.امروزه با افزایش جمعیت، مسأله تأمین غذا به عنوان مهمترین بحران در جهان شناخته شده است و نیاز بیشتر به منابع خوراکی، خصوصا منابع پروتئینی، انسان را بر آن داشته تا با افزایش تولیدات کشاورزی و حیوانی بر این مشکل مهم فایق آید. از راه های مهم افزایش تولید، بهبود وضعیت تغذیه ای و ترکیب ژنتیکی حیوانات اهلی است. در سال های اخیر به طور متوسط 75% از ارزش کل تولیدات کشاورزی را فرآورده های دامی تشکیل می دهد. این امر نشان می دهد که بخش اعظم تولیدات گیاهی از طریق دام ها تبدیل به محصولات مفید می شود. در بین حیوانات، نشخوارکنندگان اهلی به دلیل اینکه در مصرف مواد اولیه در رقابت با انسان نبوده و قادر به مصرف مواد خشبی و علوفه ای کم کیفیت هستند از مهم ترین مبدل های مواد خوراکی به مواد غذایی قابل مصرف برای انسان می باشند. در پرورش و نگه داری دام نیز موردی که بیش از هر چیز حائز اهمیت بوده و بیشترین سرمایه را به خود اختصاص می دهد، مسئله تغذیه دام می باشد و شاید بتوان به جرأت این موضوع را عنوان کرد که مهمترین عامل اقتصادی بودن پرورش دام تغذیه دام مناسب، با ارزان ترین قیمت و بالاترین بهره دهی در تولید می باشد. از این رو بشر در جستجوی روش های علمی و عملی در رابطه با پرورش و تغذیه است، که بتواند با حفظ سلامت دام و هزینه کمتر، تولید بیشتری را از دام ها داشته باشد. به خوبی مشخص گردیده است و در این بین منابع غذایی با منشاء حیوانی مسئله بارزی است. تولید دام و محصولات دامی با سرعت بیشتری نسبت به سرعت تولید سایر محصولات کشاورزی پیش می رود به طوری که پیش بینی شده است که در سال 2020 تولیدات دامی بیش از نصف کل محصولات کشاورزی را به خود اختصاص خواهد داد و این اتفاق به انقلاب دامی منجر خواهد شد (هنینگ، 2003). با توجه به این که ایران کشوری خشک و کم باران با متوسط بارندگی سالانه حدود 220 میلی متر که حدود 3/1 متوسط بارندگی، سالانه دنیا است و در آن تعداد سال های با بارندگی کافی محدود است و همچنین به دلیل عدم به کارگیری روش مناسب استفاده از بارندگی در یک سال با بارش کافی، عملکرد اکثر محصولات کشاورزی آن پایین تر از میانگین جهانی است، بنابراین ضرورت تهیه برنامه توسعه کشاورزی (زراعی و دامی) مناسب با وضعیت آب و هوایی کشور بر کسی پوشیده نیست (قورچی، 1374). اهمیت تغذیه مناسب و کافی نشخوارکنندگان از نظر کمی و کیفی، ایجاب می کند که ارزش غذایی هر یک از مواد خوراکی و محتویات مواد مغذی آنها طبق روش های صحیح و استاندارد تعیین گردد (قورچی، 1374). بنابراین با توجه به افزایش جمعیت انسانی و محدودیت منابع از قبیل آب و خاک جهت تأمین غذا و همچنین رقابت بین انسان و دام در مواد خوراکی، منطقی به نظر می رسد که جهت تأمین غذای دام، باید علاوه بر استفاده از ارقام پر محصول و استفاده از شیوه های علمی، از پسماند غذایی نیز در تهیه غذای دام بهره برد. اهمیت و لزوم بکارگیری پسماند غذایی در جیره غذایی دام از جنبه های مختلف و متعددی قابل بررسی و توجه می باشد از جمله اینکه: 1- با توجه به افزایش رو به رشد جمعیت دامی و هزینه خوراک که سهم قابل توجهی از هزینه تولید را شامل می شود (60 درصد هزینه تولید)، می توان از پسماند غذایی به عنوان یک منبع ارزان قیمت و متنوع که به راحتی جایگزین مواد گران قیمت می گردند، استفاده کرد. 2- جلوگیری ازاتلاف پسماند ها و ایجاد ارزش افزوده بیشتر از پسماندها جهت بهینه سازی الگوی مصرف. 3- افزایش کمی وکیفی تولیدات دامی کشور با تولید و بکارگیری خوراک های جدید از جمله پسماند خوراکی با ارزش. 4- جلوگیری از اثراث نامطلوب دور ریزی و دفع پسماندها به محیط زیست با بکارگیری آنها در تولید خوراک دام. موجودات از طریق تغییر در بیان ژن با تغییرات محیطی سازگاری پیدا می کنند. فرآیند تغییر بیان ژن دقیقا مورد مطالعه قرار گرفته و غالبا شامل تنظیم رونویسی از ژن است. کنترل رونویسی نهایتا ناشی از تغییرات بر هم کنش پروتئین های خاص تنظیم کننده متصل شونده با مناطق مختلفی از dna در ژن کنترل شونده می باشد. این بر هم کنش می تواند اثری مثبت یا منفی بر رونویسی ایجاد نماید. کنترل رونویسی می تواند منجر به بیان ژن مختص بافت شود. تنظیم ژن تحت تأثیر هورمون ها فلزات سنگین و مواد شیمیایی قرار می گیرد. علاوه بر کنترل در سطح رونویسی بیان ژن را می توان از طریق ازدیاد ژن، بازآرایی ژن، تغییرات بعد از رونویسی، پایدارسازی rna، کنترل ترجمه، تغییر در پروتئین و پایدارسازی پروتئین، تنظیم کرد. بنابراین هدف از انجام این پژوهش بیان ژن آنزیم های کلیدی موثر در متابولیسم کربوهیدرات ها و پروتئین ها در کبد و همچنین تغییرات در متابولیت های خونی به منظور مشخص کردن تغییرات احتمالی در وضعیت متابولیکی دام ها در اثر استفاده از پسماند رستوران مورد بررسی قرار گرفت.