افزایش غلظت گازهای گلخانه ای مانند دی اکسیدکربن، متان و اکسیدهای ازت، در اثر دستکاری-های گسترده انسانی در بوم سامانه های زیستی و مصرف بی رویه سوخت های سنگواره ای سبب گیرافتادن انرژی تابش طول موج های بلند زمینی در نیوار زمین است. این فرآیند، افزایش میانگین دمای زمین و در نتیجه گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی را به همراه داشته است. یکی از گازهای موثر در گرمایش جهانی متان می باشد که در اثر فرآیندهای صنعتی و واکنش های بی هوازی زیستی در زیست سپهر تولید می شود. اثر گلخانه ای این گاز نسبت به دی اکسید کربن در یک دوره صد ساله، 20 تا 30 برابر می باشد. سرچشمه عمده گسیل این گاز (تا 70%) به نیوار زمین، توسط انسان با انجام عملیات کشاورزی، دفع فاضلاب، سوزاندن زیست توده و فرآیندهای بی هوازی مانداب ها و شالیزارها می باشد. در محیط شالیزار به دلیل غرقاب بودن و شرایط بی هوازی، تجزیه مواد آلی منجر به تولید متان می شود. کاهش دوره ماندابی در خلال دوره کشت و خشکاندن خاک با احداث زهکش در شالیزار در میان فصل زراعی و نیز فصل های غیر زراعی سبب تغییر فرآیند بی هوازی به هوازی و گسیل دی اکسیدکربن می شود. پیامد چنین مدیریت کشتی کاهش تولید متان می باشد. هر ساله گستره کلانی از کشتزارهای استان مازندران به کشت برنج اختصاص می یابد. بنابراین هدف این پژوهش یافتن راه کارهایی عملی برای کاهش گسیل گاز متان از شالیزار است. در این پژوهش، اثر زهکشی میان فصل بر تولید متان تحت سه تیمار کرت های سنتی، کرت های با زهکش سطحی و کرت های با زهکش زیرزمینی در اراضی شالیزاری دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری بررسی شد. نمونه برداری گاز از یک هفته پس از نشاکاری تا برداشت شالی انجام شد. بیست و پنج روز پس از نشاکاری، آبیاری برای یک هفته قطع شد، که سبب افت سطح ایستابی در زهکش زیرزمینی،سطحی و سنتی به ترتیب تاژرفای 7/0، 1/0 و 03/0 متری شد. گسیل متان همسو با افت سطح ایستابی کاهش یافت. کاهش گسیل و دوره بازگشت به مقدار پیش از زهکشی در زهکش زیرزمینی بیشتر از دو تیمار دیگر بود. کمینه گسیل متان در هفته دومِ پس از زهکشی میان فصلی با افت 25، 45 و 315 درصدی، به ترتیب در زهکش سنتی، سطحی و زیرزمینی رخ داد. بر پایه یافته های این پژوهش افت سطح ایستابی بر افت گسیل گاز متان از شالیزار اثر معنی داری داشت.

به منظور ارزیابی اثر تراکم اردک در مزارع برنج (oryza sativa l.) بر برخی از صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد شلتوک ارقام برنج به همراه بررسی میزان تنوع و تراکم علف های هرز، آزمایشی در سال زراعی 1391-1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا گردید. این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار به اجرا در آمد. در این آزمایش عامل اصلی تعداد اردک در سه سطح (شامل شاهد، 400 و 800 قطعه اردک در هکتار) و عامل فرعی رقم برنج در سه سطح (شامل طارم به عنوان رقم محلی، شیرودی و قائم به عنوان ارقام اصلاح شده) بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بیانگر اختلاف کاملاً معنی دار تعداد اردک، رقم و برهمکنش رقم در تعداد اردک از نظر صفات طول ریشه، تعداد پنجه، عدد spad، میزان کلروفیل، تعداد دانه پر و پوک، طول خوشه، تعداد دانه در خوشه، عملکرد شلتوک، روز تا 50 درصد گل دهی و تراکم بوته های علف هرز اویارسلام (cyperus spp.)، قاشق واش (alisma plantago aquatica l.)، سوروف (echinochloa crus-galli l.)، عدسک آبی (lemna minor l.) و آزولا (azolla sp.) بود. بر اساس نتایج حاصل از مقایسه میانگین صفات بالاترین مقادیر صفات تعداد پنجه، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه پر، تعداد دانه در خوشه، طول خوشه، تعداد برگ، روز تا 50 درصد گل دهی و رسیدگی کامل، طول، عرض و شکل دانه، ارتفاع بوته، میزان کلروفیل a، عدد spad، عملکرد بیولوژیک و شلتوک در تیمار 800 قطعه اردک در هکتار به دست آمد. در بین ارقام مورد بررسی در این آزمایش بالاترین مقادیر تعداد پنجه (23 عدد پنجه در کپه)، تعداد برگ (95 برگ در بوته)، روز تا 50 درصد گل دهی (104 روز)، روز تا رسیدگی کامل (136 روز)، عملکرد بیولوژیک (7/13 تن در هکتار) و عملکرد شلتوک (3/5 تن در هکتار) مربوط به رقم پر محصول شیرودی بود و بالاترین مقادیر طول خوشه (28 سانتی متر)، تعداد دانه پر (125 عدد دانه در خوشه)، تعداد پنجه بارور (19 عدد در کپه) و تعداد دانه در خوشه (132 عدد) مربوط به رقم طارم در تیمار 800 قطعه اردک در هکتار بود. عملکرد شلتوک رقم شیرودی (3/5 تن در هکتار) در تیمار 800 قطعه اردک در هکتار نسبت به ارقام قائم (3/4 تن در هکتار) و طارم (4/3 تن در هکتار) در همین تیمار به ترتیب به میزان 19 و 36 درصد بالاتر بود. همچنین نتایج به دست آمده از تراکم و تنوع علف های هرز نشان دادند که کم ترین میزان تراکم و تنوع علف های هرز به ترتیب مربوط به تراکم 800 و 400 تعداد اردک در هکتار بود. در میان ارقام مورد بررسی در این آزمایش، رقم طارم دارای کم ترین و رقم قائم دارای بالاترین میزان تراکم و تنوع علف های هرز بودند. بالاترین میزان تراکم علف هرز اویارسلام بذری در تیمار شاهد (بدون حضور اردک) و در رقم قائم (67 بوته در متر مربع) مشاهده شد که نسبت به تیمار 800 تعداد اردک در هکتار حدود 97 درصد افزایش یافته بود. در پایان نتایج نشان دادند رقم طارم به همراه تراکم 800 قطعه اردک در هکتار می تواند شرایط را برای کشاورز در دست یابی به عملکرد اقتصادی بالاتر فراهم سازد.

آگاهی از تأثیر تنش کم آبی بر کمیت و کیفیت میوه کیوی به منظور مدیریت آبیاری و محصول ضروری است. این پژوهش به منظور بررسی عملکرد میوه کیوی تحت تنش کم آبی، در شرکت فجر ساری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تیمار و سه تکرار در سال 1390 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل آبیاری کامل، آبیاری ناقص ریشه (آبیاری تناوبی بین دو طرف ریشه) و کم آبیاری تنظیم شده در سطح 75% بودند. رطوبت ناحیه توسعه ریشه به وسیله رطوبت سنج های tdr قرائت شد. میزان آب آبیاری از اختلاف رطوبت خاک محدوده توسعه ریشه گیاه قبل از آبیاری و رطوبت نقطه ظرفیت زراعی تعیین شد. بررسی عملکرد میوه با اندازه گیری صفات کمی و کیفی میوه ها شامل حجم، ابعاد میوه در جهات مختلف، وزن تازه و خشک، رطوبت، اسیدیته قابل تیتراسیون و مواد جامد محلول انجام شد. عمق آب مصرفی تیمار آبیاری کامل برای دوره های رویش گیاه و اعمال تیمارهای کم آبیاری به ترتیب برابر 60/235 و 60/137 میلی متر بود. میزان صرفه جویی آب در تیمارهای کم-آبیاری نسبت به آبیاری کامل در دوره های رویش گیاه و اعمال تیمارهای کم آبیاری به ترتیب برابر 60/14% و 25% بود. مقایسه میانگین بین تیمارهای آبیاری در مرحله برداشت بر اساس آزمون توکی نشان داد اثر تیمارها بر صفات وزن تازه و خشک، حجم، بعد y و z معنی دار ولی بر صفات بعد x، مواد جامد محلول، رطوبت و اسید غالب میوه معنی دار نمی باشد. بیشترین میزان مواد جامد محلول، در تیمار کم آبیاری تنظیم شده بود. نتایج نشان داد اعمال تیمارهای کم آبیاری ضمن بهبود کیفیت میوه، موجب صرفه جویی در مصرف آب در شرایط کم آبی می-شود.

سیستم های آبیاری قطره ای تا به امروز در اثر تجربه کاری دراز مدت سازندگان لوازم، طراحان و مجریان این سیستم ها به سطح بالایی از تکنولوژی رسیده اند ولی اغلب به دلایل مختلف قادر نیستند که فوائد بالقوه و اسمی خود را ارائه کنند بنابراین با ارزیابی میدانی هر چند وقت یک بار این سیستم ها و پایش وضعیت آنها می توان پی به نقاط ضعف و قوت آن ها برده و زمینه بهره برداری بهتر از آن ها را با اصلاح و اتخاذ شیوه های جدید مدیریتی فراهم نمود. گرفتگی قطره چکان ها می تواند روی هزینه تمام شده، راندمان کاربرد آب، توزیع یکنواختی و شرایط کاری سیستم تاثیر گذار باشد. در این مطالعه به منظور مشخص شدن وضعیت سیستم پارامترهای نرخ کاهش آبدهی و یکنواختی آماری ارزیابی گردید. به منظور مقایسه گرفتگی 5 نوع قطره چکان (نتافیم، کرونا، میکرفلاپر، تنظیمی و طولانی مسیر) در چهار تیمار (زیر واحد) مختلف: آبیاری با آب معمولی (1s)، اسیدشویی (2s)، اسیدشویی-کودآبیای (3s) و کودآبیاری (4s) یک سیستم آزمایشی اجرا گردید. هر زیر واحد شامل 10 خط لاترال به قطر 16 میلی متر و طول 13 متر، هر لاترال شامل 25 قطره چکان هر کدام به فاصله 5/0 متر بود. ساعت کارکرد سیستم هر سه روز یک بار 8 ساعت بود و اندازه گیری مربوط به دبی هر سه هفته یک بار انجام گرفت. ضریب تغییرات ساخت و مقادیر ضرایب دبی و توان معادله دبی برای هر 5 قطره چکان در مزرعه تعیین شد. آزمایشات کیفیت آب نشان داد که امکان رسوب کربنات و سولفات کلسیم در تمام طول دوره وجود ندارد. اسیدیته، سختی و مقدار املاح خارج از حد استاندارد بوده و می تواند مشکل زا باشد. غلظت آهن و منگنز نیز بیشتر از حد استاندارد بود. نتایج نشان داد که در هر چهار تیمار روند کاهشی در متوسط دبی، درصد کاهش دبی، ضریب یکنواختی آماری به دلیل گرفتگی قطره چکان ها وجود دارد و برای قطره چکان های مختلف، متفاوت است. یافته های پژوهش نشان داد که قطره چکان نتافیم با آبدهی 8 لیتر در ساعت کمترین کاهش نرخ آبدهی و قطره چکان میکروفلاپر با آبدهی 2 لیتر در ساعت بیشترین کاهش نرخ آبدهی را در بین قطره چکان های مورد آزمایش دارا می باشد. همچنین تیمار اسیدشویی (2s) کمترین کاهش نرخ آبدهی را به خود اختصاص داد. یافته ها نشان داد که برای قطره چکان های تولیدی یک سازنده، میزان کاهش نرخ آبدهی با افزایش آبدهی قطره چکان، کاهش می یابد. تجزیه و تحلیل آماری داده ها نشان می دهد که تاثیر عامل مدیریت آبیاری و عامل قطره چکان در تغییر آبدهی بسیار معنی دار بوده ولی اثر متقابل این دو عامل معنی دار نبود. بررسی ضریب تغییرات آبدهی و تغییرات ضریب یکنواختی در طی مدت پژوهش نشان می دهد که اسیدشویی یک راه کار مدیریتی و کارا در کنترل گرفتگی قطره چکان ها و حفظ یکنواختی بالا در سیستم های آبیاری قطره ای می باشد.

با رشد جمعیت نیاز به آب شیرین افزایش یافته، بنابر این حجم مخزن سدها باید افزایش یابد. یکی از راه حل های افزایش حجم مخزن، اصلاح سرریز به گونه ای که ارتفاع تاج سرریز افزایش یافته، دبی حداکثر افزایش یافته، دبی حداکثر عبور کرده و پایداری سد حفظ شود. شکل تاج اغلب سرریزها مستقیم است که می تواند به غیر مستقیم (شکسته) اصلاح شود تا در یک عرض ثابت طول تاج بیش تری برای جریان آب فراهم سازد. از سرریزهای با تاج غیرمستقیم می توان به سرریزهای کنگره ای اشاره کرد که دارای سه شکل کلی مستطیلی، ذوزنقه ای و مثلثی هستند که رفتار هیدرولیکی سرریزهای مستطیلی کم تر بررسی شده است. سازه ترکیبی سرریز - دریچه دارای مزایایی نسبت به استفاده جداگانه هریک از سازه ها، از جمله عبور هم زمان مواد شناور (چوب، یخ و ...) و رسوبات است. یکی از انواع این مدل ها سازه ترکیبی سرریز کنگره ای مستطیلی دریچه دار می باشد که دارای ویژگی هایی از جمله اقتصادی بودن، طراحی آسان، سهولت ساخت و ضریب دبی بالا می باشد. در این پژوهش با پنج مدل فیزیکی اثر تغییرات ارتفاع سرریز و طول دماغه، روی ضریب دبی مدل ترکیبی سرریز های کنگره ای مستطیلی دریچه دار بررسی می شود. آزمایش-ها در فلوم تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به عرض 0/5 متر و طول 12 متر در محدوده دبی 10 تا 90 لیتر بر ثانیه انجام شد. نتایج نشان داد با افزایش نسبت h/p مقدار ضریب دبی به دلیل تداخل جت آب کاهش می یابد. هم چنین در عرض ثابت عمل کرد هیدرولیکی سرریزهای ذوزنقه ای و مستطیلی به ترتیب کاهش می-یابد. اما در یک طول ثابت برای نسبت h/p کم تر از 0/4 سرریز مستطیلی بیش ترین دبی جریان را در یک h/p ثابت دارد. برای ارتفاع آب بالادست ثابت (برای نسبت h/p کم تر از 0/6)، دبی سرریز کنگره ای مستطیلی دریچه دار حداکثر 1/021 برابر سرریز خطی و در دبی ثابت، ارتفاع آب بالادست سرریز مستقیم 1/24 برابر سرریز کنگره ای مستطیلی دریچه¬دار است. بنابراین استفاده از سیستم ترکیبی سرریز کنگره ای مستطیلی دریچه¬دار در مناطقی که محدودیت ارتفاع و دبی وجود دارد، توصیه می¬شود. به علاوه افزایش شیب فلوم موجب افزایش ضریب جریان عبوری از سازه ترکیبی سرریز کنگره¬ای دریچه¬دار می¬شود. نتایج نشان می دهند ضریب دبی سیستم ترکیبی سرریز کنگره ای مستطیلی دریچه دار و سرریز کنگره ای مستطیلی به ترتیب کاهش می¬یابد و به عبارت دیگر، وجود دریچه در سرریز کنگره ای موجب افزایش ضریب دبی می شود.

به منظور ارزیابی کارایی اردک در مزارع برنج (oryza sativa l.) در مقادیر متفاوت اردک، آزولا و کود نیتروژن بر برخی از صفات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد شلتوک برنج (رقم طارم هاشمی) به همراه بررسی میزان فلور و تراکم علف های هرز، پژوهشی در سال زراعی 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا گردید. این پژوهش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا در آمد. در این پژوهش عامل اصلی تعداد اردک در چهار سطح (0، 400، 800، 1200 قطعه اردک در هکتار) و عامل فرعی منبع کود نیتروژن در چهار سطح (بدون آزولا و نیتروژن، آزولا به میزان 500 گرم در متر مربع، نیتروژن به میزان 50 کیلوگرم در هکتار و آزولا+نیتروژن) بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بیانگر اختلاف معنی دار تعداد اردک، منبع کود نیتروژن و برهمکنش منبع کود نیتروژن در تعداد اردک از نظر صفات ارتفاع بوته، تعداد پنجه در بوته، تعداد پنجه بارور در بوته، تعداد دانه در خوشه، عملکرد شلتوک، و تراکم بوته های علف هرز اویارسلام زرد (cyperus esculentus l.)، اویارسلام بذری (cyperus difformis l.)، قاشق‏واش (alisma plantago-aquatica l.)، بندواش (paspalum distichum l.)، سوروف (echinochloa cruss-galli l.) و عدسک آبی (lemna minor l.) بود. صفات وزن هزار دانه و طول ریشه نیز در اثرات ساده تعداد اردک و منبع کود نیتروژن معنی دار شد. بر اساس نتایج حاصل از مقایسه میانگین صفات بالاترین مقادیر صفات ارتفاع بوته، تعداد پنجه، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه در خوشه، عملکرد شلتوک در تیمار 1200 قطعه اردک در هکتار و منبع کودی آزولا+نیتروژن به دست آمد. در بین منبع کود نیتروژن مورد بررسی در این پژوهش، بالاترین مقادیر وزن هزار دانه (7/31 گرم)، طول خوشه (5/25 سانتی متر)، طول ریشه (1/30 سانتی متر) مربوط به تیمار آزولا به همراه نیتروژن بود. همچنین با توجه به نتایج به دست آمده از تراکم و تنوع علف های هرز، کم‏ترین میزان تراکم و تنوع به ترتیب مربوط به تراکم1200، 800 و 400 قطعه اردک در هکتار بود. در تیمارهای آزولا و آزولا به همراه نیتروژن در تراکم های مختلف اردک، علف های هرز به میزان زیادی کنترل شدند. بر این اساس، بالاترین میزان تراکم علف های هرز اویارسلام بذری، اویارسلام زرد، سوروف، قاشق واش، بندواش و عدسک آبی در تیمار شاهد (بدون حضور اردک) و نیتروژن (به ترتیب 36، 24، 5/19، 24، 20 و 3800 بوته در متر مربع) مشاهده شد که نسبت به تیمار 1200 قطعه اردک در هکتار نزدیک به حدود 97 درصد بیشتر بود. در مجموع، نتایج نشان دادند تیمار آزولا+نیتروژن به همراه تراکم 1200 قطعه اردک در هکتار می‏تواند به عنوان یک عامل کمکی در کنترل علف های هرز مزارع برنج همراه با بهبود عملکرد و اجزای عملکرد برنج عمل نماید.

تبخیر دایمی از سطح ایستابی به طور گسترده ای در محیط های متخلخل همگن و لایه دار مورد بررسی قرارگرفته است. در محیط¬های لایه ای یافتن یک محیط همگن هم ارز و تعریف مشخصه های هیدرولیکی "موثر" مورد علاقه محققان می باشد. در این تحقیق تابع هدایت هیدرولیکی غیر اشباع موثر در شرایط تبخیر دایمی در خاک های لایه ای درشت بافت با تشابه میلری، مورد بررسی قرار گرفت. سناریوهای مختلف ناهمگنی لایه ای با توزیع های نرمال و لوگ-نرمال عامل مقیاس در لایه ها در نظر گرفته شد. نتایج به دست آمده از شبیه سازی عددی که توسط برنامه matlab صورت گرفت، در نمودارها و جداولی گزارش شدند. بین شیب منحنی هدایت هیدرولیکی موثر در مقیاس لگاریتمی در هر لایه و اندازه عامل مقیاس، رابطه مستقیمی مشاهده گردید. همچنین با بزرگ تر شدن انحراف معیار در توزیع لوگ-نرمال و توزیع نرمال عامل مقیاس و درنتیجه به وجود آمدن لایه های با بافت درشت تر، این لایه ها به تدریج شکل کلی منحنی هدایت هیدرولیکی موثر را تعیین می کنند. به طورکلی هدایت هیدرولیکی غیراشباع موثر، بین دو منحنی میانگین هارمونیک و هندسی هدایت های هیدرولیکی لایه های تشکیل دهنده ستون های خاک مورد مطالعه، قرار می گیرد اما در تعدادی از ستون های خاک در برخی نقاط، مقدار هدایت هیدرولیکی موثر از میانگین هارمونیک نیز کمتر گردید.

استفاده بهینه از منابع آب باید به عنوان محور توسعه کشاورزی مورد توجه قرارگیرد. در این راستا توسعه کمی و کیفی سیستم¬های آبیاری بارانی یکی از این موارد است . دانستن عوامل موثر بر یکنواختی توزیع آب در آبیاری بارانی اهمیت زیادی¬ در افزایش بازده کاربرد آب و تحقق این اهداف دارد. به منظور بررسی اثر سرعت باد و فشار کارکرد بر یکنواختی توزیع¬ پاشش آبپاش¬های روتاتور مدل nelson r3000 نصب شده در دستگاه لینیر پژوهشی در اراضی شرکت زراعی دشت ناز ساری در تابستان 1391 انجام پذیرفت. تعداد 144 قوطی با قطر5/8 و عمق12 سانتی-متر با آرایش 3×5 متر روی زمین تازه کشت شده قرار داده شد تا ضرایب یکنواختی توزیع آب بررسی گردد. تعداد 36 اندازه¬گیری در چهار سطح فشار کارکرد 20 ، 24 ، 28 و 32 متر و سه سطح سرعت باد (2-0) ، (4-2) و (6-4) متر برثانیه با سه تکرار انجام گرفت. سرعت حرکت دستگاه بین 12تا 15 متر در ساعت تنظیم گردید. دادهای هواشناسی نیز از ایستگاه فرودگاه دشت ناز تهیه گردید. مقدار یکنواختی توزیع آب برای فواصل ثابت آبپاش¬ها (25/8 متر) اندازه-گیری شد و تغییرات آن نسبت به پارامترهای مذکور در قالب طرح کامل تصادفی بررسی¬ گردید. تحلیلهای آماری نشان داد¬ درسطح احتمال یک درصد اختلاف معنی¬داری بین ضرایب یکنواختی پاشش آبپاشها در سه گروه سرعت باد و همچنین در چهار سطح فشارکارکرد وجود داشت . فشار کارکرد 24 متر بالاترین درصدهای ضریب یکنواختی با میانگین 7/92 درصد در هر سه گروه سرعت باد و فشار 28 متر کمترین حساسیت نسبت به تغییرات سرعت باد را داشتند. . ضریب یکنواختی در کلیه تیمارها بالای 80 درصد بود. تجزیه و تحلیل نتایج نشان داد سیستم آبیاری مذکور از لحاظ ضریب یکنواختی توزیع در کلیه فشارها و دامنه های سرعت باد از کارآیی مناسبی برخوردار بوده است ، همچنین توصیه می شود از فشار 28 متر برای استفاده در این نوع دستگاههای لینیر با توجه به وزش بادهای غالب با سرعت متوسط تا شدید در منطقه استفاده شود.