ber. bacillus thuringiensis یک باکتری بیماریزا در حشرات است که عامل فعال برخی حشره کش ها را تشکیل می دهد. این باکتری گرم مثبت و خاکزی با اسپور نیمه انتهایی و بیضی شکل می باشد. همزمان با تشکیل اسپور در داخل اسپورانژیوم بلورهای پروتئینی سمی را برای برخی حشرات تولید می کند. باکتری b.t. از زیستگاه های مختلف شامل: خاک، انبارهای غله، اجساد حشرات، گرد و خاک روی برگ -های درختان و ... جداسازی شده است. در این تحقیق 140 نمونه، از مکان های مختلف انبارهای مواد غذایی در شهرستان ارومیه جمع آوری و مورد ارزیابی قرار گرفت. جهت استخراج جدایه های باکتریb.t. از روش انتخابی استات سدیم در غلظت (25/0 مولار، 8/6ph=) استفاده گردید. شناسایی اولیه باکتری بر اساس وجود بلور پروتئینی و شکل بلور با استفاده از رنگ آمیزی کوماسی بلو صورت گرفت. سپس برای تشخیص پاتوتیپ جدایه ها، از جدایه های حاوی بلور پروتئینی درآزمایش های سمیت بر روی چند آفت شامل لاروهای سفیده کلمpieris brassicae l.) ) و شب پره ی مدیترانه ای آرد (ephestia kuehniella z.) از راسته ی بالپولکداران، پشه ی معمولی (culex pipiens l.) از راسته دوبالان و شپشه آرد (tribolium confusum (h. از سخت بالپوشان استفاده شد. برای تشخیص ژن های سازنده ی بلور پروتئینی در جدایه ها از روش مولکولی با استفاده از تکنیک pcr و پرایمرهای اختصاصی ژن های cry1، cry3، cry4 استفاده گردید. در بررسی های شکل شناختی، بلور پروتئینی به شکل دو هرمی با 11 جدایه (42/31%) بیشترین فرم را به خود اختصاص داد. در بررسی سمیت جدایه های b.t. بعد از 72 ساعت، تلفات در محدوده 100-75 درصد در لاروهای سفیده کلم، شب پره ی مدیترانه ای آرد، پشه معمولی و مراحل لاروی و حشره کامل شپشه آرد به ترتیب در چهار جدایه (4/11% )، سه جدایه (5/8%)، دو جدایه (7/5%) بود و در لارو و حشره کامل شپشه آرد تلفاتی در این محدوده مشاهده نگردید. در بخش مولکولی ژن cry1 در گروه بالپولکداران در 26 جدایه (28/74 %)، در گروه سخت بالپوشان ژن cry3 در 17 جدایه (57/48 %) و در گروه دوبالان ژنcry4 در 18 جدایه (42/51%) مشاهده گردید.