دادعباس آفتابی محمدعلی چلونگر
چکیده جیرفت به عنوان یکی از بزرگترین ولایات کرمان، به جهت موقعیت خاص جغرافیایی و اقلیمی و شرایط طبیعی و ارتباطی، در زمینه ها و تحولات مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و مذهبی این ایالت نقش مهمی را ایفا نموده است. اسلام به این شهر در سال 23 ه.ق وارد شد. در دوران حکومت های صفاریان، آل بویه، سلاجقه و غیره، این شهر در تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، ... منطقه تأثیرگذار بود. ساکنین این شهرستان بارها مورد هجوم، قتل و غارت توسط اقوام مهاجم عرب، ترک، دیلم، غز و مغول قرار گرفتند. وضعیت جغرافیایی، بعد مسافت از مراکز خلافت اسلامی، سبب گردید تا فرق مذهبی این ناحیه را برای ادامه ی حیات و فعالیت خویش برگزینند. از این رو جیرفت مدت ها کانون خوارج ازارقه بود. همچنین، عبور جاده ی ابریشم از جیرفت و همجواری با بندر هرمز، جایگاه تجاری خاصی را برای این شهرستان پدید آورد تا جایی که در عصر سلجوقیان قمادین به مرکز تجاری کرمان، سیستان و خراسان تبدیل شد. سرانجام هجوم اقوام غز و مغول به مرکزیت تجاری آن خاتمه داد. این شهرستان با سابقه تاریخی و تمدن کهن خویش و نیز اقوام و طوایف مختلف همچون قفص و بلوچ، زط، بارز، جرمان و اوغان و نیز طبقات اجتماعی گوناگون نقش مهمی در تحولات و دگرگونی های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی تاریخ کرمان بطور خاص و سرزمین ایران به طور عام ایفا نموده است. کلید واژه ها: کرمان، جیرفت، قمادین، غز، سلجوقیان، خوارج، کوفج
