نام پژوهشگر: محمد احسان محبیان

سیر تحول عناصر فضایی در خانه های قاجاری اصفهان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر اصفهان - دانشکده معماری و شهرسازی 1391
  محمد احسان محبیان   احمد امین پور

خانه های اصفهان در دوره قاجاریه با روحیه ای واحد به روند شکل گیری خود ادامه داده اند. در طی این روند و با گذشت زمان و تغییر شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه در دوره قاجار، سلیقه ها و نیازهای جامعه و خواسته های انسان ساکن در این خانه ها تغییر کرد. در این راستا، در معماری خانه ها نیز تغییراتی به وجود آمد که با شناخت دقیق کالبد معماری خانه ها می توان این تغییرات را تبیین نمود و با تحلیل و جمع بندی روند این تغییرات و مولفه های آن، سیر تحول خانه های قاجاری اصفهان را از شروع تا انتهای قاجار ترسیم نمود. در واقع خانه های قاجاری اصفهان دارای زنجیره ای به هم پیوسته از ساخت و دگرگونی هستند. اهداف این پژوهش، شناخت تغییرات، ترسیم سیر تحول عناصر فضایی در خانه ها و مشخص شدن علت و چرایی این تغییرات است. منظور از عناصر فضایی، عناصری چون: ایوان، اتاق ها، حوضخانه، ورودی، حیاط، زیرزمین و ... است. نتیجه این تحقیق مشخص کرد عنصری همچون زیرزمین به سطح همکف نزدیک تر شد، ایوان ستون دار به عنوان یک عنصر جدید به جبهه شمالی اضافه شد؛ تالار به دلایل سازه ای از فرم چلیپایی به شکل مستطیل درآمد؛ حوضخانه در اواسط قاجار ظهور پیدا کرد و در اواخر قاجار از یک فضای خصوصی به فضای نیمه عمومی تغییر کرد؛ شاه نشین عمدتاً به لحاظ تزیینات شاهد تغییراتی بود؛ تناسبات اتاق ها و نوع تزیینات به واسطه تغییرات فرهنگی و نیازهای جدید، دچار تغییر و تحول شده است.