بمنظور بررسی اثر کاربرد پساب صنعتی در آبیاری، بر مقدار عناصر سنگین در خاک و گیاهان تحت کشت، اراضی تحت آبیاری با پساب شهرک صنعتی آمل که در بخش جنوبی شهرستان آمل و در منطقه امام زاده عبدلله واقع شده انتخاب گردید.پساب تولیدی این شهرک بعد از اختلاط با یکی از سرشاخه های رود هراز برای آبیاری در اراضی کشاورزی پایین دست مصرف میشود. جهت انجام عمل نمونه برداری 4 هکتار از اراضی کشاورزی تحت اثر پساب صنعتی و یک منطقه شاهد انتخاب گردید. این مطالعه در قالب طرح کاملا تصادفی بصورت آزمایش فاکتوریل در 3 تکرار طراحی گردید. ابتدا اراضی تحت اثر پساب با توجه به نقطه ورود پساب به اراضی کشاورزی به 3 منطقه تقسیم و در هر منطقه از گیاهان کلزا، برنج و شبدر و همچنین از خاک در دو عمق 20-0 و 40-20 سانتی متری نمونه برداری بعمل آمد. نمونه برداری ها عیناً در شاهد نیز انجام شد. ضمناً از پساب صنعتی و آب آبیاری قبل و بعد از اختلاط با پساب نیز در فواصل زمانی مشخص نمونه بردای شد. نمونه ها بعد از انتقال به آزمایشگاه، مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ترکیب پساب صنعتی با آب آبیاری موجب گردید تا ec آب آبیاری با100% افزایش به µs/cm990 برسد. زمان نمونه برداری نیز روی ec آب اثرگذار بود بطوری که در اردیبهشت کمترین و در تیر ماه بیشترین مقدار ec برای نمونه ها ثبت گردید.ترکیب پساب با آب آبیاری موجب 16/4% کاهش ph آب آبیاری گردید. تحت اثر پساب مقدار عناصر سنگین در آب آبیاری افزایش نشان داد. غلظت نیکل در پساب خروجی از شهرک صنعتی 47/2 برابر غلظت نیکل در آب رودخانه بود که بعد از ترکیب شدن با آب رود خانه غلظت نیکل را در آن به اندازه 47/38% افزایش داد .آب آلوده به پساب مقدار عناصر سنگین را در خاک افزایش داد. در بیشترین مقدار، کروم کل در خاک سطحی 11% و کروم قابل جذب 14% نسبت به شاهد افزایش داشت. تجمع کروم کل در خاک 30 برابر بیشتر از کادمیوم کل بود در حالی که کادمیوم قابل جذب در خاک بیش از کروم بود. در اراضی تحت اثر پساب، مقدار نیکل قابل جذب در خاک سطحی نسبت به شاهد 14/15% افزایش داشت در حالی که در خاک تحت الارض به 2 برابر شاهد رسید. سرب قابل جذب نیز در بیشترین افزایش به 2 برابر شاهد رسید. مقدار عناصر سنگین خاک در اثر پساب صنعتی علی رغم افزایش، در محدوده مجاز قرار داشتند. مقدار عناصر سنگین در گیاهان نیز تحت اثر پساب صنعتی قرار گرفت. بطوری که کروم، کادمیوم، نیکل و سرب در دانه برنج بترتیب به 7/1، 6/2، 85/0 و 2 برابر شاهد رسید. در اندام هوایی کلزا کروم از 15/1 میلی گرم برکیلوگرم به 23/4 میلی گرم برکیلوگرم افزایش یافت. تحت اثر پساب کادمیوم در دانه کلزا 100% نسبت به شاهد افزایش داشت. تجمع عناصر سنگین در گیاهان مختلف یکسان نبود. سرب در ریشه شبدر بیشتر از برنج و آن هم بیشتر از کلزا بود. در برنج انتقال عناصر سنگین از خاک به ریشه بیشتر از انتقال عناصر به اندام هوایی میباشد در حالی که در شبدر و کلزا انتقال عناصر به اندام هوایی بیشتر میباشد. مقدار تجمع کروم در اندام هوایی گیاهان مورد بررسی از حد مجاز بیشتر بود در حالی که مقدار نیکل تنها در کلزا خارج از محدوده مجاز قرار داشت. در دانه برنج خطر موبوط به سمیت کادمیوم بیشتر از دیگر عناصر بود. نیکل، سرب و کروم بترتیب در مکانهای بعدی قرار داشتند. ترتیب شاخص ریسک در دانه کلزا بصورت cr ‹ ni ‹ pb ‹ cd میباشد. در میان عناصر مورد بررسی تنها مقدار کادمیوم در دانه کلزا (86/1hq =) به حد خطرناک رسید. با افزایش درصد کربن آلی و عناصر سنگین قابل جذب خاک مقدار این عناصر در گیاهان افزایش یافت. رس و آهک رابطه منفی با مقدار عناصر سنگین در گیاهان نشان دادند.