کم و بیش در همه زمان ها و همه جوامع باورها و رفتارهای خرافی وجود داشته و دارد، به طوری که ممکن است این باور تقویت شود که خرافه از عناصر فرهنگی جدا نشدنی جوامع انسانیست؛ اما با نگاهی عمیق می یابیم که عوامل شناختی و روانی از جمله علل خرافه گرایی در حوزه باورها و رفتارهاست. در پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی-تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای به بازشناسی عوامل شناختی خرافه همچون ناآگاهی از ذات و صفات خدا، حقیقت فرشتگان، حقیقت جن، حقیقت روح و نفس و حقیقت مرگ و آینده هستی، روابط پدیده های عالم ماده، جایگاه انسان در خلقت، جایگاه سفیران و اولیای الهی و جهل به فلسفه بلا و مصیبت پرداخته شده است. در ادامه عوامل روانی خرافه از جمله: بیماری، فقر، جنگ، ناامنی و ترس از مرگ بررسی گردیده است. یافته های تحقیق نشان می دهد امیرالمومنین7 در مقابله با عوامل شناختی خرافه به معرفی خداوند و صفات او، تبیین جایگاه انسان و به بیان جایگاه فرشتگان و جن پرداخته اند، و تلاش کرده اند باورهای انسان نسبت به مرگ، باورهای انسان در ارتباط با سفیران الهی را تصحیح کنند و روابط پدیده های هستی مادی را به درستی بیان کنند. برای مقابله با عوامل روانی خرافه ضمن تشویق به دعا و توکل به خدا، انسان را دعوت به صبر و پایداری نموده و در نهایت به معرفی الگوهای خرافه ستیز پرداخته اند.