نخل خرما ( phoenix dactylifera l. ) یکی از درختان میوه مهم در جنوب ایران می باشد که می تواند در شرایط نامساعد محیطی که دیگر درختان میوه قادر به رشد نیستند، میوه با کیفیت بالا تولید کند. در حال حاضر در استان فارس 30874 هکتار نخل وجود دارد که از این حیث رتبه ششم را در کشور به خود اختصاص داده است (آمارنامه وزارت جهاد کشاورزی, 1389). شهرستان جهرم با سطح زیر کشت 4840 هکتار نخل و تولید سالانه 28307 تن محصول خرما رتبه دوم سطح زیر کشت و رتبه اول تولید خرما را در استان فارس دارا می باشد (آمارنامه جهاد کشاورزی استان فارس, 1389). خرمای شاهانی یکی از ارقام مهم و تجاری می باشد که در استان فارس نزدیک به 10455 هکتار در 13 شهرستان کشت می شود و رقم غالب استان است (آمارنامه جهاد کشاورزی استان فارس, 1389). در حال حاضر نخلکاران منطقه بدون هیچگونه اطلاع دقیقی، از پایه های نر موجود برای گرده افشانی استفاده می کنند و همچنین زمان گرده افشانی دقیق و مناسبی در دسترس نیست. گرده افشانی فاکتور بسیار موثری در تشکیل میوه، تولید محصول و کیفیت میوه می باشد و آب و هوا و رقم فاکتور های مهمی در نگهداری زمان پذیرش مادگی می باشد (al-obeed and soliman., 2011 ). تشکیل میوه به عوامل متعددی از جمله زمان گرده افشانی، طول مدت گلدهی درختان نر، نوع گرده و قدرت باروری و مقدار آن و همچنین وجود گل های ماده بستگی دارد ( زرگری,1384).

خرما با نام علمی .phoenix dactylifera l متعلق به خانواده palmaceae گیاهی دو پایه است که برای حصول اطمینان از تشکیل میوه به صورت مصنوعی گرده افشانی می شود. هدف از اجرای این پژوهش، معرفی پایه نر سازگار و تعیین مناسب ترین زمان گرده افشانی جهت بدست آوردن بالاترین درصد تشکیل میوه، عملکرد و خواص کمی و کیفی در خرمای کبکاب می باشد. این مطالعه به صورت دو آزمایش جداگانه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی جهرم اجرا گردید. آزمایش اول جهت معرفی بهترین رقم گرده دهنده خرمای کبکاب به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با پنج تیمار گرده شامل کازرون (کد 7013)، لار (کد 7035)، داراب (کد7016)، قیروکارزین (کد 7021) و گرده ی بویر 11 (پایه نر کشت بافتی) در چهار تکرار جمعاً بر روی 20 اصله درخت خرمای کبکاب 18 ساله انجام شد. آزمایش دوم جهت تعیین مناسب ترین زمان گرده افشانی خرمای کبکاب در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با پنج تیمار زمانی شامل بلافاصله، یک، دو، سه و چهار روز پس از بازشدن اسپات ماده در چهار تکرار روی خوشه های چهار اصله درخت خرمای کبکاب 18 ساله انجام شد. نتایج نشان داد دانه های گرده ارقام مختلف، تاثیرات متفاوتی بر صفات کمی و کیفی میوه خرمای کبکاب داشتند.هرچند با گذشت زمان گرده افشانی از بازشدن اسپات، درصد تشکیل میوه و عملکرد افزایش نشان داد، اما کیفیت میوه کاهش یافت. به طور کلی، بهترین رقم گرده دهنده در بین تیمارهای مورد مطالعه، رقم کازرون (7013) و بهترین زمان گرده افشانی خرمای کبکاب در جهرم، سه تا چهار روز پس از بازشدن اسپات معرفی گردید.