نام پژوهشگر: ساناز جوینده پور

انگره مئینیو در اوستا و تاثیر آن در متنهای پهلوی (بندهش، زادسپرم، دینکرد 3)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  ساناز جوینده پور   تیمور قادری

نیروی شر در این رساله، در دینهای ایرانی پیش از اسلام مورد بررسی قرار خواهد گرفت.واژه ی اهریمن نیز از نظر زبانشناسی در دوره های مختلف تحلیل می شود. ابتدا در دین نخستین ایرانی، که منظور از آن دین آریاییان مهاجر به نجد ایران است که با دین مردمان بومی آمیخته شده است.از کهن ترین کتاب مقدس هندوان یعنی ریگ ودا، برخی قسمت های اوستا و کتیبه های فارسی باستان استفاده و به این نتیجه رسیده ام که در این دوره ثنویت مذهبی وجود دارد، اما انگره مئینیو نیست. این واژه از ابداعات خود زردشت است.در گاهان که سروده های خود زردشت است و یسنای هفت ها؛ انگره مئینیو در برابر همزاد متناقض خودسپنته مئینیو قرار می گیرد و هر دو تحت قدرت اهوره مزدا قرار دارند. در قسمت های متاخر که یشت ها و وندیداد مورد نظر است، انگره مئینیو در یک نظام مطلق ثنوی در برابر اهوره مزدا قرار می گیرد و اهوره مزدا دیگر قادر مطلق نیست. اهورا و سپنته مئینیو یکی می شوند، انگره مئینیو مقابل خود اهوره مزدا قرار می گیرد و ثنویتی مطلق شکل می گیرد که در وندیداد به اوج خود می رسد.نامها، صفات، ویژگیها، صفت خلقت و مکان و جایگاه این نیروی شر در متنهای مختلف، در گاهان، یشتها، وندیداد و متنهای پهلوی متفاوت هست. و همینطور مسئله ی گناه و عاقبت بدی. در متنهای پهلوی اهریمن که گناک مینو نیز نامیده می شود، قدرت بیشتری پیدا کرده و دارای آفرینش می شود. وارد نبرد با اهوره مزدا شده و زمان به دوره های سه هزار ساله تقسیم می شود. آفرینش اهریمن که دیوان و پریان و موجودات اهریمنی هستند به کمک او خواهند آمد و در مقابل اهوره مزدا و ایزدان و یاری دهندگان اش قرار خواهند گرفت. زمان کارزار معین می شود و سرانجام نیز بدی شکست خورده و اهوره مزدا پیروز شده و قادر مطلق خواهد شد. در این میان در برخی باورها نوعی احترام به نیروی شر پدید می آید،به منظور رهایی از ویرانگریهای آن. با توجه به تحول اهریمن طی دورانهای زمانی و قدرتی که پیدا می کند،کارکردهای متفاوت که گاهی به صورت تلویحی در متنها به آن اشاره شده است؛ این احترام و حتی گاهی پرستش نیروی شر معنا پیدا خواهد کرد.