میزان اسراف و اتلاف از جمله نکاتی است که بارها توسط بزرگان و دانشمندان مورد توجه و تذکر قرار گرفته است. مسلماً اسلام با اسراف موافق نمی باشد. اما این نوع مصرف از کجا نشأت گرفته است؟ از نظر مکاتب مادی، محدودیت های مصرف، تنها شامل قیمت کالاها و قید بودجه می باشد. اما باید توجه داشت که این دیدگاه اکنون در غرب به عنوان عامل بوجود آمدن مصرف گرائی نوین شده و به دیگر کشورها نیز سرایت کرده است. از این رو شناسایی نظر اسلام راجع به حد مصرف حائز اهمیت است. در منابع دینی توصیه های فراوانی در این زمینه وارد شده است. در این تحقیق درصدد آن هستیم تا با رد دیدگاه غیراسلامی راجع به مصرف، نظر اسلام را در زمینه ی حد مصرف روشن نماییم. لذا سوالی که در این تحقیق به دنبال پاسخگویی به آن هستیم این است که حد مطلوب مصرف از نظر اسلام کجاست و آیا می توان معیارهایی را برای این حد تعیین نمود؟ روش انجام تحقیق کتابخانه ای و با مراجعه به متون دینی و فقهی می باشد. در نهایت نتیجه ای که قابل ذکر است، این است که هر نوع مصرفی مورد تأیید اسلام نیست، مصرف از دیدگاه اسلام حدی دارد که حد میانه یا حد کفاف است. توصیه های ایجابی به رعایت حد کفاف و اعتدال به وفور وجود دارد. در ضمن با توجه به اینکه اسلام دین معتدلی است هر نوع افراط و تفریط در زمینه مصرف را نیز نهی می کند. اسراف و تقتیر دو حد بالا و پایین مصرف، به عنوان خط قرمزهای مصرف عنوان شده اند. رعایت نیاز فرد، شأن او، شرایط و اقتضائات زمان و مکان و همچنین سطح درآمد از جمله معیارهایی هستند که فرد با در نظر گرفتن آن ها میزان مصرف خود را تعیین می کند.

چکیده: در تحقیق حاضر با در نظرگرفتن خمس به عنوان یکی از منابع تأمین بودجه دولت اسلامی، در صدد اثبات این ادعا برآمدیم که پرداخت خمس از طرف مردم و مصرف بهینه آن به وسیله مسئولان در اقتصاد ایران گامی مهم در جهت ریشه کن کردن مسأله فقر در جامعه خواهد بود. در ابتدا فلسفه وضع خمس(کاهش فقر) را از منظر آیات و روایات مورد بررسی قرار داده و دیدگاه فقهای شیعه و سنی را درباره موارد تعلق خمس مورد بحث قرار دادیم و نظریه امام خمینی (ره) مبنی بر حق الاماره بودن خمس –حاکم اسلامی در هر زمان حق جمع آوری خمس را دارد- را پیش فرض تحقیق قرار دادیم.سپس به محاسبه خمس بالقوه پرداختیم.به دلیل وجود برخی محدودیت ها در استفاده از مهم ترین روش های تخمین خمس(مدل های کلان اقتصادی، سری زمانی، شبیه سازی خرد)، به محاسبه حجم خمس بالقوه با روش تحلیل آماری، با استفاده از آمار سال های 1380 تا 1389 پرداختیم. یافته های پژوهش نشان می دهد که خمس توانایی رفع بخش عمده ای از فقر در ایران را دارد. با در نظر گرفتن دهک پنجم درآمدی به عنوان متوسط جامعه، منابع لازم و درصد کفایت درآمد خمس از این منابع را برای رساندن خانوارهای زیر متوسط جامعه به سطح دهک پنجم، برآورد کرده و به این نتیجه رسیدیم که درآمد خمس سالهای 87-85 تمامی منابع لازم را پوشش داده و در مابقی سال ها بیش از 70 درصد منابع لازم را پوشش داده است و این موضوع کفایت قابل توجه خمس برای رفع فقر را نشان می دهد.