هرچند از گذشته تا کنون نقد موسیقایی و وزن شعر همواره مطرح بوده است و آثار فراوانی در این خصوص به طبع رسیده است اما بررسی و تحلیل غزل پایداری ایران و افغانستان، نمونه ای عملی و بدیع در این راستاست. آن چه در این نوشتار مورد عنایت بوده است به شیوه ی کتاب خانه ای از بین صدها غزل، به گزینش یک صد غزل پایداری از شاعران ایران و یک صد غزل پایداری از شاعران افغانستان اقدام شد و در محور های مختلف موسیقایی – بیرونی، کناری، درونی و معنوی تحلیل و بررسی صورت گرفت که ضمن منتج شدن به دریافت اصالت وزنی هر کدام، تناسب یا عدم تناسب اوزان با موضوعات نیز هویدا گردید. در خصوص رویکرد های موسیقایی و محتوایی، فرض بر تأثیر پذیری ادبیات پایداری افغانستان – به ویژه اشعار شاعران مهاجر- بوده است. رسیدن به نقاط افتراق و یا اشتراک موضوعی یکی دیگر از دغدغه های این پژوهش بود. نتایج حاصل، مبین این نکته است که پاس داشت اراده ی راسخ هر دو کشور در دفاع از کیان و تمامیت ارضی، فرهنگی – مذهبی خود از نقاط اشتراک است اما علاوه بر دشمن خارجی ، مواجه بودن کشور افغانستان با اختلافات قومی و قبیله ای که گاه نگاه مذهبی به خود می گیرد، مهم ترین وجه افتراق است. تحلیل و بررسی، سپس تطبیق عناصر تصویر ساز به صورت کاملاً دقیق یکی از رویکردهایی است که می طلبد در پژوهش و نوشتار دیگر مورد واکاوی قرار گیرد.