نام پژوهشگر: پریچهر مرادی

فن شناسی آسیب شناسی و طرح مرمت کاشی های پوسته خارجی گنبد سلطانیه
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1391
  پریچهر مرادی   علی رضا رازقی

گنبد سلطانیه شاهکار هنر معماری ایران و جهان، بزرگ ترین گنبد آجری و سومین گنبد بزرگ جهان پس از گنبدهای سانتا ماریا دلفیوره و ایاصوفیه است که طی مدت زمان ده سال و در بین سال های 713-704 (ه.ق) توسط سلطان محمد خدا بنده (اولجایتو) در سلطانیه احداث شده است. این گنبد با تزئینات کاشی کاری آراسته شده که طی قرون متمادی و بر اثر شرایط اقلیمی بسیار سخت حاکم بر آن آسیب دیده اند. مرمت و بازسازی کاشی های گنبد در بین سال های 1383 -1387 از جمله اقداماتی است که برای حفظ این بنای ارزشمند از سوی مسئولان وقت میراث فرهنگی انجام یافت اما پس از مدت زمان کوتاهی قریب یک سال از اتمام این پروژه، لعاب کاشی های گنبد شروع به ریختن کرده و به لحاظ بصری و ساختاری در شرایط بسیار بدی قرار گرفته اند. محور اصلی این پایان نامه شناخت شدت و علل تخریب هایی است که در لعاب های کاشی ها به وجود آمده است. بر این اساس انجام مطالعات فن شناسی و آسیب شناسی برای شناخت ساختار لعاب ها و همچنین آشنایی با عوامل آسیب رسان به آن ها لازم می بود. اطلاعات به دست آمده در این پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، میدانی، آزمایشگاهی و آنالیز دستگاهی حاصل شده است. ترکیبات لعاب ها با استفاده از روش هایsem و icp شناخته شد. همچنین برای شناسایی نوع ملات و شوره از روش ft-ir استفاده گردید. نتایج حاصل از این یافته ها نشان می دهد که مهم ترین عامل تخریب شدید لعاب ها در ارتباط با عدم آگاهی و دانش کافی مسئولین مربوطه نسبت به فرآیند تولید لعاب ها، نحوه اجرا و نصب کاشی ها و همچنین فشار مسئولان برای به پایان رساندن سریع تر مرمت گنبد بوده است. دو عامل فوق سبب گشته تا لعاب ها از همان آغاز دچار تخریب هایی چون ترک، حفره، پریدگی لعاب و ... شوند.