اپیدمی جهانی سل منجر به 2 میلیون مورد مرگ و 9 میلیون موارد جدید بیماری در سال میشود. اکثریت بیماران مبتلا به سل در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند،که در این کشورها تشخیص سل بر اساس مشخص شدن باسیل اسید فاست بر روی گستره های آماده شده خلط با میکروسکوپ نوری ساده داده می شود. تشخیص باسیل بوسیله میکروسکوپ در کشورهایی که اندمیک سل هستند اختصاصیت بالا، ولی حساسیت نسبتا پایینی دارد که بین آزمایشگاه های مختلف نیز متفاوت است (بین20 تا 80 درصد). حساسیت این روش در مواردی که نمونه خلط از نظر باسیل منفی است بسیار پایین می باشد.بعلاوه حساسیت برای بیماری کم باسیل ( مثل بیماریهای اطفال و hiv همراه سل) بسیار کم است، بنابراین پیشرفت ابزارهای تشخیصی جدید سریع و دقیق، ضروریست.هدف مطالعه حاضر بررسی ارزش cea در تشخیص بیماری سل می-باشد. مواد و روشها : در یک مطالعه مشاهده ای – مقطعی که به صورت تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت و از فروردین ماه سال 1390 تا مرداد ماه سال 1391 انجام شد، 200 بیمار که به 4 گروه تقسیم شدند مورد بررسی قرار گرفتند.گروه1 شامل 50 بیمار مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت،گروه 2 شامل 50 بیمار مبتلا به سل ریوی اسمیر منفی،گروه 3 شامل 50 بیمار مبتلا به سل خارج ریوی و گروه 4 شامل 50 بیمار مبتلا به پنومونی باکتریال اکتسابی از جامعه (cap). مطالعه توسط کمیته اخلاق تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی اراک مورد تایید قرار گرفت و یافته های حاصل توسط نرم افزار spss مورد تحلیل قرار گرفت.اطلاعات مربوط به تغییرات آماری خلاصه شد و فراوانی و درصد متغیرها محاسبه شد.میزان cut off برایcea بوسیله منحنیroc تعیین شد.میزان حساسیت، ویژگی، ارزش اخباری مثبت، ارزش اخباری منفی و میزان درستنمایی اندازه گیری شد. برای سنجش متغیرهای گروهی از آزمون fisher و برای سنجش متغیرهای پیوسته از آزمونهایmann-whitney u test و t-test استفاده شد.p-value دو سویه کمتر از 05/0 معنادار در نظر گرفته شد. نتایج : در این مطالعه اندازه گیری سطح سرمی cea در هر 4 گروه قبل از شروع درمان صورت گرفت متوسط سطح سرمی cea در 4 گروه (سل ریوی اسمیر مثبت، سل ریوی اسمیر منفی، سل خارج ریوی و پنومونی باکتری اکتسابی از جامعه) به تــرتیب بــرابــر 2.34±5.171 و 2.26 ± 5.049 و2.89±6.151 و 2.02±3.527 نانوگرم در هر میلی لیتربود.حساسیت تست با میزان cut off بیشتر از ng/ml 6 برای cea در بیماران مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت،سل ریوی اسمیر منفی و سل خارج ریوی به ترتیب 26% ،32% و 52% تعیین شد و اختصاصیت آن در هر 3 گروه 90% بود.ارزش اخباری مثبت در 3 گروه فوق به ترتیب 72.2% ،76.2% و83.9% ،ارزش اخباری منفی به ترتیب 54.9% ،57% و 65.2% و میزان درستنمایی برای نتایج مثبت به ترتیب 2.6 و3.2و5.2 بود. نتیجه گیری : غلظت سرمی cea به طور مشخصی در بیماران مبتلا به بیماری سل و بیماران مبتلا به پنومونی اکتسابی از جامعه متفاوت بود. غلظت سرمی cea میزان حساسیت کافی برای کمک به تشخیص بیماران سلی از سایر بیماریهای تنفسی ندارد و نمی تواند جایگزین روش میکروسکوپی اسمیر خلط شده و نقش کوچکی در تشخیص دارند.با اینحال اندازه گیری cea گاه ممکن است در مواردی که شک به سل وجود دارد و رنگ آمیزی اسید فاست منفی است و یا نمونه ای در دسترس نیست کمک کننده باشد.