نام پژوهشگر: معصومه سرگزی

مطالعات کانی شناسی دگرسانیهای گرمابی در معدن پلی متال (pb - cu) سبرز، افیولیت انارک ( ایران مرکزی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم 1389
  معصومه سرگزی   سید محسن طباطبایی منش

کانسار چند فلزی cu-pb سبرز در 30 کیلومتری شمال غرب انارک و در محدوده جغرافیایی به مختصات ?20´ 36 ?53 تا?41 ´36 ?53 طول شرقی و? 59 ´23 ?33 تا ?01´ 24? 33 عرض شمالی، در مجاورت با کمربند افیولیتی انارک درون زون ایران مرکزی و زیر زون انارک - خور واقع شده است. پریدوتیت ها ی گوشته افیولیت انارک تحت تاثیر فرآیند های دگرسانی به شدت سرپانتینیتی شده اند، به گونه ای که کانی های سنگ منشا متاثر از فرایند دگرسانی به سرپانتین های مختلف تبدیل شده اند و تنها بقایایی از ارتوپیروکسن های بستیتی شده در آنها مشاهده می گردد که به سنگ منشا هارزبورژیتی اشاره دارد. ، کروم اسپینل های موجود در این سرپانتینیت ها مگنتیتی، و به کروم مگنتیت تبدیل شده اند. در واقع مقدار mg,al,cr از کروم اسپینل های سالم خارج شده و 3+fe جایگزین آن شده است. بافت متخلخل و سبک سرپانتینیت ها و فعالیت های تکتونیکی منطقه شرایط مساعدی را برای چرخش سیالات گرمابی غنی از co2,h2o و کاتیون های ca2+,mg2+ در امتداد سطوح ضعیف سنگ فراهم آورده که باعث کربناتی شدن و تشکیل لیستونیت در این منطقه شده است. بیشتر لیستونیت ها در طول شکستگی ها و گسل ها قرار دارند، و دارای امتدادse-nw می باشند. لیستونیت ها به واسطه رنگ، بافت متخلخل و ریخت شناسی برجسته تری که نسبت به سنگ های در برگیرنده خود دارند، به راحتی تشخیص داده می شوند. بررسی های صحرایی و مطالعات کانی شناسی در منطقه حاکی از دو فاز لیستونیتی شدن می باشد، به طوری که در فاز اول لیستونیت های کربناته و در فاز دوم لیستونیت های سیلیسی تشکیل شده است. لیستونیت ها بر اساس محتوای sio2 به دو دسته تقسیم بندی می شوند، لیستونیت های غنی از کربنات ( i )، محتوای 52/35sio2 ? درصد وزنی است. ترکیب اصلی این سنگ ها، کربنات(دولومیت، دولومیت کلسیتی، کلسیت) می باشد. فاز اصلی کربناته در آنها بلورهای متوسط تا ریز دانه دولومیت است. کوارتز و اکسیدهای آهن نیز به صورت فاز فرعی در آنها وجود دارد. لیستونیت های غنی از سیلیس (ii)، در این گونه لیستونیت ها محتوای 52/35sio2 ? درصد وزنی است. ترکیب اصلی آنها سیلیس است که به صورت کوارتز،کلسدونی و ژاسپروئید به اشکال مختلف شعاعی، کلوفورم و رشته ای وجود دارد. کربنات وکانیهای اپاک از جمله فازهای فرعی آنها می باشد. در لیستونیت های سیلیسی بر خلاف لیستونیت های کربناته فازهای سولفیدی دیده می شود. پیریت و گالن از جمله این فازها می باشند. بقایای کرم اسپینل، بافت شبکه ای و محتوای نسبتا بالای cr-ni این سنگ ها به منشا اولترامافیک آنها اشاره می کند. مقایسه عناصر اصلی لیستونیت طی دگرسانی نشان می دهد که لیستونیت ها نسبت به سرپانتینیت ها از mgo ، fe2o3و na2oتهی شده وغنی شدگی بیشتری نسبت به عناصری مثل k2o، cao، co2وh2o نشان می دهند. الگوی هنجار شده عناصر نادر نسبت به کندریت نشان دهنده غنی شدگی بیشتری لیستونیت های سیلیسی در مقایسه با لیستونیت های کربناته و سرپانتینیت است. مقایسه میانگین آنالیزهای انجام شده نشان می دهد که لیستونیت ها نسبت به سرپانتینیت ها ازni, cr, co تهی، و از عناصری مثل sb, rb, ba, zn, cu, as, k, sغنی شده اند، بنابراین می توان چنین استنباط کرد که سیال گرمابی این عناصر را به این سنگ ها اضافه کرده است. مطالعه میان بارهای درون رگه های کوارتز شوری بین %21 - 16 و دمای همگن شدن 200-110درجه سانتیگراد را نشان می دهد. این سیالات فشاری کمتر از bar 50 را تحمل کرده اند. کمپلکس های غالب در حمل لیگاندها در محدوده کمپلکس های سولفیدی قرار دارد بنابراین می توان نتیجه گرفت که آنیون های غالب در حمل لیگاندها hs so42- بوده اند وجود کانه گالن و پیریت در لیستونیت ها شاهدی بر این ادعا است. در مورد شرایط تشکیل لیستونیت ها می توان گفت که سیال سازنده لیستونیت ها در مرحله اول ماهیت آلکالی و دمای متوسط تا بالایی داشته است. در مرحله دوم سیال دارای ماهیت اسیدی و دمای پایینی بوده که از فوگاسیته بالای o2,s2 برخوردار بوده است که موجب تشکیل فازهای سولفیدی دراین سنگ ها شده است. در حالی که در لیستونیت های کربناته سبزر فازهای سولفیدی حضور نداشته اند. بنابراین سیال دگرسان کننده در مرحله اول فوگاسیته پایین s2 داشته و از h2s فقیر بوده است. بر اساس دامنه دمای همگن شدگی و شوری نسبتا پایین سیال می توان منشا سیال گرمابی را آب های جوی در نظر گرفت. در نمودار کسلر جهت تعیین منشا سیال گرمابی نمونه ها در محدوده آبهای ماگمایی یا جوی و زیر مجموعه ی حوضوی(رودخانه ای) قرار می گیرد. موتور گرمایی برای انجام واکنش های دگرسانی ها را می توان فعالیت آتشفشانی ائوسن در ایران مرکزی پیشنهاد کرد. لیستونیت های سبرز از لحاظ اقتصادی بی هنجاری های کبالت، نیکل و روی را نشان می دهند. با توجه به عدم حضور کانی فوشسیت در این لیستونیت ها برای پی جویی های طلا مناسب نمی باشند.