رویا جمالی امیر حسین چیت سازیان
چکیده رساله حاضر به بررسی و معرفی ارزش ها و اصول زیبایی شناسی اسلامی و تطبیق این اصول با نگاره های سفالینه های مینایی یا هفت رنگ دوره ای از تاریخ هنر ایران اسلامی که با حکومت ترکان سلجوقی (سلجوقیان و خوارزمشاهیان) در ایران مقارن است، می پردازد و در این گستره با توجه به اینکه دستیابی به مبانی فکری و فلسفی و فهمی معتبر و قابل قبول از ماهیت هنر اسلامی یکی از مباحث مهم در حوزه مطالعات هنر اسلامی می باشد، ضمن معرفی رویکردها و تبیین های مختلف در این زمینه و اشاره به وجود مشکلاتی که در باب فلسفه هنر و زیبایی شناسی هنر اسلامی وجود دارد، با انتخاب یک رویکرد عرفانی و فلسفی- حکمی به تعریف و بررسی ذات و منشا هنر اسلامی و مقوله زیبایی و شناخت اصول و مبانی زیبایی شناسی اسلامی و بیان نظرات عرفا و حکمای اهل عرفان در این دیدگاه پرداخته ایم. و در ادامه نیز حکمت نقش و رنگ در جهان بینی عرفانی بیان گردیده است. در این راستا با اشاره به مبحث مهم تجویز یا تحریم شمایل نگاری در اسلام و علل برخورد تجریدی و انتزاعی با نقوش در آثار و نگاره ها اعم از نقوش انسانی، حیوانی و گیاهی و... به تحلیل حکمت نقش از این دیدگاه و معرفی عالم خیال و خصوصیات آن پرداخته ایم. همچنین شناخت حکمت رنگ و نور به عنوان دو مفهوم جدایی ناپذیر در اندیشه ایرانی و اهمیت رنگ ها بخصوص اصل هفت رنگ با دیدگاه شهود و اشراق در ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه نیز ضمن معرفی ویژگیهای تاریخی، اجتماعی و هنری این دوره به عنوان یکی از دوره های بسیار مهم هنری از دوره اسلامی که بستر و زمینه ساز رشد ادبیات و هنر می باشد، آثار مینایی و نگاره های آن هم از نظر شناخت عناصر تشکیل دهنده و ویژگی های زیبا شناختی و هم به لحاظ موضوعی و محتوایی، معرفی و اصول زیبایی شناسی نقش و رنگ و ترکیب بندی تصاویر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است، تا ضمن تطبیق این اصول با نمونه آثار موجود در رویکرد عرفانی مراتب و موضوع تحقیق در معرض سنجش و داوری قرار گیرد. واژگان کلیدی: هنر اسلامی، اصول زیبایی شناسی، حکمت رنگ، حقیقت نقش، آثار مینایی یا هفت رنگ
