چکیده رودخانه ارس منبع آبی مهمی برای مصارف کشاورزی، صنعتی، مسکونی و انرژی در کشورهای ترکیه، ارمنستان، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان می باشد. این رودخانه از نظر همکاری های منطقه ای، حساس و مهم می باشد؛ زیرا در عبور از مرز کشورها، طول زیادی از مرزها را تشکیل می دهد. تحقیق حاضر از نوع مطالعات کاربردی بوده و با هدف شناسایی ابعاد هیدروپلیتیکی رود مرزی ارس با گردآوری اطلاعات از طریق منابع کتابخانه ای، مشاهده و مصاحبه با روش توصیفی ـ تحلیلی، اسنادی و تاریخی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و به بررسی زمینه های همگرایی و واگرایی متأثر از مولفه های ژئوپلیتیکی مختلف میان کشورهای حوضه ارس و ارایه الگوهای پیشنهادی پرداخته است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است این رودخانه بستر جذابیت های ویژه گردشگری و تاثیرات مثبت اکوسیستمی می باشد. همکاری های دوجانبه در بهره برداری از پتانسیل های آن در بخش کشاورزی و انرژی بین ایران و جمهوری آذربایجان بطور متساوی انجام می گیرد و ارمنستان با ترکیه همکاری مشترک دارند. ولی کیفیت آب رودخانه ارس بر اثر اقدامات و بهره برداری هایی که عمدتاً از سوی ارمنستان و ترکیه صورت می گیرد، تنزل یافته و کمیت آب نیز تحت تأثیر سد سازیهای ناهماهنگ و استفاده بی رویه برای مقاصد گوناگون، قرار گرفته است. فرسایش کرانه ها ، جابجایی و انباشت رسوبات و بروز سیلاب ممکن است مشکلاتی را پدید آورد، ولی عدم شرکت ارمنستان و ترکیه در کمیسیون های مشترک بهره برداری، آلودگی رود ارس، مناقشه قره باغ و ... از مهمترین عوامل واگرایی در میان کشورهای حوضه رود ارس می باشد. بنابرین استفاده مشترک و حفاظت زیست محیطی از رود ارس و نقش آفرینی آن در سایر حوزه ها نیازمند بازنگری و رویکرد همگرایی در روابط همه جانبه است تا بهره برداری اصولی از منابع آن تحت یک چارچوب قانونی مشخص انجام گیرد و از وقوع منازعه در سال های آتی پیشگیری شود. واژگان کلیدی: هیدروپلیتیک ـ رود مرزی ارس ـ همکاری ـ منازعه