نام پژوهشگر: محمدرضا ابن الرسول

نقش اختلاف قراءات در ناهماهنگی ترجمه های فارسی قرآن جزء 15-19
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1389
  اسماعیل رضایی   محمدرضا ستوده نیا

با توجه به جایگاه رفیع و والای قرآن کریم و همچنین جایگاه ویژه ی آن در بین مسلمانان و با توجه به این که قرآن کریم کتاب هدایت و تبیان برای همه ی مردم است، وجود ترجمه ای درخور و شایسته از قرآن کریم ضروری می نماید. این مطلب وقتی ضرورت خود را دو چندان نشان می دهد که می بینیم غالب مردم با زبان عربی بیگانه بوده و اگر ترجمه نباشد، بهره ی چندانی از قرآن نخواهند برد از این روی بحث ترجمه ی قرآن کریم بسیار ضروری است. با مراجعه به ترجمه های فارسی قرآن می بینیم که اختلاف زیادی در آن ها مشاهده می شود که این اختلاف در ترجمه های فارسی قرآن به علل و عوامل متعددی برمی گردد. از جمله این عوامل می توان به نگرشهای ادبی مختلف بر ساختار نحوی یا بلاغی جملات، آراء تفسیری گوناگون، اختلاف در مسائل کلامی، اختلاف در قرائت آیه و غفلتهای مترجمان اشاره کرد. این رساله در صدد آن است که اختلاف در ترجمه های فارسی قرآن کریم را از منظر بحث اختلاف قراءات مورد بررسی قرار دهد. سوال مطرح شده در این رساله این است که: آیا اختلاف قراءات در ترجمه های فارسی تأثیرگذار است؟ برای رسیدن به جواب این سوال اکثر ترجمه های فارسی قرآن کریم را (52 مورد ترجمه فارسی) از ابتدای جزء 15 تا انتهای جزء 19 مورد بررسی و دقت نظر قرار داده و این نتیجه به دست آمد که اختلاف قراءات در برخی از آیات قرآن کریم بر اختلاف در ترجمه های فارسی تأثیر گذار است. این رساله شامل سه فصل است. فصل اول، کلیات. فصل دوم مربوط به اختلاف ترجمه در آیاتی است که اختلاف قرائت در آنها در ترجمه های فارسی اثر گذار است که این فصل شامل شش بخش است: بخش اول مربوط به اختلاف قرائت در افعال غایب و مخاطب است. بخش دوم درباره اختلاف قرائت در افعال معلوم و مجهول است. بخش سوم مربوط به اختلاف قرائت در افعال متکلم و غائب است. بخش چهارم مربوط به اختلاف قرائت در افعال ماضی و امر است. بخش پنجم مربوط به اختلاف قرائت در اسماء مفرد و جمع است. و بخش ششم شامل سایر مواردی که جزء موارد فوق نمی شود، است. در نهایت فصل سوم مربوط به آیاتی است که مترجمان بر یک قرائت اتفاق کرده اند. کلید واژه ها: ترجمه قران، فارسی، قران، قراءات.

نقش قرائات در اختلاف ترجمه های فارسی قرآن (از آغاز جزء 26 تا پایان جزء 30)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  مجید کفعمی   محمدرضا ستوده نیا

چکیده ترجمه روان و روشن قرآن، مقدمه ورود به معارف قرآن است. به کمک ترجمه قرآن ،مراجعه به تفاسیر فارسی، شرح آیات و تفسیر اجمالی آن به آسانی درک می شود. . اقبال روز افزون به قرآن کریم در قالب اهتمام به ترجمه و مفاهیم آیات آن و عظمت و جاودانگی قرآن و نیز انطباق معارف آن با عقل و فطرت بشریایجاب می کند ترجمه قرآن در یک سبک و شیوه خلاصه نگردد ودر هر عصری با شیوه ای زیباتر و بیانی روزآمدتر و در عین حال برخوردار از صحت بیشتر به جامعه عرضه گردد. با وجود منافع و پیشرفت هایی که تعدد ترجمه های قرآن در پی دارد و این که هر کدام از مترجمان ارجمند از سر خیرخواهی و به قصد خدمت به قرآن به این امر خطیر دست یازیده اند ولی اختلاف در ترجمه انکارناپذیر است. بازگشت اختلاف در ترجمه ها علل و عوامل متعددی دارد، از جمله این عوامل می توان به نگرشهای ادبی مختلف بر ساختار نحوی یا بلاغی جملات، آرای تفسیری، اختلاف در مسائل کلامی،اختلاف در قرائت آیه و غفلتهای مترجمان اشاره کرد. آن چه در این رساله مورد توجه قرار گرفته، نقد ناهماهنگی ترجمه های فارسی قرآن با توجه به اختلاف قرائات است. فرضیه ای که مطرح شده این است که اختلاف قرائات بر اختلاف در ترجمه های فارسی اثر دارد. آن چه پس از شناسایی تک تک آیات دارای اختلاف قرائت و بررسی تأثیر این اختلاف قرائت در ترجمه های فارسی (بررسی حدود 50 ترجمه ها) که 10 ترجمه از آنها انتخاب واز جزء 26 شروع و تا پایان جزء 30 به دست آمده در قالب 8 فصل ارائه گردیده است. فصل اوّل: کلیات، فصل دوم مربوط به بررسی اختلافات نحوی، فصل سوم مربوط به اسامی جمع و مفرد، فصل چهارم مربوط به افعال غایب و مخاطب، فصل پنجم افعال غایب و متکلم مع الغیر، فصل ششم مربوط به جملات خبری و پرسشی، فصل هفتم مربوط به موارد متفرقه در اختلاف قرائات است که در فصول قبل جای نمی گرفتو در فصل هشتم مربوط به اختلاف قرائا اتی است که در ترجمه فارسی اثر نگذاشته است، و در نهایت به نتیجه گیری از فصول مذکورپرداخته می شود. کلید واژه :قرآن، ترجمه قرآن به فارسی، اختلاف قرائات

معناشناسی نحوی کان و مشتقات آن در قرآن کریم و برابریابی آن به فارسی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  زهره کیانی   محمدرضا ابن الرسول

در این پژوهش به بررسی ساخت های نحوی فعل "کان" و مشتقات آن در قرآن کریم پرداخته ایم. با توجه به این که "کان" و مشتقات آن در قرآن (1450مورد) در ساخت های مختلف به کار رفته است مترجم باید دید روشنی از این فعل داشته باشد و بداند در هر مورد چه ترجمه ای از آن ارائه دهد تا ترجمه او از منظر نحوی، درست، روان و تا جای ممکن نزدیک به مدلول متن عربی قرآن باشد. برای دریافت معانی این فعل و مشتقات آن، کلیه موارد "کان" در قرآن کریم استقصاء شده است و سازه ها و ساخت های نحوی‏ که "کان" در آن به کار رفته است مشخص و دسته بندی شد سپس با استفاده از منابع نحوی، کتب اعراب القرآن ، تفاسیر و مهمتر از همه، سیاق به تبیین معنای "کان" در ساخت های مختلف پرداخته ایم، و در مواردی ساخت کاملا تحلیل شد، در بررسی معادل فارسی ساخت ها، 11 ترجمه بررسی، مقایسه و نقد گردید و برای این منظور به منابع دستور فارسی نیز مراجعه شد تا بتوان برابری مناسب برای هریک از این سازه ها، ارائه نمود. از جمله نتایج این پژوهش این است که "کان" در قرآن کریم، در نقش های مختلف فعل ربطی، کمکی، وجهی و تامه به کار رفته است و در آیات بسیاری برای بیان حقایق ثابت و لم یزلی یا قوانین کلی و همیشگی به کار رفته است و باید به صورت فعل ربطی ـ تأکیدی "هستیدن"، ترجمه گردد و قیدی که دال بر استمرار باشد مانند قید "پیوسته یا همواره"، در ترجمه اضافه گردد. ساخت "ماکان+ لام جحود"، در قرآن دال بر تأبید است، لذا آیات دارای این ساخت باید با استفاده از قید تأبید "هرگز"، که برابر فارسی لام جحود، در قرآن است و فعلی که بسته به سیاق مضارع اخباری یا ماضی استمراری است ترجمه گردد، "کان" در این آیات، یک فعل کمکی است.

شرح الأحادیث المستشهد بها فی «مغنی اللبیب» و «شرح الرضی علی الکافیه»
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده زبانهای خارجی 1392
  الهه گیلانی   رضا سلیمانزاده نجفی

در کتب نحوی برای اثبات قواعد نحوی و فهم بهتر مطلب، گاه به آیات قرآن، حدیث و شعر استناد می شود. از این رو می توان به اهمیت جایگاه حدیث در کتب نحوی پی برد. این رساله به شرح احادیث مورد استشهاد در دو کتاب ارزشمند «مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب» و «شرح الرضی علی الکافیه» پرداخته است. «مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب» مهم ترین اثر ابن هشام، از نحویان قرن هفتم هجری، کتابی ارزشمند و با اهمیت در میان کتب نحوی است که مولف در آن به آیات قرآن کریم، احادیث نبوی، اشعار عرب و ... استشهاد نموده است. و کتاب «شرح الکافیه»، یا «شرح الرضی علی الکافیه» اثر رضی الدین محمد بن حسن ، معروف به رضی استر آبادی از دانشمندان ایرانی قرن هفتم هجری است که در میان سی شرح بر کافیه ابن حاجب، بهترین آنها شمرده می شود. این دو کتاب از جمله کتب اجتهادی نحو به شمار می آید و از دیرباز مورد توجه و عنایت نحویان، اساتید و دانشجویان بوده است. هدف این رساله حرکت گذاری، تبیین مواضع استشهاد به حدیث، سند یابی، شرح حدیث از لحاظ روایت، کلمات نامأنوس، نحو ومضمون است. این پایان نامه که مبتنی بر شیوه وصفی ـ تحلیلی است، در چهار فصل نگاشته شده است: فصل اول: «مقدمات کلی»، فصل دوم: «احادیث مشترک»، فصل سوم: «احادیث مغنی» و فصل چهارم: احادیث «شرح رضی بر کافیه». از مهم ترین نتایجی که در طی این بررسی به آن دست یافته ایم این است که: برخی از احادیث ذکر شده در «مغنی اللبیب» و «شرح الرضی علی الکافیه» در کتب حدیث مورد جستجو یافت نشد. مواضع استشهاد یا برای اثبات قواعد نحوی، یا ردّ نظر برخی از نحویون و یا ذکر نمونه ای برای قواعد اثبات شده است. با وجود این که استرآبادی شیعه بوده، احادیث مورد استشهاد او در صحاح سته بیشتر یافت می شد، تا در کتب اربعه و ابن هشام با این که از اهل سنت بوده، احادیث مورد استشهاد او در کتب اربعه نیز یافت می شد و این که گاه هر یک از دو نحوی یک حدیث را در دو بحث ناهمسان آورده اند.

شرح الشواهد البلاغیه فی العمده (التشبیه و الاشاره)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده زبانهای خارجی 1387
  سمیه حسنعلیان   رضا نجفی

چکیده ندارد.

آرایه های بدیعی در صحیفه سجادیه
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده زبانهای خارجی 1387
  صدیقه مظفری غربا   محمدرضا ابن الرسول

چکیده ندارد.

مقدمه، تصحیح و تحشیه منتخب روضه الناظر و نزهه الخاطر اثر عزالدین کاشانی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1387
  مرتضی رشیدی آشجردی   غلامحسین شریفی

چکیده ندارد.

شرح و تحلیل ده سروده نخست دیوان طغرایی اصفهانی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده زبانهای خارجی 1387
  رقیه احمدی   محمدرضا ابن الرسول

چکیده ندارد.

بررسی مضامین مشترک صحیفه سجادیه و مناجات های منثور فارسی تا پایان قرن هفتم هجری
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1387
  صغری صالحی ساداتی   اسحاق طغیانی

چکیده ندارد.