظر دانشمندان غربی، جایگاه و اهمیت سیاق نزد دانشمندان، جایگاه سیاق در لغت و زبان عرب، در اصول فقه و در علوم قرآن و تفسیر، قواعد تفسیر، تعریف و تعداد آن ها، و قرائن پیوسته لفظی مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم حقیقت سیاق، ملاک قرینه بودن سیاق، دلایل اعتبار سیاق، آیا تناسب یا مقتضای حال همان سیاق است؟، اقسام سیاق، انواع سیاق، سیاق کلمه ها، سیاق جمله ها، سیاق آیات، شروط تحقق سیاق آیات، سیاق سوره ها، نقش های مختلف سیاق در تفسیر قرآن، نقش سیاق در تفسیر موضوعی، سیاق مشکوک، اصالت سیاق، تعارض سیاق با ادله دیگر مطرح شده است. در فصل سوم معرفی تفسیر المیزان، شخصیت مولف، روش مولف در این تفسیر، آثاری که در رابطه با این تفسیر نگاشته شده است، منابعی که در این تفسیر از آن ها استفاده شده است، سیاق در این تفسیر، روش تفسیری مولف در استفاده از سیاق، موارد قوت و ملاحظات استفاده مولف از سیاق، ذکر نمونه مثال ها برای سیاق از این تفسیر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم معرفی تفسیر مفاتیح الغیب (کبیر)، شخصیت مولف، تألیفات فخررازی، آثار مربوط به این تفسیر، منابع این تفسیر، روش تفسیری مولف، نظر رازی نسبت به اسرائیلیات، دیدگاه فخررازی در باره اهل بیت پیامبر اکرم ?، استفاده مولف از سیاق، ذکر نمونه مثال ها برای سیاق از این تفسیر مورد بررسی قرار گرفته است.

آغاز و فرجام جهان از منظر قرآن و علوم
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1387
  احمد مجلسی   ناصر رفیعی

قرآن مجید کتاب جاویدان حضرت محمد(ص)است که از جهات مختلف معجزه است.در دنیا امروز که دنیا علم و فناوری است و بشر قله ها متعدد را فتح کرده وقتی نگاه می کنیم می-بینیم که همان طور که قرآن چهارده قرن پیش کیفیت بوجود آمدن این کیهان و جهان کنونی را بیان نموده بشر امروزی نیز توانسته با کمک علم و با دقت در جهان هستی نظریه ای را ارائه دهد مثلا اینکه خلقت جهان از ماده فشرده گازی بوده که قبلاً به هم پیوسته بود و بعد از آن انفجار عظیمی رخ داد و این جهان بوجود آمده است.و قرآن کریم این مطلب را در ای 11 سور فصلت و 30 سور انبیاء اشاره کرده است.و همین طور قرآن درباره انجام این جهان نیز نظری دارد و قیامت را فرجام این جهان معرفی می-کند و علم نیز می گوید روزی این جهان به پایان می رسد چون جهان دائماً در حال گسترش است و خورشید و ماه و همه کرات نابود می شوند. این تحقیق که مشتمل بر سه فصل می باشد: فصل اول دربار کلیات همچون اقسام انطباق قرآن با علوم بشری- پیشینه از نگاه تاریخ میزان پرداختن قرآن به علوم بشری و غیره و توافق یا تعارض علم و دین.و در فصل دوم که موسوم به آغاز جهان است نظریات قرآن و علوم مورد بررسی قرار گرفته مثلا علم درباره آغاز جهان چهار نظریه را ارائه داده که نظری انفجار بزرگ bigbang عمده ترین نظریه به حساب می آید. و همین طور قرآن نیز دربار آغاز جهان و مراحل خلقت آن را در آیات متعددی اشاره کرده است.و فصل سوم موسوم به فرجام جهان است که در این بخش نیز نظر قرآن و علم مورد بررسی واقع شده مثلا قرآن قیامت را فرجام جهان معرفی می کند درحالی که علم دو نظریه عمده دارد 1.گسترش جهان 2.انجام خورشید و ستارگان و کرات آسمانی.

بررسی مبانی و شیوه های تفسیری ماتریدی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1383
  صدیق حسین زاده   محمدعلی رضایی اصفهانی

تفسیر عبارت است از تبیین مراد استعمالی آیات قرآن و آشکار کردن مراد جدی خداوند بر اساس قواعد ادبیات عرب و اصول عقلائی محاوره. • تأویل که به معانی گوناگون استعمال شده، مشترک لفظی بوده، اصطلاحاً به معنای باطنی لفظ که در طول معنای ظاهری باشد اطلاق می شود، لذا معانی عام انتزاع شده از آیات که احیاناً از آن به «بطن» تعبیر می شود از انواع تأویل است. • علم تفسیر که آغاز آن از عصر رسالت بوده فراز و نشیبهای فراوانی را طی نموده است. در بستر تاریخ و تطور علم، دانشمندان با روش ها و گرایش های گوناگونی به تبیین و تفسیر قرآن پرداخته اند که روش نقلی، عقلی و گرایش کلامی ، فقهی، فلسفی از جمله آنها است. • در قرن چهارم هجری با انگیزه اصلاح و میان روی و دوری از افراط و تفریط های اهل حدیث و معتزله دو دانشمند در دو نقطه جهان اسلام ظهور کردند که بعد ها دو مکتب کلامی به آنها منتسب گردید. یکی ابوالحسن اشعری، دیگری ابو منصور ماتریدی بود. •ماتریدی در زمینه های کلام، تفسیر، فقه بخصوص در کلام در زمینه منابع معرفت و در تفسیر در باره استفاده از روش عقلی از سابقین و از صاحب نظران محسوب می شود که در اهل تسنن تا عصر او سابقه نداشته است. • تأسیس فرقه کلامی ماتریدیه، پرورش شاگردان صاحب نظر، به جای گذاشتن آثار فراوان از نکات قابل ذکر در باره ماتریدی است. •با مقایسه اجمالی میان ماتریدیه و امامیه می توان نقاط مشترک فراوانی در مبانی و اصول دو مذهب بدست آورد که حسن و قبح عقلی، لزوم معرفت عقلی خداوند، مختار بودن انسان و تفسیر صفات خبری در علم کلام ؛ و استفاده از روش تفسیر عقلی در کنار روش های نقلی، قائل به جواز تفسیر، قائل شدن به جواز تأویل و حمل آیه بر خلاف ظاهر در مواردی از جمله آنهاست. • مهمترین مبانی تفسیری ماتریدی عبارت است از: حجیت ظواهر قرآن، عدم تحریف قرآن، حجیت خبر واحد در آیات الاحکام و عدم حجیت آن در آیات اعتقادی ، جواز تفسیر و تأویل، قائل شدن به تفویض برخی آیات، وجود مجاز، کنایه و استعاره در قرآن کریم. •مهمترین منابع تفسیری او عبارت است از : قرآن کریم، عقل سلیم، احادیث پیامبر اکرم(ص)، روایات محدودی از اهل بیت(ع) اقوال صحابه و تابعین، اقوال دانشمندان و مفسران سابق خود. • با توجه به منابع مورد استفاده ماتریدی، روش های تفسیری او عبارتند از : روش تفسیر قرآن به قرآن، روش تفسیر روایی که شامل احادیث پیامبر اکرم(ص)، اهل بیت(ع) و اقوال صحابه و تابعین می شود و روش تفسیر عقلی و اجتهادی. •با توجه به تخصص ماتریدی در علم کلام ، مهمترین گرایش تفسیری او، گرایش کلامی است که در جای جای تفسیر خود نظرات فرق مشهور زمان خویش را نقد و بررسی کرده است. در مرحله دوم از گرایش فقهی استفاده کرده است که در آن سعی می کند دیدگاه های فقهی مذهب خود را با بهره مندی از آیات قرآن به اثبات برساند.