نام پژوهشگر: رحمن سیف
رحمن سیف جلیل ایرانمنش
منطقه ساغند در بخش میانی زون ساختمانی ایران مرکزی قرار دارد. از میان 9 آنومالی پرتوزای این منطقه، آنومالی شماره 6 ساغند بر حسب ضرورت اکتشافی جهت مطالعات زمینشناسی، رادیومتری زمینی و مطالعات لیتوژئوشیمیایی انتخاب شد. با مطالعه مقاطع نازک و صیقلی تهیه شده و همچنین آنالیز نمونههای لیتوژئوشیمیایی برداشت شده، مشخص شد که جنس بیشتر سنگهای آنومالی 6 از انواع«دیوریت و کوارتز دیوریت (گرانودیوریت)» متعلق به ماگمای کالک آلکالن (زون فرورانش) و «گابرو» متعلق به ماگمای تولئیتی (زون گسترش کف اقیانوس) تشکیل یافته است با ذکر این مطلب که جنس نمونههای برداشتی که پرتوزایی بالاتری از خود نشان میدهند از نوع گابرو است. کانی پرتوزای موجود در این آنومالی «دیویدایت (fe,u)tio3» است که همراهی آن با کانی آلبیت در نمونههای اکتیو موید این مطلب است که کانی زایی عناصر پرتوزا همراه با پدیده آلبیتیزاسیون میباشد. از مساحت 13/1 کیلومتر مربعی آنومالی 6 ساغند، در مطالعه حاضر محدودهای مستطیلی به مساحت 45/0 کیلومتر مربع مورد رادیومتری سیستماتیک با پروفیلهای شرقی- غربی به فاصله 50 متر و قرائتهای 10 متری قرار گرفت؛ که از میان 1001 قرائت رادیومتری برداشت شده، ثبت 11 قرائت با پرتوزایی بالاتر از cps 1000 و ماکزیمم cps 6000، قابل ذکر میباشد. همچنین در اکثر قرائتهای ثبت شده میزان غنی شدگی دو عنصر اورانیوم (u) و توریوم (th) تقریباً یکسان بود؛ در حالی که میزان غنی شدگی این دو عنصر چندین برابر میزان غنی شدگی پتاسیم (k) میباشد. جامعه مختلط دادههای رادیومتری به دو جامعه آنومالی و زمینه تفکیک شده و کنتورهای شمارش پرتو گاما (cps) برای u,th,k با در نظر گرفتن جامعه آنومالی جدا شده، نشان میدهند که تمرکز کنتورهای پرتوزا در گوشه شمال غربی و شمال محدوده مورد مطالعه قرار دارد. نتیجه آنالیز 47 نمونه لیتوژئوشیمیایی برداشت شده از دو محل تمرکز کنتورهای پرتوزا نشان میدهد که از میان اکسیدهای عناصر اصلی و فرعی اندازه گیری شده تنها دادههای سیلیس و اکسید آلومینیوم توزیع نرمال دارند. همچنین نتایج آنالیز دادههای لیتوژئوشیمیایی با استفاده از روشهای ضریب همبستگی رتبهای اسپیرمن، تجزیه و تحلیل خوشهای و نمودارهای پراکندگی، گویای این مطلب هستند که عنصر اورانیم (u) با اکسیدها و عناصر زیر همبستگی دارد. tio2 (0.720 ), ba (0.634), nb (0.630), y (0.595), th (0.500), fe2o3 (0.463) در نهایت با توجه به نتایج بدست آمده از مطالعه مقاطع نازک و صیقلی تهیه شده، برداشتهای رادیومتری زمینی و آنالیز نمونههای لیتوژئوشیمیایی برداشت شده، محدودهای به مساحت 405 متر مربع جهت حفر گمانه و مغزهگیری پیشنهاد گردید. کلمات کلیدی: آنومالی 6 ساغند، مواد رادیواکتیو، رادیومتری، لیتوژئوشیمیایی