پنهان نگاری شاخه ای از علم ارتباطات پوشیده است که عبارت از هنر مخفی کردن اطلاعات در اطلاعات دیگر می باشد. در حالی که هدف پنهان نگاری، مخفی کردن اطلاعات و جلوگیری از پیدا شدن و جلب توجه آنهاست، هدف نهان کاوی تشخیص و تخمین اطلاعات مخفی شده با دانش اندک یا بدون هیچ دانشی درباره الگوریتم پنهان نگاری و پارامترهایشان می باشد. از آنجا که تصاویر رنگی، ظرفیت پنهان نگاری بالایی دارند و استفاده از آن-ها متداول است و از طرف دیگر تحقیقات کمتری در حوزه ی مخفی سازی اطلاعات نسبت به تصاویر خاکستری بر روی آن ها صورت گرفته است، ما در این پایان نامه، روش های مختلف پنهان نگاری و نهان کاوی تصاویر رنگی را در فضاهای رنگ مختلف (از جمله rgb، yuv،yiq ، ycbcr،hsv )، به طور جامعی مورد بررسی قرار دادیم و روش های جدیدی در این دو حوزه ارائه داده ایم. در حوزه ی پنهان نگاری، یک روش مقاوم برای پنهان سازی اطلاعات در تصاویر رنگی با استفاده از فضاهای رنگ yuv و ycbcr پیشنهاد کرده ایم که در این روش تشخیص پیام سخت تر شده و در مقابل نهان کاوها دارای مقاومت بیشتری است. در حوزه ی نهان کاوی نیز، با استفاده از اطلاعات فضای رنگ rgb روش نهان کاوی-ای پیشنهاد کردیم که در این روش، ویژگی هایی مبتنی بر همبستگی کانال های رنگ در نواحی همگن تصاویر طبیعی استخراج شده است که درای دقت خوبی در تشخیص جایگزینی lsb و تطبیق lsb است. علاوه براین؛ با بررسی سایر فضاهای رنگ (از جمله yuv،yiq ، ycbcr،hsv ) روش نهان کاوی دیگری پیشنهاد کرده ایم که مبتنی بر همبستگیِ مکانیِ پیکسل های مجاور در مولفه های فضاهای رنگ مختلف است و مستقل از نوع روش پنهان نگاری طراحی شده است. این فضاهای رنگ از تجزیه ی مولفه های رنگ و روشنایی بهره برده که در نتیجه باعث حذف همبستگی بین کانال های r، g و b از فضای رنگ rgb می شود. بنابراین اطلاعات مفیدتری برای نهان کاوی در مقایسه با استخراج ویژگی از فضای رنگ rgb فراهم می کنند. نتایج حاصل از روش پیشنهادی مبتنی بر همبستگیِ مکانیِ پیکسل های مجاور در مولفه های فضاهای رنگ مختلف نشان می دهد که این روش دارای قدرت تشخیص خوبی به منظور نهان کاوی تصاویر رنگی دارد.