1 بررسی رابطه مهارت های مدیران با سلامت سازمانی در مدارس متوسطه 1390 - شهرستان های غربی استان تهران درسال تحصیلی 91 عباس آمره ئی 1 (20081601) چکیده تحقیق حاضر با هدف بررسی میزان مهارت های مدیران و رابطه آن با سلامت سازمانی مدارس متوسطه دولتی شهرستان های غربی استان تهران انجام شده است. روش تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق، دبیران مدارس متوسطه بوده که با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی، از جامعه ای با تعداد 3652 نفر، تعداد 380 نفر به عنوان نمونه انتخاب شد. اطلاعات مورد نیاز از طریق دو پرسشنامه مهارت های مدیران و سلامت سازمانی جمع آوری گردیده که هردو از روایی و پایایی مناسبی برخوردارند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، از روش های آمار توصیفی و استنباطی مناسب استفاده شد و نتایج زیر حاصل گردید : - مدیران مدارس متوسطه از مهارت های مدیریتی نسبتاً خوبی برخوردارند و همچنین مدارس متوسطه در سطح سلامت سازمانی خوبی قرار دارند. - بین مهارت های مدیران با سلامت سازمانی همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. قوی ترین است. ،(r=./ و ضعیف ترین آن مربوط به مهارت ادراکی( 66 (r=./ همبستگی مربوط به مهارت فنی( 89 - مهارت فنی، مهم ترین و قوی ترین پیش بینی کننده سلامت سازمانی می باشد. - مهارت های مدیریتی مدیران و سلامت سازمانی مدارس دخترانه بیشتر از مدارس پسرانه بوده و تفاوت بین آن ها معنی دار است. کلید واژه ها مهارت های مدیران، مهارت فنی، مهارت انسانی، مهارت ادراکی، سلامت سازمانی، مدارس متوسطه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی تربیت دبیر شھید رجایی- 1 2 مقدمه اهمیت مدیریت در طول تاریخ حیات آدمی به گونه ای است که می توان سیر حرکت تکاملی، رشد و تعالی جوامع انسانی و یا زوال و افول اقوام بزرگ تاریخی را با خصایص و نقش رهبران جامعه و شیوه مدیریت آن ها مرتبط دانست. مدیریت در دنیای امروزی نقش اساسی و حیاتی دارد. پیچیدگی فزاینده جامعه، پیشرفت علم، تکنولوژی و به تبع آن نیازمندی ها و گسترش سازمان ها ایجاب می کند که از مدیران ماهر و کارآمد در اداره موثر سازمان ها استفاده شود. نیاز به مدیریت و رهبری در همه زمینه های فعالیت اجتماعی، محسوس و حیاتی است. این نیاز به ویژه در نظام آموزش و پرورش اهمیت بسیار دارد. مدیریت سازمان های آموزشی، امروزه با ابعاد و قلمرو وسیع و پیچیده خود به عمق نظر، بینش و انعطاف پذیری هر چه بیشتر مدیران نیاز دارد(نوربخش، 1383 ). مدیریت سازمان های آموزشی در میان انواع مدیریت از جایگاه ویژه ای برخوردار است. گفته می شود که اگر مدیران آموزشی یک جامعه دارای دانش و مهارت کافی باشند، بدون تردید نظام آموزشی و به تبع آن، جامعه نیز از اثربخشی، کارایی و اعتبار بالایی برخوردار خواهد بود. ترقی هر جامعه ای در گرو نوع و چگونگی فعالیتی است که در مدارس انجام می .( گیرد و اثر مدیریت، به عنوان رهبر آموزشی را نمی توان نادیده گرفت(میر کمالی، 1389 ،ص 7 از طرفی برای داشتن جامعه ای سالم و پویا، باید سازمان های سالم ایجاد کرد. یکی از سازمان های تأثیر گذار بر هر جامعه ای، سازمان های آموزشی هستند که باید از سلامت سازمانی بالایی برخوردار باشند. سلامت سازمانی به وضعی فراتر از اثربخشی سازمان در کوتاه مدت دلالت دارد و به مجموعه ای از خصایص سازمانی نسبتاً پر دوام اشاره دارد. یک سازمان سالم به این معنی نه فقط در محیط خود پایدار می ماند؛ بلکه در دراز مدت قادر است به اندازه کافی با محیط خود سازگار شده؛ توانایی های لازم را در جهت بقای خود پیوسته ایجاد کند. سازمان سالم و پویا(مدرسه)، دارای جوی مطلوب و سالم بوده و موجبات انگیزش و علاقه مندی به کار را در کارکنان، فراهم می کند و از این طریق اثربخشی سازمان را بالا می برد. اندیشه سلامت کامل در یک سازمان توجه ما را به عواملی که رشد و شکوفایی آن را تسهیل و نیز به شرایطی که از پویایی های کامل آن جلوگیری می کنند، جلب می کند. احتمالاً فهم وضع سلامت یک سازمان آموزشی نظیر مدرسه می تواند ما را درگزینش روش های مدیریت و رهبری مناسب برای اثربخش سازی آن یاری کند. در مدارس سالم، معلمان به آموزش و یادگیری متعهد هستند و اهداف بالاتر ولی قابل حصولی را برای دانش آموزان در نظرگرفته، همدیگر را دوست دارند و به همدیگر اعتماد دارند و به مدرسه خود افتخار می کنند. علاوه بر این، دانش آموزان با انگیزه زیادی در امور علمی فعالیت دارند و وسایل کلاس و سواد آموزی در دسترس همه قرار دارد و در آخر محیط یادگیری منظم و جدی .( است(هوی و میسکل، 1387 ،ص 264 3 ،(1987)« هوی و فیلدمن 2 » . برای بررسی میزان سلامت سازمانی باید ابتدا شناخت کافی ازآن داشت مولفه های سلامت سازمانی را بررسی کرده که عبارتند از : تأکیدعلمی(تأکید بر ارتقای سطح تخصص)، روحیه(احساس اطمینان و همدردی)، پشتیبانی منابع(داشتن وسایل و تجهیزات)، ساخت دهی(رفتار کارگرا و هدف گرای مدیر)، ملاحظه گری(رفتار دوستانه مدیر)، نفوذ مدیر(توانایی در تأثیرگذاری بر مافوق)، یگانگی نهادی(توانایی در تطابق با محیط). در مورد سلامت سازمانی تحقیق های زیادی انجام گرفته است که همگی دلالت بر این موضوع دارند که سازمان های سالم، سازمان هایی هستند که در تمام مولفه های فوق در سطح بالایی قراردارند. برای نمونه می توان به تحقیق های انجام شده توسط آقایی( 1381 )، در زمینه بررسی رابطه سلامت سازمانی و وظایف شش گانه مدیران آموزشی مدارس متوسطه، پورنسب( 1385 )، با عنوان بررسی رابطه سبک مدیریت با سلامت سازمانی مدارس متوسطه، ،( محمدی( 1387 )، با موضوع بررسی رابطه کیفیت کاری با سلامت سازمانی مدارس متوسطه، اصولی( 1388 با عنوان بررسی رابطه سبک رهبری با سلامت سازمانی در مدارس راهنمایی پسرانه، دست رس( 1390 )، با موضوع بررسی رابطه هوش هیجانی مدیران با سلامت سازمانی، هوی و فیلدمن( 1987 )، با عنوان بررسی 1993 )، با عنوان بررسی رابطه کارایی معلمان با سلامت )« هوی وولفوک 3 » ، سلامت سازمانی و توسعه 1996 )، تحت عنوان بررسی رابطه سلامت و تعهد سازمانی در بین کارمندان بخش )« پاتل 4 » ، سازمانی 2002 )، تحت )« شاین 6 » 2000 )، در زمینه ارزیابی سلامت سازمانی دانشگاه ها و )« لایدن وکلینگل 5 » ، صنعت .( عنوان بررسی رابطه سلامت سازمانی و اثربخشی یک سیستم، اشاره کرد(بیک زاد، 1388 ،ص 176 هر چند تاکنون مطالعاتی پیرامون سلامت سازمانی مدارس و متغیر های اثر گذار برآن صورت گرفته است؛ با این وجود مطالعه و تحقیق پیرامون سلامت سازمانی هنوز بسیار ناکافی است. شناخت سلامت سازمانی مدارس بسیاری از متغیرهای مدیریت را مورد مطالعه قرار می دهد و می تواند، تسهیل کننده امور آموزشی و تربیتی مدارس و پیش بینی کننده اثر بخشی فعالیت های مدارس باشد و باعث اجرای برنامه ها بصورت علمی و کارشناسانه،گردد. به عبارت دیگر سلامت سازمانی مدرسه را می توان عامل بسیار مهمی در تسهیل و تسریع وصول به اهداف و رسالت مدرسه به حساب آورد. تحقیق در این مورد منجر به ارائه راهکارهایی برای سلامت سازمانی می شود که می تواند به سهم خود کمک شایانی به فعالیت های سازمانی بنماید. شناسایی عوامل موثر بر سلامت سازمانی مدارس می تواند یکی از اساسی ترین مباحث تحقیق در آموزش و پرورش باشد که شناسایی عوامل در نهایت به اثربخشی و کارایی مدارس منجر خواهد شد. بنظر می رسد یکی از عوامل تأثیر گذار در سلامت سازمانی مدارس متوسطه، مهارت های سه گانه 2-hoy & feldman 3-hoy & woolfolk 4-patel 5-lyden & klingle 6-shein 4 مدیران باشد. با توجه به نقش حساس مدارس در توسعه جامعه و پیشبرد اهداف تعلیم و تربیت، مسئله تحقیق حاضر این است که اولاً مهارت های مدیران مدارس متوسطه در چه حدی می باشد؟ دوماً رابطه مهارت های مدیران با سلامت سازمانی مدارس چگونه است و سهم آن ها در تبیین و پیش بینی سلامت سازمانی مدارس، چقدر است؟ 5 فرضیه های تحقیق الف)فرضیه اصلی بین مهارت های مدیران با سلامت سازمانی مدارس متوسطه دولتی شهرستان های غربی استان تهران رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. ب)فرضیه های فرعی -1 بین مهارت فنی مدیران با سلامت سازمانی مدارس، رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. -2 بین مهارت انسانی مدیران با سلامت سازمانی مدارس، رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. -3 بین مهارت ادراکی مدیران با سلامت سازمانی مدارس، رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. -4 مهارت های سه گانه مدیران، سلامت سازمانی مدارس را تبیین می کنند. -5 بین مهارت های سه گانه مدیران با مولفه های سلامت سازمانی مدارس، رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. -6 بین مهارت های مدیران مدارس بر حسب جنسیت، تفاوت معنی داری وجود دارد. -7 بین سطح سلامت سازمانی مدارس بر حسب جنسیت، تفاوت معنی داری وجود دارد. روش تحقیق 7 این تحقیق، رابطه مهارت های مدیران با سلامت سازمانی مدارس متوسطه دولتی شهرستان های غربی استان تهران را بررسی می کند و هدف آن توصیف عینی و واقعی و منظم خصوصیات یک واقعیت بوده و می باشد و از « توصیفی 8 » از هر گونه دخل و تصرف و دخالت محقق به دور بوده است. لذا تحقیق از نوع حیث هدف، جنبه کاربردی 9 دارد. در تحقیق های توصیفی محقق سعی می کند تا آنچه را هست، بدون هیچ گونه دخالت یا استنتاج ذهنی گزارش دهد و نتایج عینی از موقعیت بگیرد(نادری ، 1375 ،ص 65 ). همچنین می باشد. در تحقیق « تحقیق همبستگی 10 » این تحقیق، به بررسی رابطه بین دو متغیر پرداخته، از اینرو، از نوع همبستگی، سعی می شود رابطه بین متغیرهای مختلف با استفاده از ضریب همبستگی کشف یا تعیین .( شود(دلاور، 1389 ،ص 199 7-research method 8-descriptive research 9-applied 10-correlational research 6 جامعه و نمونه آماری 11 جامعه آماری این تحقیق، کلیه دبیران مدارس متوسطه(عادی – دولتی)، شهرستان های غربی استان تهران 1390 می باشد که در حدود 3652 نفر می باشد. با توجه به جامعه آماری و طبق - در سال تحصیلی 91 2001 )، حداقل حجم نمونه 350 نفر می باشد. به علت محدودیت در «، کوهن 13 » نقل از ) ،« مورگان 12 » جدول جمع آوری پرسشنامه ها، حجم نمونه 400 نفر انتخاب گردید، که 380 پرسشنامه سالم به دست محقق استفاده شده است. ،« نمونه گیری طبقه ای تصادفی 14 » رسید. به منظور انتخاب نمونه آماری، از روش ابزار گرد آوری داده ها در این تحقیق برای بررسی تئوری ها، تحقیق ها و مقالات مربوط با موضوع، روش کتابخانه ای و جستجوی اینترنتی و برای جمع آوری اطلاعات از گروه نمونه، دو پرسشنامه مجزای مهارت های مدیران و سلامت سازمانی، مورد استفاده قرار گرفته است. دو پرسشنامه مزبور، همراه یک مقدمه کوتاه، در مورد موضوع و اهمیت تحقیق و ضرورت ارائه پاسخ صادقانه و منصفانه به سوالات پرسشنامه ها و چند سوال در مورد مشخصات فردی پاسخ دهندگان، بطور حضوری به اعضای نمونه ارائه گردید. پرسشنامه مهارت های مدیران بصورت محقق ساخته، حاوی 50 گویه در یک مقیاس چهار درجه ای (خیلی زیاد= 4، زیاد= 3، کم= 2، خیلی کم= 1)، می باشد که دبیران ادراک خود را از توانمندی مدیر خودشان ابراز می کنند. مقیاس اندازه گیری این پرسشنامه، فاصله ای است و میزان مهارت مدیران را در سه مهارت ، فنی، انسانی وادراکی و از لحاظ چهارده مولفه، اندازه گیری می کند. پرسشنامه سلامت سازمانی مدارس 15 یک وسیله استاندارد سنجش سلامت سازمانی می باشد. این پرسشنامه در سال 1987 توسط هوی و فیلدمن ، در دانشگاه نیوجرسی تدوین شده و حاوی 44 گویه در یک مقیاس چهار درجه ای(همیشه= 4، غالباً= 3 بندرت= 2، هرگز= 1)، می باشد که دبیران ادراک خود را از وضعیت فعلی مدرسه خود بیان می کنند. فرم ترجمه شده آن، که در پایان نامه های متعددی مورد استفاده قرار گرفته، دارای 40 گویه است. ما نیز با توجه به استاندارد بودن آن، از همان مقیاس 40 گویه ای استفاده نموده ایم. مقیاس اندازه گیری این پرسشنامه نیز، فاصله ای می باشد که میزان سلامت مدرسه را در سه سطح فنی، اداری و نهادی از لحاظ هفت مولفه، اندازه گیری می کند. 11-population 12-morgan 13-cohen 14-stratiiiifed random sampling 15-organizational health inventory for secondary schools (ohi-s) 7 تجزیه و تحلیل داده ها به منظور تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از نمونه ها، باید از روش های آماری و آزمون های مناسب استفاده کرد. مناسب بودن یک روش آماری و یا یک آزمون خاص به نوع داده ها و اهداف تحقیق .( بستگی دارد(جندقی، 1383 ،ص 112 یافته های تحقیق ،0/ با سطح اطمینان 95 ،« آزمون رتبه ای فریدمن 16 » جهت الویت بندی مولفه های متغیر های تحقیق، از استفاده شده است. مقدار خی دو بدست آمده معنی دار بوده و نشان دهنده تفاوت میان میانگین متغیرها، بر حسب اولویت آن هاست. جدول شماره 1، میانگین متغیر های تحقیق و همچنین الویت مولفه های آن ها را در نمونه آماری نشان می دهد، که با توجه به آن ها، مدیران به ترتیب از مهارت انسانی، ادراکی و فنی قابل قبولی برخوردارند. همچنین مدارس متوسطه نیز، در سطح سلامت سازمانی، به ترتیب سطح اداری، فنی و نهادی خوبی قرار دارند. جدول 1. میانگین مهارت های سه گانه و سطوح سلامت سازمانی والویت آن ها میانگین رتبه بندی مقدار خی دو الویت فریدمن انحراف استاندارد میانگین - 367.06* - 0.48 مهارت ها ی مدیران 3.35 1.51 سوم 0.42 مهارت فنی 3.15 2.79 اول 0.54 مهارت انسانی 3.64 1.69 دوم 0.43 مهارت ادراکی 3.23 - 264.08* - 0.29 سلامت سازمانی 3.02 2.17 دوم 0.42 سطح فنی 3.15 2.49 اول 0.43 سطح اداری 3.17 1.35 سوم 0.25 سطح نهادی 2.76 *p<0.05 16-fridman ranked test 8 - رابطه بین مهارت های مدیران با سلامت سازمانی درمدارس متوسطه دولتی شهرستان های غربی استان تهران. با ،« ضریب همبستگی پیرسون » جهت بررسی رابطه بین مهارت مدیران با سلامت سازمانی مدارس از 0 استفاده شده است( توزیع نرمال). / 0 و فاصله اطمینان 95 / سطح خطای 05 * صورت بندی فرضیه ho: r = o h1: r ? o جدول 2. همبستگی مهارت های مدیران با سلامت سازمانی نتایج جدول شماره 2، نشان می دهد که همبستگی بین مهارت های مدیران با سلامت سازمانی مثبت و بر این اساس هر چه میزان مهارت های مدیران بالاتر برود، به همان .(r skill & health =0/ معنی دار است( 76 میزان سلامت سازمانی مدارس نیز افزایش می یابد و بالعکس. همچنین ضریب تعیین محاسبه نشان می دهد که مهارت های مدیران، 57 درصد از واریانس(تغییرات)، سلامت سازمانی ،(v=0/ شده( 57 مدارس را تبیین می کند و مابقی آن تحت تأثیر عوامل و متغیر های دیگر است. - رابطه بین مهارت فنی مدیران با سلامت سازمانی درمدارس متوسطه. جهت بررسی رابطه بین مهارت فنی مدیران با سلامت سازمانی مدارس از ضریب همبستگی پیرسون با 0 استفاده شده است. / 0 و فاصله اطمینان 95 / سطح خطای 05 ho: r = o * صورت بندی فرضیه h1: r ? o جدول 3. همبستگی مهارت فنی با سلامت سازمانی نتایج جدول شماره 3، نشان می دهد که همبستگی بین مهارت فنی مدیران با سلامت سازمانی مثبت و بر این اساس هر چه میزان مهارت فنی مدیران بالاتر باشد، به .(rtechnical & health =0/ معنی دار است( 89 همان میزان سلامت سازمانی مدارس نیز افزایش می یابد و بالعکس. همچنین ضریب تعیین محاسبه مقیاس سلامت سازمانی سطح معنی داری تعداد 380 .00 . مهارت های مدیران * 76 *p<0.05 مقیاس سلامت سازمانی سطح معنی داری تعداد 380 .00 . مهارت فنی * 89 *p<0.05 9 نشان می دهد که مهارت فنی مدیران، 79 درصد از واریانس(تغییرات)، سلامت سازمانی ،(v=0/ شده( 79 مدارس را تبیین می کند و مابقی آن تحت تأثیر عوامل و متغیر های دیگر است. - رابطه بین مهارت انسانی مدیران با سلامت سازمانی در مدارس متوسطه. جهت بررسی رابطه بین مهارت انسانی مدیران با سلامت سازمانی مدارس از ضریب همبستگی پیرسون 0 استفاده شده است. / 0 و فاصله اطمینان 95 / با سطح خطای 05 * صورت بندی فرضیه ho: r = o h1: r ? o جدول 4. همبستگی مهارت انسانی با سلامت سازمانی نتایج جدول شماره 4، نشان می دهد که همبستگی بین مهارت انسانی مدیران با سلامت سازمانی مثبت و بر این اساس هر چه میزان مهارت انسانی مدیران بالاتر باشد، به .(rhuman & health =0/ معنی دار است( 73 همان میزان سلامت سازمانی مدارس نیز افزایش می یابد و بالعکس. همچنین ضریب تعیین محاسبه نشان می دهد که مهارت انسانی مدیران، 53 درصد ازواریانس( تغییرات)، سلامت سازمانی ،(v=0/ شده( 53 مدارس را تبیین می کند و مابقی آن تحت تأثیر عوامل و متغیر های دیگر است. - رابطه بین مهارت ادراکی مدیران با سلامت سازمانی در مدارس متوسطه. جهت بررسی رابطه بین مهارت ادراکی مدیران با سلامت سازمانی مدارس از ضریب همبستگی پیرسون 0 استفاده شده است. / 0 و فاصله اطمینان 95 / با سطح خطای 05 * صورت بندی فرضیه ho: r = o h1: r ? o جدول 5 . همبستگی مهارت ادراکی با سلامت سازمانی نتایج جدول شماره 5، نشان می دهد که همبستگی بین مهارت ادراکی مدیران با سلامت سازمانی مثبت بر این اساس هر چه مدیران مدارس به سطح بالایی از .(rconceptual & health =0/ و معنی دار است( 66 مقیاس سلامت سازمانی سطح معنی داری تعداد 380 .00 . مهارت انسانی * 73 *p<0.05 مقیاس سلامت سازمانی سطح معنی داری تعداد 380 .00 . مهارت ادراکی * 66 *p<0.05 10 مهارت ادراکی مدیریت مجهز باشند به همان میزان، مدارس آن ها از سلامت سازمانی بالایی برخوردار نشان می دهد که مهارت ادراکی ،(v=0/ خواهد بود و بالعکس. همچنین ضریب تعیین محاسبه شده( 43 مدیران، 43 درصد از واریانس(تغییرات)، سلامت سازمانی مدارس را تبیین می کند و مابقی آن تحت تأثیر عوامل و متغیر های دیگر است. - تبیین سلامت سازمانی مدارس به وسیله مهارت های سه گانه مدیران. درمحاسبه ضرایب همبستگی، هر کدام از مولفه های مهارت های مدیران، بطور مجزا با سلامت سازمانی مدارس مورد بررسی قرار گرفت. اکنون کلیه مولفه ها را توأم در نظر گرفته و ارتباط آن ها را با سلامت از نوع پیش رونده استفاده ،« تحلیل رگرسیون چند گانه 17 » سازمانی مدارس بررسی می کنیم. بدین منظور از می گردد. رگرسیون چند گانه، روشی برای تحلیل مشارکت جمعی و فردی دو یا چند متغیر پیش بین در .( 1388 ،ص 12 ،« کرلینجر و پدهازر 18 ») یک متغیر ملاک است همانطور که نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشانداد؛ مهارت های فنی، انسانی و ادراکی به ترتیب دارای بیشترین همبستگی با متغیر سلامت سازمانی بودند، بنابراین به ترتیب ضریب همبستگی بالا، وارد معادله رگرسیون می شوند. نتیجه آزمون بطور خلاصه در جداول شماره 6 و 7، شامل دو خروجی می باشد. جدول 6. مدل رگرسیون جهت تعیین سهم مهارت های سه گانه مدل ها میزان همبستگی ضریب تعیین خطای معیار برآورد f درجه آزادی سطح معنی داری 1 151.8 .13 .79 . مدل 1: مهارت فنی 89 0.00 377 2 92.49 .12 .83 . مدل 2: مهارت فنی و انسانی 91 0.00 376 0 می باشد. بر این / 0 و 91 / مقدار ضریب همبستگی چندگانه برای مدل اول و دوم به ترتیب برابر 89 0است. در / اساس با ورود متغیر اول یعنی مهارت فنی، شدت رابطه آن با متغیر سلامت سازمانی برابر 89 0افزایش می یابد. / مدل دوم با ورود دو متغیر مهارت فنی و انسانی، میزان همبستگی چندگانه متغیرها به 91 برای تبیین میزان تغییرات متغیر ملاک از ضریب تعیین استفاده می شود. مقدار ضریب تعیین برای مدل اول 0 می باشد و این بدان معنی است که به ازای هر واحد تغییر در متغیر پیش بین / 0/79 و برای مدل دوم 83 17-multivariate regression analysis 18-kerlinger & pedhazur 11 0 تبیین می شود و به ازای هر واحد تغییر در متغیر / مهارت فنی، متغیر ملاک(سلامت سازمانی)، به میزان 79 0 تبیین می شود. / پیش بین مهارت های فنی و انسانی، متغیر ملاک(سلامت سازمانی)، به میزان 83 جدول 7. ضرایب رگرسیون و پیش بینی متغیرملاک مدل رگرسیون رگرسیون استاندارد نشده رگرسیون استاندارد شده سطح معنی داری t خطای b استاندارد beta مدل 1 .00 21.22 - .051 مقدار ثابت 1.09 .00 38.96 .89 .016 . مهارت فنی 62 مدل 2 .00 19.52 - .05 . مقدار ثابت 97 .00 25.44 .73 .02 . مهارت فنی 51 .00 8.17 .23 .016 . مهارت انسانی 13 مدل 3 .00 19.52 - .05 . مقدار ثابت 97 .00 8.17 .23 .02 . مهارت فنی 51 .00 6.14 .17 .016 . مهارت انسانی 13 .43 .79 مهارت ادراکی - - 0.03 معادله رگرسیون به شرح زیر می باشد : 0] = سلامت سازمانی / 0 * فنی) + 97 / 0/23 * انسانی) + ( 73 ) ] همانطور که مشاهده می شود مهارت فنی بیشترین تأثیر را بر سلامت سازمانی دارد. نتایج نشان می دهد که مدل اول(ورود مهارت فنی) و مدل دوم(ورود مهارت انسانی به همراه مهارت فنی)، معنی دار بوده و پیش بینی کننده سلامت سازمانی می باشند. اما مدل سوم (ورود مهارت ادراکی به همراه دو مهارت قبلی) پیش بینی کننده سلامت سازمانی نمی باشد(معنی دار نیست) و بنابراین مدلی مناسب، برای پیش بینی گزارش نشده است. در کل 83 درصد از spss سلامت سازمانی محسوب نمی شود و در خروجی برنامه واریانس(تغییرات)، سلامت سازمانی توسط دو مهارت فنی و انسانی پیش بینی می شود و مهارت ادراکی دخالتی در پیش بینی سلامت سازمانی ندارد. مابقی تبیین سلامت سازمانی، تحت تأثیر عوامل و متغیر های دیگر می باشد. 12 - رابطه بین مهارت های سه گانه مدیران با مولفه های سلامت سازمانی درمدارس متوسطه. جهت بررسی رابطه میان مهارت های سه گانه با مولفه های سلامت سازمانی از همبستگی کانونی، با 0 استفاده شده است. / 0 و فاصله اطمینان 95 / سطح خطای 05 جدول 8 . همبستگی مهارت های سه گانه با مولفه های سلامت سازمانی طبق جدول شماره 8 و با 95 درصد اطمینان می توان گفت که مهارت های سه گانه، با تمام مولفه های سلامت سازمانی رابطه مثبت و معنی داری دارند. - تفاوت درمهارت های مدیران مدارس متوسطه بر حسب جنسیت. جنسیت به عنوان متغیر مستقل شامل دو گروه مدیران زن و مرد می باشد. چون متغیر مورد نظر نرمال می باشد. بنابراین مناسب ترین آزمون جهت بررسی، آزمون تی مستقل می باشد. جدول 9. آزمون تی مستقل جهت بررسی تفاوت مهارت ها بر حسب جنسیت آمار لون برای بررسی همگنی واریانس ها آزمون تی مستقل برای بررسی یکسانی میانگین ها t sig. f درجه آزادی سطح معنی داری تفاوت میانگین ها خطای استاندارد برآورد تفاوت با فاصله % اطمینان 95 کمینه بیشینه مهارت های مدیران برابری واریانس ها -.04 -.23 .049 -.13 .007 378 -2.7 .02 12.05 عدم برابری واریانس ها -.04 -.23 .048 -.13 .006 369 -2.8 مهارت های مدیران همبستگی کانونی نفوذ مدیر پشتیبانی منابع ملاحظه گری ساخت دهی روحیه تأکید علمی یگانگی نهادی .19* .93* .89* .59* .71* .56* . مهارت فنی * 47 .19* .66* .57* .54* .76* .59* . مهارت انسانی * 36 .16* .59* .54* .44* .74* .47* . مهارت ادراکی * 36 *p<0.05 13 * صورت بندی فرضیه ho: ?1 =?2 h1: ?1 ??2 -2/ محاسبه شده = 7 t درجه آزادی = 378 1/96= جدول با درجه آزادی 378 t با توجه به جدول شماره 9، مشاهده می شود که قدر مطلق تی محاسبه شده در تحقیق، از تی موجود 0، فرض تحقیق / در جدول(بحرانی)، با درجه آزادی 378 بزرگتر است؛ بنابراین در سطح معنی داری 05 تأیید می شود؛ یعنی بین میزان مهارت های مدیران بر حسب جنسیت تفاوت معنی داری وجود دارد. جدول 10 . آزمون تی مستقل جهت بررسی تفاوت مهارت های سه گانه بر حسب جنسیت مهارت های مدیران t sig. f درجه آزادی سطح معنی داری تفاوت میانگین ها خطای استاندارد برآورد تفاوت با فاصله اطمینان %95 کمینه بیشینه مهارت فنی مهارت انسانی مهارت ادراکی .003 -.17 .04 -.08 .06 365 -1.8 .48 .49 -.06 -.28 .05 -.17 .002 364 -3.1 .45 .57 -.1 .05 .00 -.26 .06 365 .05 .59 .28 * صورت بندی فرضیه ho: ?1 =?2 h1: ?1 ??2 t3=0/05 ،t2= -3/1 ،t1= -1/ های محاسبه شده : 8 t df3= 365 ، df2=364، df1= درجه های آزادی : 365 1/ جدول با درجه های آزادی بالا = 96 t با توجه به جدول شماره 10 ، مشاهده می شود که تنها برای مهارت انسانی، قدر مطلق تی محاسبه شده ،0/ در تحقیق از تی موجود در جدول با درجه آزادی 364 بزرگتر است؛ بنابراین در سطح معنی داری 05 فرضیه مربوط به مهارت انسانی تأیید می شود؛ یعنی فقط بین میزان مهارت انسانی دو گروه مدیران زن و مرد تفاوت معنی داری وجود دارد. 14 - تفاوت در سطح سلامت مدارس متوسطه بر حسب جنسیت. در اینجا نیز، مناسب ترین آزمون جهت بررسی، آزمون تی مستقل می باشد. جدول 11 . آزمون تی مستقل جهت بررسی تفاوت سلامت سازمانی بر حسب جنسیت آمار لون برای بررسی همگنی واریانس ها آزمون تی مستقل برای بررسی یکسانی میانگین ها t sig. f درجه آزادی سطح معنی داری تفاوت میانگین ها خطای استاندارد برآورد تفاوت با فاصله % اطمینان 95 کمینه بیشینه سلامت سازمانی برابری واریانس ها .04 .16 .03 .99 .001 378 3.23 .002 12.32 عدم برابری واریانس ها . 39 .16 .3 .99 .001 359 3.24 * صورت بندی فرضیه ho: ?1=?2 h1: ?1??2 3/ محاسبه شده= 23 t درجه آزادی= 378 1/96= جدول با درجه آزادی 378 t با توجه به جدول شماره 11 ، مشاهده می شود که قدر مطلق تی محاسبه شده در تحقیق از تی موجود 0، بین سلامت سازمانی / در جدول با درجه آزادی 378 بزرگتر است؛ بنابراین در سطح معنی داری 05 مدارس بر حسب جنسیت تفاوت معنی داری وجود دارد. 15 جدول 12 . آزمون تی مستقل جهت بررسی تفاوت سطوح سلامت سازمانی بر حسب جنسیت سلامت سازمانی t sig. f درج ه آزاد ی سطح معنی داری تفاوت میانگین ها خطای استاندارد برآورد تفاوت با فاصله اطمینان %95 کمینه بیشینه سطح فنی سطح اداری سطح نهادی .003 -.17 .04 .08 .001 378 4.87 . 41 12.49 .001 -.26 .06 -.13 .05 378 -1.95 .043 7.28 -.01 -.1 .03 .09 .001 378 3.23 . 28 12. 32 ho: ?1=? * صورت بندی فرضیه 2 h1: ?1??2 t3=-1/95 ،t2= 4/87 ،t1= 3/ های محاسبه شده : 23 t df= درجه های آزادی: 378 1/ جدول با درجه آزادی بالا= 96 t با توجه به جدول شماره 12 ، مشاهده می شود که تنها برای سطح اداری، قدر مطلق تی محاسبه شده در 0، فرضیه / تحقیق از تی موجود در جدول با درجه آزادی 378 کمتر است؛ بنابراین در سطح معنی داری 05 مربوط به سطح اداری تأیید نمی شود؛ یعنی بین میزان سلامت سازمانی مدارس دخترانه و پسرانه در سطح اداری تفاوت معنی داری وجود ندارد. در سطح فنی و نهادی تفاوت معنی داری در سلامت سازمانی مدارس دخترانه و پسرانه وجود دارد. 16 بحث و نتیجه گیری همانطور که نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل های آماری نشان می دهد، مهارت های مدیران با سلامت سازمانی مدارس همبستگی مثبت و معنی داری دارد؛ به این مفهوم که تغییرات در میزان مهارت های مدیران باعث ایجاد نوسان در سلامت سازمانی مدارس خواهد شد. تأیید این فرضیه بدان معنی است که هر چه مدیران از مهارت های بیشتری برخوردار باشند، مدارس هم سالم ترخواهند بود. نتیجه تحقیق به معنی این نیست که مهارت های مدیران، تنها عامل تأثیرگذار بر سلامت سازمانی مدارس است؛ بلکه یکی از مهم ترین عوامل موثر در ایجاد سلامت سازمانی مدارس می باشد. بنابراین با آموزش و تقویت مهارت ها در مدیران، می توان شاهد مدارس سالم تری بود. همچنین بین مهارت های سه گانه مدیران با سلامت سازمانی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. قوی ترین همبستگی مربوط به مهارت فنی و ضعیف ترین همبستگی مربوط به مهارت ادراکی است. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چند گانه نشان می دهد که رگرسیون متغیر سلامت سازمانی از روی متغیر های پیش بین مهارت فنی و انسانی از لحاظ آماری معنی دار است و مهارت ادراکی دخالتی در پیش بینی سلامت سازمانی ندارد. در تبیین این فرضیه باید به این نکته اشاره کرد که داشتن مهارت فنی و ارائه تدریجی آن به سازمان(مدرسه)، و داشتن مهارت انسانی که لازمه همه وظایف و سطوح مدیریت است، به سالم ترشدن مدارس کمک زیادی می کند. در مورد بی تأثیری مهارت ادراکی در تبیین سلامت سازمانی باید گفت که نیاز مدیران اجرایی به این مهارت کمتر از مدیران سطوح عالی است و داشتن این مهارت بیشتر در حل مسائل خارج از مدرسه کاربرد دارد. نتایج تحقیق نشان می دهد که مهارت های سه گانه، با مولفه های سلامت سازمانی نیز، رابطه مثبت و معنی داری دارند. بالاترین همبستگی مهارت فنی با مولفه تأکیدعلمی و پایین ترین آن با مولفه یگانگی نهادی، بالاترین همبستگی مهارت انسانی با مولفه ملاحظه گری و پایین ترین آن با مولفه یگانگی نهادی و بالاترین همبستگی مهارت ادراکی با مولفه ملاحظه گری و پایین ترین آن با مولفه یگانگی نهادی، می باشد. همانطورکه دیده می شود از نظر دبیران، مهارت های سه گانه پایین ترین همبستگی را با مولفه یگانگی نهادی دارند، چرا که داشتن مهارت های سه گانه مدیر، درکنترل اموری که از خارج، به مدرسه تحمیل می شود تأثیرکمتری دارد و داشتن مهارت های سه گانه بیشتر در سالم ماندن مولفه هایی می تواند موثر باشد که مربوط به امور داخلی مدرسه باشد. نتایج این تحقیق همچنین نشان می دهد که بین میزان مهارت های مدیران بر حسب جنسیت تفاوت معنی داری وجود دارد. براین اساس از نظر دبیران، مدیران مدارس دخترانه و پسرانه در برخورداری از کل مهارت های مدیریتی با هم متفاوت هستند. بر این اساس نمره میانگین مهارت های مدیران زن، بیشتراز نمره میانگین مدیران مرد است. ضمناً باتوجه به نتایج، مشاهده می شود که تنها برای مهارت انسانی، بین 17 دو گروه مدیران زن و مرد تفاوت معنی داری وجود دارد. در مورد مهارت های فنی و ادراکی بین این دو گروه تفاوتی مشاهده نشد و دبیران اذعان داشتند که مدیران مدارس دخترانه و پسرانه به یک میزان از مهارت های فنی و ادراکی برخوردارند. در تبیین این نتیجه که بین میزان مهارت انسانی مدیران زن و مرد تفاوت معنی داری وجود دارد باید گفت که احتمالاً این تفاوت به اختلاف در احساسات و شخصیت زنان و مردان، بر می گردد. یعنی؛ زنان به علت شخصیتی که دارند، توان برقراری ارتباطشان با دیگران بیشتر از مردان است؛ به سخنان دیگران بیشتر گوش می دهند؛ نیاز ها و استعداد های دیگران را بهتر از مردان درک می کنند و دیگران را بیشتر از مردان دوست دارند که همه این موارد از مولفه های مهارت انسانی است. همچنین آندرسون( 1991 )، بیان می کند که تحقیق ها برای شناخت تفاوت ها ی جنسی در زمینه سبک های ارتباطی مدیران بسیار عمومیت یافته است. وی در تحقیق های خود به این نتیجه دست یافت که سبک ارتباطی زنان پاسخگوی نیاز هایی هستند که ارتباط استبداد رو به پایین کمتر، انگیزه های غیر اجباری و مهارت های ترغیبی بازخورد انسانی و استراتژی های کاهش تهدید را داراست(هوی و میسکل، 1387 ،ص 480 ). این گفته می تواند دلیلی بر زیادتر بودن مهارت انسانی مدیران مدارس دخترانه در این تحقیق باشد. همچنین نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها، نشان می دهد که بین سلامت سازمانی مدارس بر حسب جنسیت تفاوت معنی داری وجود دارد. بر این اساس نمره میانگین سلامت سازمانی مدارس دخترانه بیشتر از مدارس پسرانه است. از دلایل مهم تأیید این فرضیه این است که بطور کلی روحیه زنان با فرهنگ مدرسه داری و آداب تعلیم و تربیت در مقایسه با مردان بیشتر سازگار است. شاید همین امر منجر به اعتماد و تلاش بیشتر آن ها به فعالیت در مدرسه منجر می شود تا مدارس دخترانه از سلامت بیشتری برخوردار شوند. مواردی همچون ارتباطات و تعامل قوی تر در دبیران و عوامل اداری مدارس دخترانه نسبت به مدارس پسرانه، علاقه بیشتر و رضایت مندی زنان به حرفه خود در مقایسه با مردان، عهده داری .( مردان در تأمین مخارج زندگی، از دلایلی دیگر است که موجب تأیید فرضیه، شده است(سلیمانی 1387 ضمناً نتایج نشان می دهد که تنها برای سطح اداری، بین میزان سلامت سازمانی مدارس پسرانه و دخترانه، تفاوت معنی داری وجود ندارد. 18 پیشنهادها در این بخش با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، پاره ای از پیشنهادها جهت بهبود مهارت های مدیران و وضعیت سلامت مدارس جهت استفاده مدیران و مسئولان آموزش و پرورش مطرح می گردد. -1 مدیران مدارس، حمایت و پشتیبانی خود را از گروه دبیران بطورآشکار نشان دهند. -2 مدیران مدارس، با تقویت مهارت های سه گانه، با استفاده از مشارکت دادن اعضای مدرسه در تصمیم گیری و حل تعارضات، ایجاد نظام پیشنهادها، شایسته سالاری، ایجاد روحیه خلاقیت و نوآوری، روزآمدی و استفاده از صاحبنظران، باعث ایجاد جو باز و سالم شوند تا بتوانند سلامت سازمانی مدرسه را تضمین کنند. -3 مدیران مدارس، علاوه بر توانایی نفوذ بر افراد مافوق، بر اقدامات و تصمیمات روسای خود تأثیر بگذارند؛ چون مدارس سالم، خواهان مدیرانی با نفوذ هستند. -4 مدیران مدارس، جهت آگاهی از سلامت سازمانی مدارس خود و روابط آن با متغیرهای مربوط به اثر بخشی، با استفاده از ابزار سنجش سلامت سازمانی و ابزار مربوط به هریک از متغیرهای اثربخشی تحقیق کنند و اقدامات لازم را در جهت بهبود اثربخشی مدرسه انجام دهند. -5 مسئولان، از ضعف و قدرت مدیران در اجزاء و عناصر مهارت های سه گانه به منظور برنامه ریزی جهت آموزش و ارتقای دانش تخصصی و حرفه ای یا راهکارهای دیگر، شناخت و آگاهی حاصل کنند. -6 مسئولان، با استفاده از اساتید دانشگاه و صاحبنظران، کلاس های آموزش ضمن خدمت برای آموزش مهارت های مدیریتی و راه های تقویت آن، به مدیران تدارک دهند. -7 مسئولان، برای انتخاب مدیران مدارس، به جذب و استخدام و آموزش مدیرانی که دارای مهارت های مدیریتی هستند و قادرند انرژی دبیران و سایر منابع را برای ایجاد مدارس سالم بسیج کنند، اقدام کنند. -8 در انتصاب مدیران مدارس به وسیله مسئولان، به میزان مهارت فنی و انسانی آن ها بیشتر توجه شود که در سلامت سازمانی مدارس موثرترند. -9 بودجه مدارس، جهت استفاده بهینه از فناوری در راستای ارتقای مهارت فنی، توسط مسئولان افزایش یابد. -10 نیازسنجی نیازهای مهارتی مدیران یک ضرورت است که لازم است مسئولان، با طراحی فرم های استاندارد شده از طریق فرایند ارزیابی مستمر، کنترل و بررسی کنند تا شدت و ضعف مهارت های موجود مدیران مشخص شده و بر اساس میزان برخورداری از مهارت ها، مورد تشویق قرار گیرند تا آن ها را وادار به کسب مهارت های بیشتر کند. 19 منابع -1 اصولی یامچی، زین العابدین( 1388 ). بررسی رابطه سبک رهبری مدیر با سلامت سازمانی در 1387 . پایان نامه کارشناسی - مدارس راهنمایی پسرانه دولتی ناحیه 2 شهر قم در سال تحصیلی 88 ارشد، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی. 2 - آقائی، کمال( 1381 ). بررسی رابطه سلامت سازمانی با وظایف شش گانه مدیران آموزشی مدارس متوسطه شهرستان مهاباد. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی. -3 بیک زاد، جعفر و سرمست، بهرام( 1388 ). بررسی رابطه سلامت سازمانی مدارس با عملکرد مدیران . مدارس مقاطع سه گانه شهرستان مراغه. فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی، شماره 2 -4 تقی پورنسب، اصغر( 1385 ). بررسی رابطه سبک مدیریت با سلامت سازمانی در دبیرستان های شهر رباط کریم. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی. . -5 جندقی، غلامرضا( 1383 ). کدام آزمون آماری را انتخاب کنیم ؟ فصلنامه فرهنگ مدیریت، شماره 6 -6 دست رس، قاسم( 1390 ). بررسی رابطه هوش هیجانی مدیران با سلامت سازمانی مدارس شهر 1388 . پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت دبیرشهید رجایی. - مشهد در سال تحصیلی 89 -7 دلاور، علی( 1389 ). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران : انتشارات رشد. -8 سلیمانی، نادر( 1387 ). بررسی سلامت سازمانی مدارس شهرستان های استان تهران بر اساس الگوی . هوی و فیلدمن. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، شماره 4 -9 کرلینجر و پدهازر. رگرسیون چند متغیری در پژوهش رفتاری. مترجم : سرایی، حسن( 1388 )چاپ سوم، انتشارات سمت. -10 محمدی، بهرام( 1387 ). بررسی رابطه زندگی کاری و سلامت سازمانی در مدارس دوره متوسطه استان کردستان از دیدگاه دبیران . پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت دبیرشهید رجایی. -11 میر کمالی، سید محمد( 1389 ). رهبری و مدیریت آموزشی. چاپ هجدهم، تهران : انتشارات یسطرون. -12 نادری، عزت الله( 1375 ). روش های تحقیق در علوم انسانی. چاپ دهم، انتشارات بدر. -13 نوربخش دهکردی، خدیجه( 1383 ). بررسی مهارت های موجود مدیران مدارس متوسطه دخترانه شهر اصفهان و مقایسه آن با مهارت های مورد نیاز. پایان نامه کار شناسی ارشد، دانشگاه تهران. -14 هوی، وین و میسکل، سیسیل. مدیریت آموزشی تئوری، تحقیق و عمل. مترجم: عباس زاده، میر محمد( 1387 ). چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه ارومیه. 20 15- cohen،lmanion،&morrison(2001). researc methods in education .routledgef almer. 16- lyden.j.& klingle.w.e(2000). supervising organizational health and student. 17 -hoy , w.k and feldman , j(1987) . organizational health . the coneept and its measvre .journal of researeh and develoment in education. 18- patel. m.k(1996) "a study of organizational health and organizational commitment among industrial employees" saurashtra university,rajkot, jiaap,1998.jan. 21 abstract the current paper aims was to investigate the relation between management skills with organizational health in public secondary schools in western city of tehran province. research method is descriptive and correlative typically. research population of this research included teachers in secondary schools and is 3652 which from 380 selected base on stratification sampling method. data was collected through two questionnaires included management skills and organizational health scales which validity and reliability of those was fitness. in order to analyzing the data, descriptive and inferential statistics was used and results are as follows: - managers of secondary schools have good managerial skills and good organizational health are also high school level. - the relation between management skills and organizational health was positive and significant statistically in which technical skill has a strong relation with organizational health (r=0.89) and conceptual skill has a fewer relation to the organizational health (r=0.66). - the technical skill is a main and strong predictor of organizational health. - that managerial skills of female managers and organizational health of them is greater than male managers and their schools. so, based on managerial skills, there is significant different between males and females and there is significant different in the organizational health of their schools. key words management skills, technical skill, human skill, conceptual skill, organizational health, secondary schools.