در مطالعه کلان (ماکرو) از شهرنشینی در جهان سوم لازم است که تحلیل عمیق سیستم های شهری با توجه به سیستم سلسله-مراتبی و وابستگی های بین المللی صورت گیرد. در این صورت شهر و پدیده های حاصل از آن (از جمله حاشیه نشینی) را باید به عنوان فرم های فضایی ناشی از فرایند های بین المللی و ملی مورد مطالعه قرار داد. سکونتگاه هایغیر-رسمیحاصلشهرنشینیسریعومشکلاتاقتصادیکشور هاوبخصوصکشور هایدرحالتوسعهمی-باشد.کشورایراننیزپسازاصلاحاتارضیبااینپدیدهآشناگردید.رشدچنینسکونتگاه هایی مشکلاتزیادی رادرابعاداقتصادی – اجتماعیوکالبدیشهر هابههمراهداشتهاست. مسکن غیر متعارف یکیازمشکلاتودر حقیقتنماداسکانغیر-رسمیاست.دراغلبمواردنوعمسکنیکی ازنشانگر هایکلیدیبرایآسیب هایفضاییشهرمحسوبمی شود. کلانشهر تبریز نیز با دارا بودن حدود 400هزار نفر حاشیه نشین، تعداد 70هزار واحد مسکونی را به این بخش از شهروندان ناخوانده خود اختصاص داده است که در مقام مقایسه با جمعیت کل شهر حدود 30% شهروندان را شامل می شوند. بررسی این آمار و ارقام غیر رسمی حکایت از این مهم دارد که صرف نظر از ساخت و ساز های غیر قانونی در این مناطق، با توجه به حجم قابل توجه مهاجرت به شهر، این مناطق نقش محوری را در تأمین مسکن اقشار کم درآمد و عمدتاً مهاجر به شهر را تأمین می کنند.هدفازبررسیحاضر شناختو تحلیل سیستمی ابعاد کمی و کیفی مسکنغیر رسمیبودهتابتوانازطریقبررسیدقیقآن،پتانسیل هایاسکانغیر رسمیدرتأمینمسکنکهازاساسی تریننیاز هایجوامعانسانیاست، شناساییو زمینه هایکاهشآسیب هایکالبدی -اجتماعیمشخصگردد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی – تحلیلی؛ جامعه آماری، کلانشهر تبریز؛ نمونه آماری، محلات حاشیه نشین شمال و جنوب این کلانشهر و تکنیک جمع آوری اطلاعات نیز مطالعات کتابخانه ای و میدانی می باشد. در نهایت نیز اطلاعات بدست آمده با استفاده از نرم افزار های spssوexcel مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته اند. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که نگرش بخشی در طرح های توسعه شهری، انتزاعی بودن و ضعف رویکرد سیستمی در این طرح ها به طور قابل چشمگیری باعث ایجاد و گسترش سکونتگاه های غیر رسمی در کلانشهر های کشور و از آن جمله کلانشهر تبریز شده است لذا پیشنهادات تحقیق به گونه ای ارائه شده است تا گامیموثردرراستای انتظام بخشی وکاهشمشکلاتمسکن در سکونت گاه های غیر رسمی برداشته شود.