نام پژوهشگر: محمد تفی سبحانی نیا
محمد رضا آرمیون محمد علی مهدوی راد
بررسی تاریخی جریان حدیثپژوهی، ادعای اخباریان مبنی بر جدید و قدیم داشتن این تفکر را تأیید میکند و اخباریگری به عنوان منش واحدی در بین بزرگان این دو گروه شناخته میشود. انگیزهی اصلی این جریان، بازسازی جایگاه روایات اهلبیت ^ در علوم دینی، بوده است. زاویهی بحث در این تحقیق، بررسی ادعای مشهور مبنی بر عدم پذیرش ظواهر قرآن، از سوی عالمان این جریان است. ما در این پژوهش برخلاف این شهرت به نتیجه رسیدیم که این انتساب درست نمیباشد و رمز این دستاورد را در تفکیک اظهارات بزرگان این گروه در فقه و تفسیر دانستهایم. غفلت از شناسائی جریانهای هم عصر اخباریان جدید، سبب شده که جهت تندی سخن آنان در رابطه با فهم قرآن، دانسته نشود. رویکردهای عقلی و عرفانی در آن روزگار شیوع یافته بود و آنها این مسأله را در ارتباط با قرآن خطرناک میدیدند. بر این اساس ادعا این است که اخباریان در رابطهی با قرآن دو دغدغه داشتهاند؛ اول اینکه در فقه نباید آیات الأحکام را با صرف اتکا به عقل، بدون در نظر گرفتن روایات، مطرح ساخت. دوم اینکه در تفسیر نیز نباید به تأویلات عرفانی با تکیه بر کشف درونی، وارد شد. این نگرانی اخباریان نسبت به قرآن، هیچ ارتباطی با پذیرش و یا عدم پذیرش ظواهر قرآن ندارد و عالمان بزرگ این مکتب ظواهر قرآن را قبول دارند. این ادعا بر ظاهر سخنان آنان استوار است ولی این، به معنای این نیست که اخباریان جدید دارای تفاوت و سطوحی در تعامل با قرآن نیستند. در راستای اثبات این ادعا ما معتقدیم که ابتدا تأثیر گذاری این مکتب، در دو بخش تعامل با قرآن و تعامل با روایات، باید از هم تفکیک شود که این تفکیک موجب این خواهد شد که نقد آنان در بخش قرآن، به درستی صورت پذیرد. بعد از آن، لازم دیده شد، برای دستیابی به ارزیابی صحیح، هر یک از آنان در سه سطح تند و میانه و اخبارگرا در نظر گرفته شوند تا تفاوتهای گوناگون آنان در ارتباط با قرآن به خوبی مشاهده گردد. این ساختار نمودار گونه، امکان سنجی تفسیر قرآن را در نظر هر یک از بزرگان آنان، نمایان نموده است. نکتهی مهمیکه امتیاز این پژوهش قلمداد میشود، این است که این نقد و بررسی و بیان دیدگاهها ، متکی و مستند بر متون و عبارتهای بزرگان نامبرده در این تحقیق میباشد.