مقدمه و هدف: شاخصهای رادیومورفومتریک پانورامیک با دانسیته معدنی استخوان ارتباط دارند، و این شاخص ها می توانند بعنوان نشانگری برای استئوپروز، بخصوص در زنان یائسه بکار روند. بعلاوه آنالیز ساختار استخوان ترابکولار بر پایه ریاضیات فرکتالی، می تواند به کمّی کردن پیچیدگی ساختاری ترابکولار کمک نماید. لذا هدف از این مطالعه، ارزیابی ارتباط شاخص های رادیومورفومتریک استخوان مندیبل با آنالیز فرکتال در رادیوگرافی های پانورامیک دیجیتال، و تعیین اثر متغیرهای سن، جنس، تعداد سالهای گذشته از منوپوز بر این پارامترها بود. مواد و روش کار: در این مطالعه مقطعی رادیوگرافیهای پانورامیک دیجیتال 220 فرد سالم با میانگین سنی و انحراف معیار 29/12 ± 83/36 ارزیابی شدند. طبقه بندی mandibular cortical index (mci) به سه گروه c1، c2 و c3، و مقادیر mental index (mi) و panoramic mandibular index (pmi) در هر سمت مندیبل تعیین و میانگین آنها ثبت شد. fractal dimension (fd) وlacunarity با روش box-counting در آپیکال مولراول و پرمولردوم در دو سمت مندیبل و با استفاده از نرم افزار imagej 1.45s محاسبه شدند. آنالیزهای آماری توسط آزمون های من-ویتنی، ویلکاکسون، و ضریب همبستگی اسپیرمن برای تجزیه و تحلیل داده ها انجام گردید. نتایج: اختلاف آماری معنی داری بین زنان و مردان از لحاظ میانگینfd (80/0=p) و میانگین lacunarity (63/0=p) یافت نشد. میانگینfd و lacunarity بین زیرگروه هایc1 و c2 دارای اختلاف آماری معنی دار بود (000/0>p). همبستگی معنادار ولی ضعیفی بین مقادیر شاخصpmi با میانگینfd (000/0> pو 37/0=r) و میانگینlacunarity (000/0>p و24/0- =r) مشاهده گردید. همبستگی منفی قوی بین تعداد سالهای گذشته از منوپوز با fd وجود داشت (000/0>p و84/0- =r). نتیجه گیری: مقادیر fdو lacunarity در زیرگروه های c1 وc2 اختلاف معنی داری داشتند. همچنین شاخصهای آنالیز فرکتال قادرند تغییرات وابسته به سن و وابسته به منوپوز را، بطور کمّی در ساختار ترابکولی مندیبل نشان دهند.

چکیده مقدمه و هدف اسکواموس سل کارسینوما شایعترین بدخیمی حفره دهان است. scc توموری با منشا اپیتلیوم سنگفرشی است که مهاجم بوده و ازطریق غشا پایه و ماتریکس خارج سلولی پخش می شود. ماتریکس متالوپروتئیناز29یک آنزیم حل کننده کلاژن و ژلاتین است که در تهاجم سلول های تومورال به بافت همبندی و نفوذ عمیق تر آنها دخالت دارد.e- cadherin یک مولکول چسبنده غشایی وابسته به یون کلسیم و مسئول اتصال سلول به سلول در بافتهای اپی تلیالی است و اثر تنظیمی منفی آن سبب کاهش توانایی اتصال سلولها به یکدیگر شده و تهاجم آنها را به بافتهای مجاور و زیرین ممکن می سازد.لبه ی جراحی، به عنوان لبه ی تومور، لبه ی آزاد و یا لبه ی بافت طبیعی شناخته می شود، و معمولا به بافت طبیعییا لبه ی قابل مشاهده بعد یا در حین جراحی تومور اشاره دارد و فاقد هرگونه دیسپلازی ،کارسینوم درجا و مهاجم می باشد.در کارسینوم سلول سنگفرشی لبه ی جراحی میتواند از 4 تا 10 میلی متر فاصله از تومور اولیه ، بسته به قطر تومور و درجه تمایز متغیر باشد. با وجود منفی بودن لبه ی جراحی در ارزیابی های متداول تقریبا 40% افراد مبتلا با شکست در درمان مواجه می شوند. عود موضعی و متاستاز به گره های لنفاوی گردن شایعترین علت شکست درمان می باشد. هدف از این مطالعه بررسی و مقایسه بروز نشانگرهای فوق در ضایعات scc و لبه جراحی آنها میباشد تا شاید بتوان از آنها برای تعیین دقیق تر میزان برداشت بافتهای اطراف تومور و در نتیجه پیش آگهی دقیق تر بهره جست. مواد وروش ها در این مطالعه گذشته نگر، ظهور نشانگرهای e-cadherin وmmp-9 در 58 مورد بلوک پارافینی مربوط به کارسینوم سلول سنگفرشی دهان و حاشیه های سالم بدست آمده از جراحی کامل آنها و 15مورد مخاط نرمال دهان که از حاشیه های سالم ضایعات خوش خیم غیر آماسی بدست آمده بود از بیوپسی کامل آنهارا توسط تکنیک ایمنوهیستوشیمی ارزیابی کردیم.آزمونهای آماری مورد استفاده عبارت بود از: آزمون دقیق fisher، mann-whitney،kruskal-wallis ، chi_ square و ضریب همبستگی اسپیرمن. یافته ها اختلاف آماری معناداری در گریدهایii و iii بین میزان ظهور e-cadherinبر حسب irs در scc و لبه ی جراحی ضایعات وجود داشت .(به ترتیب 0/02,p=0/01p= ). اختلاف آماری معناداری بین گرید و موقعیت بروز e-cadherin در لبه ی جراحی وجود داشت.( 0/01 (p= .از لحاظ سلولاریتی بین ظهور e-cadherin و گریدضایعه در تومور ولبه ی جراحی اختلاف معناداری وجود داشت.(0/001p=در تومور و0/003p=در لبه ی جراحی). اختلاف آماری معناداری در تومور و لبه ی جراحی از لحاظirs)immuno reactivity score ( ،محل بروزو سلولاریتی e-cadherinدر دو stage وجود داشت. (0/000 p<). اختلاف آماری معناداری از لحاظ درجه ی سلولاریتیmmp-9بین تومور و لبه ی جراحی در دو stage وجود داشت. (0/001p=). بین میانگین رتبه های سلولاریتی mmp-9 تومور در سه گریدscc اختلاف معناداری وجود داشت.( 0/04 p=). بین دو گروه نرمال و تومورال اختلاف معناداری در میانگین رتبه ها در هر یک از متغیرهای ذکر شده مشاهده شد. (0/000 p<). بین دو مارکر فوق همسویی و ارتباط معناداری وجود نداشت. شدت رنگ پذیری mmp-9 با گرید و stage ضایعه مرتبط نبود. تظاهر mmp-9 و e-cadherin با شاخص های سن و جنس دارای ارتباط معنادار نبود.( 0/05 p>). نتیجه گیری : لبه ی جراحی scc دهان که از دید جراح و پاتولوژیست سالم به نظر میرسد با حاشیه ی بیولوژیک تفاوت دارد.کاهش ظهور e-cadherin و افزایش ظهورmmp9 در scc لبه های جراحی باتهاجم و پیشرفت بیشتر ضایعه ارتباط دارند و این شاخص ها احتمالا با پیش آگهی ضعیف تر بیماری همراه هستند. e-cadherin جهت تعیین دقیق لبه ی جراحی و بررسی شاخص های کلینیکوپاتولوژیک تومور مارکر قابل اعتمادتری نسبت به mmp-9میباشد. کلید واژه ها: e-cadherin، ماتریکس متالوپروتئیناز-9 (mmp-9)، کارسینوم سلول سنگفرشی ،لبه ی جراحی، سرطان دهان ،ایمونوهیستوشیمی.

مقدمه: تعیین دقیق موقعیت کانال آلوئولار تحتانی(iac) از اهمیت ویژه ای در درمان های دندانپزشکی از جمله ایمپلنت گذاری و جراحی های ارتوگناتیک برخوردار است. مورفولوژی کانال در نژادهای مختلف واشکال مختلف فکی متغیر است و این تنوعات در بسیاری از موارد باعث بروز مشکلاتی بعد از درمان های دندانپزشکی می شود. این مشکل می تواند با شناخت دندانپزشکان از تنوع آناتومیکی کانال و تخمین موقعیت، شکل و مورفولوژی آن حتی قبل از تصویربرداری به حداقل برسد. لذا بر آن شدیم تا با استفاده از cone beam computed tomography(cbct) به بررسی ارتباط مورفولوژی کانال با برخی از شاخص های مورفومتریک مندیبل بپردازیم. روش کار:در این مطالعه مقطعی و in vitro تعداد 36 عدد مندیبل خشک بالغ انسانی بدون هرگونه آنومالی و یا نقص استخوانی مورد مطالعه قرار گرفتند. از کل استخوان مندیبل تمام نمونه ها تصویربرداری cbct توسط دستگاه planmeca مدل promax به عمل آمد. در نمای ساژیتال، ابعاد راموس بدین صورت اندازه گیری شد که خطوطی مماس بر بردر خلفی راموس(خطb) و بردر تحتانی مندیبل (خط d) رسم شد. فاصله مرکز فورامن مندیبل (mf) تا تحتانی ترین نقطه سیگموئید ناچ (نقطه c)و فرورفته ترین نقطه بردر قدامی راموس(نقطه a) و تا بردر خلفی راموس (نقطه b) و بردر تحتانی مندیبل (نقطه d) اندازه گیری شد. خطوطی از a به b و از c به d رسم شد. زاویه بین خطوط bوd به عنوان زاویه گونیال اندازه گیری شد. فاصله مرکز کانال تا بردرهای باکالی، لینگوالی و تحتانی بدنه مندیبل و همچنین ضخامت بدنه مندیبل در برش های مختلف کرونال محاسبه گردید. مسیر iac در نمای ساژیتال به سه گروه a،bوc و در نمای آگزیال به دو گروه a1وa2 تقسیم شد. نوع a گروهی است که کانال مسیر مستقیم دارد و در یک سطح با فورامن منتال(mf) قرار می گیرد. در گروه b مسیر کانال به صورت یک منحنی است و در گروه c کانال به صورت یک منحنی جلوآمده و با یک صعود تند به mf می رسد. در نمای آگزیال در گروه a1 مسیر کانال با mf یک زاویه بسته (90 ?) و در گروه a2 کانال با یک زاویه باز(90 <) با mf می سازد. همچنین موقعیت مکانی mf، طول کانال منتال و نیز زاویه کانال با افق سنجیده شد. یافته ها: مشخص شد که در 84% از موارد mf در محل تلاقی خطوط abوcd قرار دارد. همچنین مشخص شد که در 62% موارد mf در 9/1 میانی پهنای راموس و در 63% در 9/1 میانی ارتفاع راموس واقع شده است. میانگین زاویه گونیال در سمت راست 8/121 و در سمت چپ 8/123 بود. از لحاظ آماری همبستگی معنی-داری بین زوایای گونیال دو طرف وجود داشت(9/0=r) همچنین بین زاویه گونیال با فاصله mf تا بردرتحتانی و بردر خلفی همبستگی معناداری وجود داشت(p-value <05/0) . نتایج نشان داد که هر چه زاویه گونیال افزایش می یابد، mf به سمت عقب و پایین جابه-جا می شود. شایع ترین شکل مسیرکانال در نمای ساژیتال، نوعb (8/53%) و درمراتب بعدی نوع c(2/26%) و نوع a(20%) بود. بین زوایای گونیال و نوع مسیر کانال در نمای ساژیتال ارتباط معنی داری بدست آمد بدین صورت که در زوایه گونیال باز(125 <) نوع a ودر زاویه بسته (125 ?) نوع b شایع تر بود.(04/0=p ) در بررسی شکل مسیر iac در نمای آگزیال نوع a1(43/73%) شایع تر از نوع a2(56/26%) بود. کانال در ناحیه مولرها کمترین قطر و در ناحیه راموس بیشترین قطر را داشت. همچنین فاصله کانال تا بردر تحتانی در ناحیه پرمولر دوم و مولراول کمترین میزان است(cm1). شایع ترین مکان فورامن منتال زیر اپکس پرمولر دوم بدست آمد. نتیجه گیری: روش استفاده شده در این مطالعه می تواند با دقت بالایی محل mf را تخمین بزند. زاویه گونیال با محلmf، ارتفاع راموس و نیز شکل مسیر iac در نمای ساژیتال رابطه دارد. iac در سمت لینگوال راموس و تنه مندیبل قرار دارد. در نزدیکی mf با یک تغییر مسیر ناگهانی به سمت باکال رفته و از mf خارج می شود.

مقدمه و هدف: ارزیابی وضعیت بلوغ و جهش رشدی بلوغ در بیماران ارتودنتیک، اثر قابل ملاحظه ای در تشخیص، انتخاب روش درمان و نتایج درمان های ارتودنتیک دارد. به طور معمول، از رادیوگرافی دست-مچ به منظور ارزیابی تکامل اسکلتی استفاده می شود. برخی مطالعات نشان دادند که ارتباطی میان تکامل استخوانی و مراحل مختلف کلسیفیکاسیون دندانی وجود دارد؛ بنابراین، در صورت وجود این ارتباط، می توان از مراحل کلسیفیکاسیون دندانی به عنوان ابزار اول تشخیصی استفاده نمود. این مطالعه با هدف بررسی ارتباط میان مراحل تکاملی دندانی و مراحل بلوغ اسکلتی انجام شد. مواد و روش ها: در این مطالعه پایلوت، در مجموع 26 بیمار (13 پسر و 13 دختر) در محدوده سنی 15-10 سال که جهت درمان-های اسکلتال ارتدنسی کلاس ?? (mandibular deficiency)به دانشکده دندان پزشکی مشهد مراجعه نموه بودند، مورد ارزیابی قرار گرفتند. ارزیابی بلوغ اسکلتال با رادیوگرافی مچ-دست و با استفاده از روش fishman صورت پذیرفت. همچنین، برای مشخص کردن مراحل کلسیفیکاسیون دندان ها با استفاده از رادیوگرافی پانورامیک، از روش پیشنهادی demirjian استفاده شد. یافته ها: میانگین سنی در پسران برابر 07/1±06/11 سال و در دختران برابر 13/1±62/10 سال بود (p=0.325). تنها چهار بیمار که شامل یک پسر و 3 دختر بودند در مرحله capping اپی فیز فالنکس میانی انگشت سوم قرار داشتند. ضرایب همبستگی بین smi و کانین چپ و راست تنها در پسران معنی دار بود (به ترتیب r=0.561، p=0.04 و r=0.569، p=0.04). همچنین ضرایب همبستگی اسپیرمن بین smi و مراحل تکاملی پرمولرهای راست و چپ فک پایین، در کل نمونه ها و در دو جنس به تفکیک معنی دار نبود. نتیجه گیری: ضرایب همبستگی بین smi و کانین چپ و راست در پسران معنی دار بود که در مطالعات بعدی می توان از این شاخص ها استفاده نمود. نتایج این مطالعه بیان کننده الگوی رشد متفاوت در دو جنس پسر و دختر می باشد. واژگان کلیدی: بلوغ اسکلتال، رادیوگرافی دست-مچ، رادیوگرافی پانورامیک

چکیده مقدمه:استئوآرتریت یکی از دلایل شایع اختلالات مفصل تمپورومندیبولار tmd)) است. تشخیص زودهنگام استئوآرتریت اهمیت زیادی دارد. آنالیز فرکتال روشی جهت ارزیابی ریزساختار استخوانی است. هدف این مطالعه، بررسی رابط? بین آنالیز فرکتال و شرایط rdc/tmd سر کندیل می باشد. مواد و روش کار: در این مطالعه 19بیمار خانم درمحدوده ی سنی 40-20 سال مبتلا به osteoarthritis مفصل تمپورومندیبولار و 20 خانم سالم (گروه کنترل) انتخاب شدند. سپس تصاویر cbct از بیماران تهیه شد و آنالیز فرکتال با استفاده از نرم افزار imagej"" انجام شد تا عدد فرکتال (fd) و لاکوناریتی (l) قسمت مرکزی سر کندیل بدست آید. در مرحله بعدی میزان تراکم استخوانی با روش dexa سنجیده شد تا میزان تراکم (bmd) و t-score برای لگن و مهره ها بدست آید. داده ها در نرم افزار pasw statistics 18"" و با استفاده از آزمون های anova ، نظیر کای دو و t مستقل و t زوجی (سطح معنی داری 05/0) آنالیز شدند. نتایج: 39 خانم 40-20 ساله بدون بیماری سیستمیک خاص با میانگین سنی 20/6 ± 66/32 سال در دو گروه نرمال (بدون علایم tmd) و گروه استئوآرتریت شرکت کردند. تفاوت معناداری بین دو گروه نرمال و استئوآرتریت از لحاظ میانگین سنی وجود نداشت (p-value = 0.63). همچنین تفاوت معناداری میان bmd و t-score بدست آمده بین دو گروه مشاهده نشد (p-value > 0.05). از طرف دیگر میزان fd و l نیز در دو گروه دارای تفاوت معناداری با یگدیگر نبود (p-value > 0.05). در بررسی همبستگی میان شاخص های بررسی شده همبستگی معناداری میان l در کندیل دو سمت (p-value = 0.003) و نیز bmd مهره ها و لگن مشاهده شد (p-value = 0.01). نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه کنونی ارتباط معناداری میان آنالیز فرکتال کندیل در تصاویر cbct و شاخص های تراکم استخوان در خانم های مبتلا به استئوآرتریت در مقایسه با خانم های نرمال از نظر tmj مشاهده نشد.

اغلب آنومالی های دندانی در معاینات و رادیوگرافی های بیماران قابل مشاهده و بررسی هستند. لذا آگاهی از میزان شیوع این آنومالی ها از اهمیت خاصی در هنگام طرح ریزی درمان های دندانپزشکی برخوردار می باشد. هدف این مطالعه بررسی شیوع ناهنجاریهای تکاملی غیر ساختاری دندانی درمراجعین بخش رادیولوژی دانشکده دندانپزشکی مشهدمی باشد.