نام پژوهشگر: سعید رسولی نژاد
سعید رسولی نژاد نریمان شیخی
رادیکال های آزاد در تغییرات مولکولی و جهش نقش دارند و در صورتی که رادیکال های آزاد غیر فعال نشوند، پراکسیداسیون لیپیدی ناشی از آن به تمامی انواع ماکرومولکول های سلولی شامل پروتئین ها، کربوهیدرات ها، لیپید ها و اسید های نوکلئیک آسیب می رساند. در مقابله با رادیکال های آزاد در حالت عادی سیستم آنتی اکسیدان موثر واقع می شود اما در شرایط استرس که تولید رادیکال های آزاد زیاد می شود کارایی این سیستم کاهش می یابد و امکان آسیب به سلول ها و در نتیجه اندام ها وجود خواهد داشت. آنتی اکسیدان هایی که بتواند جلوی روند اکسیداسیون را بگیرد، به نظر می آید که در پیشگیری تعدادی از بیماریها حائز اهمیت باشد. رژیم غذایی مناسب حاوی آنتی اکسیدان های طبیعی نقش مهمی را در نگهداری سلامت، تولید مثل، عملکرد، ایمنی و رشد طیور بازی می کند. تعدادی از آنتی اکسیدان ها توسط گیاهان و به عنوان متابولیت های ثانویه سنتز می شوند. بخش اعظم ظرفیت آنتی اکسیدانی گیاهان، فقط به وجود ویتامین های e,c و بتاکاروتن نسبت داده نمی شود بلکه به وجود اجزای دیگر از قبیل پلی فنولهایی وابسته است که دارای قدرت آنتی اکسیدانی قوی هستند. سیر نیز به عنوان گیاهی شگفت انگیز با خاصیت افزایش کارایی سیستم ایمنی، ضد تومور و آنتی اکسیدان شناخته شده است. همچنین در درمان بیماری های قلبی عروقی به عنوان تنظیم کننده فشار خون و ضد انعقاد، کاهش قند خون و کلسترول به کار می رود. سیر دارای خاصیت ضد باکتری، ویروس، قارچ و انگل نیز می باشد. گفته می شود سیر تازه دارای تاثیر بهتری می باشد ولی برخی مقالات نشان داده اند مصرف سیر پخته ، عصاره نگه داری شده و یا روغن سیر کارایی بهتری ضد رادیکال های آزاد و عوامل عفونی نسبت به سیر تازه دارند. برای متخصصین تغذیه درک زمان استفاده و مقدار استفاده از آنتی اکسیدان ها و قیمت بالای آن ها همواره یک چالش به حساب می آید. استفاده از مواد غذایی طبیعی با خاصیت آنتی اکسیدانی بالا مانند عصاره سیر که براحتی در آب آشامیدنی قابل استفاده می باشد مفید است. در واقع آنچه که لزوم انجام چنین مطالعه ای را ضروری می نماید، این است که قسمت عمده ی اثر درمانی سیر به ترکیبات آنتی اکسیدانی، فنولی و اجزای فلاونوئیدی مرتبط و همچنین استفاده ی وسیع از ترکیبات شیمیایی مانند بوتیلین هیدروکسی تولوئن، بوتیلین هیدروکسی آنیزول، بتاکاروتن، سلنیوم و ویتامین e با وجود اثبات خاصیت آنتی اکسیدانی به علت سمی بودن وقیمت بالای آن ها محدود شده است. پس این مطالعه با هدف ارزیابی اثر آنتی اکسیدانی عصاره سیر بر کاهش پراکسیداسیون لیپیدی طراحی شد. در این مطالعه اثر غلظت های 01/0% و 02/0% عصاره سیر در آب آشامیدنی با تناوب های زمانی 2، 4 و 6 روز در هفته بر پراکسیداسیون لیپیدی بررسی و علاوه بر سنجش بهترین غلظت، جنبه اقتصادی نیز در نظر گرفته شد. مجموعه ی عوامل گفته شده در خصوص نقش استرس اکسیداتیو، پراکسیداسیون لیپیدی، اهمیت استفاده از آنتی اکسیدان ها در جیره غذایی، عصاره سیر به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی و خلاء اطلاعات مربوط به استفاده از عصاره سیر با دوز های مقرون به صرفه در کاهش استرس اکسیداتیو در گله های تخمگذار وجود داشت باعث شد که این مطالعه انجام شود. یافته های بدست آمده از تاثیر عصاره سیر در آب آشامیدنی بر کاهش پراکسیداسیون لیپیدی در کلیه گروه های آزمایش در پایان هفته سوم و ششم حکایت می کند. به طوری که در پایان هفته سوم بهترین اثر بر کاهش پراکسیداسیون لیپیدی در گروه t3 که غلظت 02/0% عصاره سیر را دو روز در هفته دریافت می کرد مشاهده شد. بعد از گذشت شش هفته از شروع آزمایش گروه t7 که غلظت 02/0% عصاره سیر را 6 روز درهفته دریافت می کرد بهترین اثر بر کاهش پراکسیداسیون لیپیدی را نشان داد. همچنین مطالعات ما نشان داد که مصرف عصاره سیر باعث بهبود تولید توده ای در همه گروه ها نسبت به گروه شاهد می شود. با در نظر گرفتن میزان پراکسیداسیون لیپیدی در پایان هفته ششم، عملکرد گله در شش هفته و محاسبه قیمت فروش میانگین تولید توده ای منهای هزینه سیر مصرف شده در هر گروه به این نتیجه رسیدیم گروه t4 که عصاره سیر با غلظت 01/0 درصد را 4 روزدرهفته (شنبه، دوشنبه، چهارشنبه، پنجشنبه) دریافت کرد بهترین گزینه با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی می باشد.