اقتصاد دانایی محور سکویی را جهت دستیا بی به نرخ سریع رشد اقتصادی و افزایش رقابت بین المللی پایدار جهت دستیابی به اهداف رشد و توسعه فراهم می کند و همچنین قابلیت کشور را جهت تقویت و نوآوری، تطبیق و ایجاد تکنولوژی داخلی طراحی و توسعه محصولات و بازارهای جدید افزایش می دهد. هدف این مطالعه برآورد رابطه بلند مدت بین شاخص اقتصاد دانایی محور و ابعاد مختلف دانش در چهارچوب اقتصاد دانایی و رشد اقتصادی استان های ایران طی دوره 1379-1386 است؛ به این منظور روش اقتصاد سنجی داده های تابلویی( panal data ) استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که شاخص اقتصاد دانایی محور تاثیر مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی استان های ایران دارد، همچنین در بررسی اثر شاخص های ابعاد مختلف اقتصاد دانایی محور بر رشد به این نتیجه می رسیم که بین شاخص های سرمایه انسانی و آموزش، تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، نوآوری و برابری جنسیتی با رشد اقتصادی استان های کشور- هر کدام به طور مستقل - رابطه بلند مدت وجود دارد واین عوامل بر رشد اقتصادی استان های کشور اثرمثبت دارند. وهمچنین برآوردها نشان می دهد.که شاخص رژیم اقتصادی و نهادی و شاخص عملکرد اثرمعناداری بر رشد ندارند. کلمات کلیدی: اقتصاد دانایی محور، رشد اقتصادی، استان ها، شاخص های اقتصاد دانایی محور

طبق تئوریهای رشد اقتصادی، سرمایه گذاری و تشکیل سرمایه نیاز اولیه هر فعالیت اقتصادی است. امروزه بانک به عنوان یک نهاد متشکل و سازمان یافته، نقش مهمی در اقتصاد و بویژه در زمینه جذب سرمایه های راکد به فعالیتهای مولد و نیز تامین مالی متقاضیان سرمایه گذاری را بر عهده دارد. شناسایی و تشخیص وضعیت و موقعیت رقابتی بازار بانکی کشور می تواند به سیاست گذاران و برنامه ریزان نظام بانکی کشور کمک کند تا نظام بانکی را به سمت رقابتی شدن و کارایی بیشتر هدایت کنند. در این مطالعه تلاش کرده ایم با استفاده مدل پانزار و راس درجه رقابت پذیری بانکهای خصوصی و دولتی ایران را برای بازه زمانی 1376-1388 با استفاده از داده های ترکیبی مقطعی-سری زمانیِ (پانل دیتا) همه بانکهای کشور که تا سال 1388 حداقل 4 سال فعالیت داشته اند (18 بانک) به روش اقتصادسنجی بررسی کنیم. نتایج نشان می دهند که بازار بانکی کشور در دوره مورد مطالعه به شکل بازار رقابت انحصاری نزدیک تر بوده است تا بازار رقابت کامل و یا انحصار کامل. در ادامه با استفاده از یک متغیر مجازی نشان دادیم که تفاوت معناداری بین درجه رقابت پذیری بانکهای خصوصی و دولتی وجود دارد. همچنین با مقایسه رقابت پذیری شبکه بانکی کشور با رقابت پذیری بانکهای برخی کشورهای منطقه، تفاوت معناداری مشاهده نشد. نتیجه دیگر اینکه با ورود بانکهای خصوصی به شبکه بانکی، درجه رقابت پذیری بازار بانکی کشور افزایش یافته است.

سرمایه اجتماعی در کنار سایر انواع سرمایه بر بسیاری از متغیرهای اساسی اقتصاد اثرگذار است. مفهوم سرمایه اجتماعی فردی یکی از مفاهیمی بوده که در فرآیند توسعه مفهوم سرمایه اجتماعی ایجاد شده و به میزان دسترسی فرد به سرمایه اجتماعی تجسم یافته در جامعه اشاره دارد. از سوی دیگر نوآوری نیز از جمله مفاهیمی است که به عنوان موتور محرک رشد اقتصادی مطرح می شود. هدف اصلی این رساله اندازه گیری اثرات سرمایه اجتماعی بر نوآوری در میان جامعه نخبگان می باشد و در این راه پس از اندازه گیری سرمایه اجتماعی فردی (دسترسی به منابع سرمایه اجتماعی) و نوآوری و ارائه یک مدل تئوریک، اثرات سرمایه اجتماعی بر نوآوری با استفاده از مدل های اقتصاد سنجی برآورد می شود. مسئله اساسی در حوزه سرمایه اجتماعی، نحوه اندازه گیری و کمّی کردن آن است. برای این کار، روش ها و تکنیک های متعددی پیشنهاد شده است که پس از بررسی و مطالعه آن ها، دو تکنیک ژنراتور منابع و ژنراتور موقعیت برای سنجش سرمایه اجتماعی انتخاب شد. این دو تکنیک با استفاده از پرسش نامه ، سطح دسترسی به منابع اجتماعی موجود در شبکه های فردی را می سنجند. جامعه آماری این پژوهش نخبگان استان تهران و معیار نخبگی نیز عضویت در بنیاد نخبگان تحت عناوین نخبه و استعداد برتر لحاظ شد. با توجه به فرمول های آماری، یک نمونه 368 نفری انتخاب و پرسشنامه در میان این افراد توزیع شد. به طور کلی نتایج حاصل از تحلیل داده ها بیانگر آن است که در جامعه آماری نخبگان، بر مبنای تکنیک ژنراتور موقعیت،سطح سرمایه اجتماعی فردی در میان مردان، افراد متاهل، فارغ التحصیلان دکتری و رشته های فنی و مهندسی از سایرین بیشتر است. همچنین بر مبنای تکنیک ژنراتور منابع، سطح سرمایه اجتماعی فردی در میان مردان، افراد متاهل، فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد و رشته های فنی و مهندسی از سایرین بیشتر است. نتایج بخش سنجش نوآوری نیز موید این مطلب است که عمده نوآوری های صورت پذیرفته در جامعه آماری نوآوری های علمی بوده است. در بخش پایانی رساله دو مورد از مدلسازی ها در مورد رابطه سرمایه اجتماعی و نوآوری ارائه شد و در نهایت اثرات شاخص های مختلف سرمایه اجتماعی بر نوآوری با استفاده از رگرسیون های ols برآورد گردید؛ نتایج حاصل از برازش مدل ها نشان می دهد که تمامی شاخص های سرمایه اجتماعی اثر مثبت و معنادار بر نوآوری دارند و همچنین در تمامی برازش ها، کشش نوآوری نسبت به سرمایه اجتماعی کمتر از کشش نسبت به سرمایه انسانی می باشد.

بازارهای مالی از طریق انتقال وجوه اقتصادی، توزیع مدیریت ریسک و ... بر رشد اقتصادی تأثیرگذار هستند. بر اساس نظریه پساکینزی نظام مالی بر پایه بازار سرمایه و بر پایه اعتبارات(بانک ها) قابل تقسیم می باشد. در نظام مالی مبتنی بر اعتبارات، بنگاه های اقتصادی به شدت به اعتبارات برای تأمین مالی وابسته اند و لذا تغییر در نرخ بهره نوسانات اقتصادی را به دنبال دارد. بر این اساس، بکارگیری نظام مالی اقتصاد سرمایه داری در کشورهای اسلامی با تردیدهای جدی همراه است. نظام مالی اسلامی، بر مبنای نظام بدون بهره برای متقاضیان فرصت های سودآوری و از این طریق برای رشد اقتصادی فضای مساعدتری را فراهم می کنند. در این مطالعه تلاش کرده ایم تأثیر عملیات بانکی اسلامی بر رشد اقتصادی کشورهای اسلامی را برای بازه ی زمانی 2012-2006 با استفاده از داده های ترکیبی پنل دیتا به روش اقتصادسنجی بررسی کنیم. نتایج نشان می دهند که عملیات بانکی اسلامی(سهم تسهیلات اسلامی از کل تسهیلات، سهم سپرده های اسلامی از کل سپرده ها و سهم دارایی های اسلامی از کل دارایی ها) بر رشد اقتصادی کشورهای اسلامی اثری مثبت دارند. به خصوص استفاده از سهم دارایی های اسلامی از کل دارایی ها فضا را برای رسیدن به رشد اقتصادی مساعدتر می نماید.

علیرغم حضور دائمی فقر در جوامع انسانی، به دلیل آسیب¬های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، رفع آن همواره از دغدغه¬های دولت¬های جوامع مختلف بوده است. مطالعه فقر، علل و روند آن می¬تواند به دولت¬ها برای کاهش فقر و آسیبب¬های آن کمک کند. در این پژوهش برای خط فقر از رویکرد نیاز¬های اساسی و برآورد هزینه سبد 2080 کیلو کالری به ازای هر نفر در روز و با استفاده از متوسط قیمت آن در بین استان¬ها استفاده شده است. در حالی که تحقیقات تجربی در مورد کاهش فقر معمولا بر یک جنبه از مذهب (مانند زکات، خمس، وقف و...) متمرکز شده است. در این پژوهش ما پیشنهاد کردیم که سرمایه مذهبی به عنوان یک عامل تعیین کننده برای سرعت بخشیدن به کاهش فقر در نظر گرفته شود. از این رو افرادی که دارای سرمایه مذهبی هستند، بر پایه اعتقادات خود که برخاسته از باورهای مذهبی (در اینجا اسلامی) عمل خواهند کرد. هدف اصلی این پژوهش بروآرد تاثیر سرمایه مذهبی بر کاهش فقر، با استفاده از داده¬های استانی طی دوره زمانی 1390-1379 می¬باشد. این مطالعه به تجزیه و تحلیل ارتباط مذکور در قالب روش اقتصاد سنجی پانل دیتا پرداخته است. که به نتایج زیر رسیده¬ایم. نتایج بدست آمده از این پژوهش گویای این مطلب است که سرمایه مذهبی و فقر با هم در ارتباط بوده؛ و این رابطه به گونه¬ای است که همراه با افزایش درآمدهای اختصاصی کمیته امداد میزان فقر کاهش می¬یابد و متغیر lmvh باعث کاهش فقر می¬شود ولی معنادار نیست. از دیگر نتایج به¬دست آمده در این پژوهش ارتباط مثبت و معنادار بین کاهش بیکاری و کاهش تورم با کاهش فقر در کشور در دوره مورد نظر می¬باشد.

نوآوری از جمله مفاهیمی است که بعنوان نیروی محرّکه عمده اقتصاد در نظر گرفته می شود و عامل مهمی در رشد اقتصادی است، از این رو، عواملی نیز که منتهی به نوآوری می گردند، در نظر سیاستگزاران مهم انگاشته می شوند. یکی از این عوامل سرمایه مذهبی است. سرمایه مذهبی را به دو بخش سرمایه مذهبی فردی و سرمایه مذهبی اجتماعی تفکیک می کنیم. تأکید ما در این پژوهش بر سرمایه مذهبی فردی است. منظور از نوآوری در این پژوهش انجام کارهای علمی دارای نوآوری از سوی دانشجویان است. هدف از این پژوهش، برآورد اثر سرمایه مذهبی بر نوآوری در میان دانشجویان دکتری دانشگاه تربیت مدرس است. در این پژوهش برای سنجش سرمایه مذهبی از تکنیک ژنراتور موقعیت استفاده کردیم. این تکنیک با استفاده از پرسش نامه ،سطح دسترسی به منابع اجتماعی موجود در شبکه های فردی را می سنجد. روش انجام پژوهش مطالعات اسنادی و همچنین مصاحبه مکتوب با انجام پیمایش می باشد. جامعه مورد بررسی دانشجویان دکتری دانشگاه تربیت مدرس می باشند که تا پایان سال تحصیلی (92-93) در این دانشگاه مشغول به تحصیل هستند، که بررسی موردی بر روی دانشجویان دانشکده های علوم انسانی(550 نفر)، علوم پزشکی(400نفر)، فنی-مهندسی(250نفر) و مدیریت و اقتصاد(200نفر) است که پرسش نامه در میان آنها توزیع شد و در نهایت بعد از حذف پرسش نامه های ناقص 515 پرسش نامه مورد بررسی قرار گرفت. در محاسبات آماری از نرم افزار spss18 استفاده شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات این پژوهش از روش olsوبا استفاده از نرم افزار اقتصادسنجی ایویوز انجام شده است. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان می دهد که در جامعه مورد بررسی، بر مبنای تکنیک ژنراتور موقعیت، به طور کلی دسترسی به منابع سرمایه مذهبی در میان مردان، افراد متأهل، دانشجویان حوزه (طلبه)، نخبگان و دانشجویان رشته های علوم انسانی از دیگران بیشتر است. در بخش پایانی پژوهش نیز از یک سو اثرات شاخص های مختلف سرمایه مذهبی بر نوآوری و از سوی دیگر اثر رشته های تحصیلی مختلف بر نوآوری برآورد شد.نتایج حاصل از تخمین مدل ها نشان داد که تمامی شاخص های سرمایه مذهبی اثر مثبت و معناداری بر نوآوری دارند. البته قابل توجه است که سرمایه مذهبی پرستیژ بالا نسبت به سرمایه مذهبی پرستیژ پایین اثر بیشتری بر نوآوری دارد. همچنین تحصیل در رشته های علوم انسانی و علوم پزشکی باعث افزایش میزان نوآوری های علمی و تحصیل در رشته های مدیریت و اقتصاد باعث کاهش این نوآوری ها می شود.همچنین تحصیل در رشته های فنی – مهندسی اثر معناداری بر نوآوری های مذکور ندارد.

در طی سال های اخیر مطلعات گسترده ای بر روی رفتارهای اقتصادی انجام شده است. یکی از روش هایی که مذهب می تواند از طریق آن بر روی اقتصاد تأثیرگذار باشد، اثر مذهب بر روی نحوه مصرف کالاهاست. در این پژوهش سعی شده است تا اثر سرمایه مذهبی بر روی میزان مصرف انواع کالاها اعم از ضروری و تجملی مورد بررسی قرارگیرد. از آنجا که سرمایه مذهبی عاملی کیفی است، لذا برآورد دقیق آن به روش مستقیم غیر ممکن است، به همین منظور سعی شده تا با ارائه شاخص هایی، به اندازه گیری میزان آن در جامعه و در بین استان های کشور پرداخته شود. داده های مورد نیاز این پژوهش از نتایج آمارگیری از درآمد و هزینه خانوار شهری که هر ساله از سوی مرکز آمار ایران جمع آوری شده است و مدل های این پژوهش با روش داه های تابلویی اقتصاد سنجی برای استان های کشور برای دوره زمانی 89-1379 برآورد شده است. نتایج به دست آمده حاکی از این است که مذهب می تواند بر چگونگی مصرف خانوارها و تخصیص بودجه آن ها بر روی کالاهای لوکس و ضروری اثرگذار باشد.

لازمه هر گونه تصمیم گیری و برنامه ریزی راهبردی ، شناخت وضعیت موجود ، از طریق بررسی عوامل محیطی است . وظیفه تحلیلگران محیطی شناسایی فرصتها و تهدیدات ، چک کردن دقیق اثرات متغیرهای محیطی بر روی تمامی ارکان سازمان اعم از نهاده ها و ستاده های آنهاست. محیط اقتصادی بخشی از محیط عمومی حاکم بر فعالیت سازمانهاست که به ماهیت و وضعیت اقتصادی جامعه ای که موسسات در آنها فعالیت دارند اشاره دارد.

یکی از مباحث مهم در علم اقتصاد نظریه رفتار مصرف کننده است. همین اهمیت برای این نظریه دراقتصاد اسلامی نیز وجود دارد. نظریه های مختلفی درزمینه رفتار مصرف کننده مسلمان ارائه شده است که تلاش کرده اند عوامل تعیین کننده مخارج دنیوی و اخروی مسلمان را توضیح دهند. به نظر می رسد این نظریه ها نتوانسته اند به خوبی همه رفتارها و همه افراد را در بر بگیرند.