در این مطالعه سطوح مختلف گیاه کنگر فرنگی (آرتیشو) بر سیستم ایمنی جوجه های گوشتی در شرایط تنش گرمایی بررسی شد. بدین منظور، تعداد 160 قطعه جوجه یک روزه (راس، 308) در قالب طرح کاملاً تصادفی با آرایش فاکتوریل 4×2 (عامل اول تنش و بدون تنش) و عامل دوم جیره های مورد آزمایش که شامل 4 جیره (شامل جیره شاهد، جیره شاهد مکمل شده با 5/1 درصد پودر کنگر فرنگی، جیره شاهد مکمل شده با 3 درصد پودر کنگر فرنگی و جیره شاهد مکمل شده با 300 میلی گرم ویتامین e)، 4 تکرار در هر تیمار و تعداد 10 قطعه جوجه در هر تکرار مورد استفاده قرار گرفت. به منظور اعمال تنش گرمایی از روز 35 دوره پرورش دمای سالن به مدت 6 ساعت به دمای 34 درجه سانتی گراد رسانیده شد. جهت بررسی پاسخ سیستم ایمنی علیه گلبول قرمز گوسفندی، در روز 42 روزگی (7 و 14 روز پس از تزریق محلول گلبول قرمز گوسفندی) خون گیری انجام گردید و میزان تیتر آنتی بادی با روش هم آگلوتیناسیون محاسبه شد. به علاوه، میزان آنتی بادی سرم خون علیه بیماری نیوکاسل در 42 روزگی به روش ممانعت از هم-آگلوتیناسیون تعیین شد. شمار کل گلبول های سفید و نسبت هتروفیل به لنفوسیت در 42 روزگی تعیین شد. برای اندازه گیری پروتئین کل، آلبومین و گلوبولین خون، در روز 42 دوره آزمایشی به تعداد 4 پرنده از هر تکرار خونگیری انجام شد. در پایان آزمایش، از هر تکرار 2 قطعه پرنده با وزن نزدیک به میانگین وزنی تیمار انتخاب و جهت بررسی اندام های لنفاوی کشتار شدند. نتایج نشان داد که اختلاف معنی داری بین تیمارها در نسبت هتروفیل به لنفوسیت وجود دارد. در این رابطه، بیشترین میزان نسبت هتروفیل به لنفوسیت در تیمار شاهدی که تحت تنش گرمایی بود مشاهده شد. شمار کل گلبول های سفید بین تیمارها در 42 روزگی معنی دار شد و بیشترین میزان آن مربوط به تیمار 3 درصد کنگرفرنگی و کمترین میزان مربوط به تیمار شاهدی که تحت تنش بود مشاهده شد(p<0.05). نتایج تیتر آنتی بادی علیه ویروس نیوکاسل نشان دهنده عدم اختلاف معنی داری بین تیمارها بود. تیتر آنتی بادی علیه گلبول قرمز گوسفندی در 42 روزگی بین تیمارها اختلاف معنی داری داشت و بیشترین تیتر آنتی بادی مربوط به تیمار 3 درصد کنگرفرنگی بود (p<0.05) مطالعه سطوح پروتئین کل و آلبومین سرم خون نشان داد که در 42 روزگی بین تیمارها اختلاف معنی داری وجود دارد و در این رابطه بیشترین میزان مربوط به تیمار ویتامین e بود. در خصوص وزن اندام های لنفاوی اختلاف معنی داری بین تیمارها در مورد بورس و طحال مشاهده نشد ولی در مورد کبد اختلاف معنی دار وجود داشت و تیمار شاهدی که در شرایط تنش گرمایی بود دارای کمترین وزن بود (p<0.05) به طور کلی این مطالعه نشان داد که کنگرفرنگی تاثیر مثبتی در بهبود فعالیت های ایمنی جوجه های گوشتی در شرایط تنش گرمایی دارد.